2024-03-28T23:08:57Z
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/oai
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/3
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
The vision of the 17th century according to three writers of historical novels: Henryk Sienkiewicz, Józef Hen and Jacek Komuda
Wizja wieku siedemnastego według trzech autorów powieści historycznych: Henryka Sienkiewicza, Józefa Hena i Jacka Komudy
Mróz, Katarzyna
powieść historyczna
historia
wojna
kobiecość
miłość
historical novel
history
war
femininity
love
The article is an attempt to answer a question in what way three different authors of historical novels (Sienkiewicz, Hen, Komuda) perceived the 17th century in the Polish history and how they described it in their works. The text is focused on the comparative analysis of prose writing strategies in: war scenes construction, erotic relationships between characters and visions of femininity in the novels. The article is also concerned with the difference between the ways of working with source materials applied by the authors, and describes the genres of historical novels that those writers represented.
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób trzej różni autorzy powieści historycznych (Sienkiewicz, Hen i Komuda) widzieli wiek siedemnasty w historii Polski oraz w jaki sposób ten okres historyczny przedstawili w swych utworach. Tekst skupia się na porównawczej analizie metod konstruowania przez prozaików scen wojennych, relacji erotycznych między bohaterami oraz wizji kobiecości, jaka w powyższych powieściach jest proponowana. Artykuł rozróżnia też sposoby pracy z materiałami źródłowymi, jakimi posługiwali się twórcy, charakteryzuje również gatunki powieści historycznej, jakie pisarze ci realizowali.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/3
10.34768/fp2019a1
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 19-31
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 19-31
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/3/1
Prawa autorskie (c) 2019 Katarzyna Mróz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/4
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
Communication strategies in the service of the past apotheosis in Zofia Bukowiecka’s historical prose from the partitions period
Strategie komunikacyjne w służbie apoteozy przeszłości w prozie historycznej Zofii Bukowieckiej z okresu zaborów
Hawrysz, Magdalena
strategie komunikacyjne
świadomość narodowa
zabory
Zofia Bukowiecka
communication strategies
national consciousness
partitions
Zofia Bukowiecka
historical prose for children
The aim of the sketch is to identify writing strategies and the repertoires of linguistic means used in the apotheosizing description of the state that emerges from Zofia Bukowiecka’s historical prose. Creation of a laudatory vision of Poland’s past (in accordance with the guidelines of the era) is created by Z. Bukowiecka purposively and is of an educational, comforting, and finally – the most importantly – formative nature, i.e. it aims to awaken patriotic attitudes in a nation which was deprived of the state. A look at Zofia Bukowiecka’s texts from the perspective of linguistic pragmatics allowed us to distinguish several writing strategies that serve to implement the apotheosis of the past vision. These are the idyllic stylization of the landscape, the amelioration of the state, the glorification of the rulers and the magnification of the nation. Particularly frequently used linguistic means (from various levels of language and text organization) implementing particular strategies were: accumulation, hyperbole, contrast, evaluative vocabulary, the topos of becoming silent, brutalization, argumentum ad verecundiam.
Celem szkicu jest identyfikacja strategii pisarskich oraz podporządkowanego im repertuaru środków językowych wykorzystanych w apoteozującym opisie państwa, jaki wyłania się z prozy historycznej Zofii Bukowieckiej. Kreacja laudacyjnej wizji przeszłości Polski (zgodna z wytycznymi epoki) jest tworzona przez Z. Bukowiecką programowo i ma charakter edukacyjny, konsolacyjny, wreszcie – najważniejsze – formacyjny, tzn. ma na celu rozbudzanie patriotycznych postaw w pozbawionym państwa narodzie. Spojrzenie na teksty Zofii Bukowieckiej z perspektywy pragmatyki lingwistycznej pozwoliło wyróżnić kilka strategii pisarskich, które służą realizacji apoteozującej wizji przeszłości. Są to idyllizacja pejzażu, perfektyzacja państwa, splendaryzacja władców i magnifikacja narodu. Szczególnie często wykorzystywanymi środkami językowymi (z różnych poziomów organizacji języka i tekstu) realizującymi poszczególne strategie były: nagromadzenie, hiperbola, kontrast, słownictwo aksjologiczne, topos zamilknięcia, bestializacja, argumentum ad verecundiam.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/4
10.34768/fp2019a2
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 33-44
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 33-44
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/4/2
Prawa autorskie (c) 2019 Magdalena Hawrysz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/5
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
Marcin Wroński’s Lublin. Small homeland in retro entourage:
Lublin Marcina Wrońskiego. Mała ojczyzna w retrokryminalnym entourage’u:
Krzywicka, Ewa
Marcin Wroński
Lublin
powieść kryminalna retro
literatura małych ojczyzn
Marcin Wroński
Lublin
retro crime novel
small homelands’ literature
Lublin is a character of Marcin Wroński's cycle about detective Zygmunt Maciejewski, who is as important as the investigator himself. Retro crime novel - a very historical and topographic genre according to Wroński's understanding - was an ideal means to take on the mantle of the small homelands literature. This article aims at reading Marcin Wroński's retro crime novels as a continuation of the private homelands' literature as well as answering the question what picture of the city we can find in his novels.
Lublin jest bohaterem cyklu Marcina Wrońskiego o Zygmuncie Maciejewskim nie mniej ważnym niż sam detektyw. Kryminał retro - w rozumieniu pisarza odmiana wybitnie topograficzna i historyczna - doskonale nadawał się do przejęcia zadań literatury małych ojczyzn. Artykuł jest próbą odczytania retrokryminałów Wrońskiego jako kontynuacji literatury prywatnych ojczyzn i odpowiedzi na pytanie, jaki obraz Lublina wyłania się z tekstów autora.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/5
10.34768/fp2019a3
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 45-58
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 45-58
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/5/3
Prawa autorskie (c) 2019 Ewa Krzywicka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/6
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
Literary creations of the past in vintage crime fiction at the turn of the 20th and 21st centuries
Literackie kreacje przeszłości w nurcie kryminału retro na przełomie XX i XXI wieku
Mazurkiewicz, Adam
literatura kryminalna
pamięć
historia
przeszłość
crime fiction
memory
history
past
In the case of vintage crime fiction, the blurred affiliation to different cultural circulations derives from the problematisation of the image of the past employed in the construction of the narration. It cannot be considered within one of the two domineering artistic strategies typical for the description of the “past events”: apologetic or revisionist, both sharing the conviction that the cultural memory of a reader must be somehow altered. Thus, it is not without importance what readers of vintage crime fiction – as the consumers of cultural goods – really remember, how they do it, and most importantly – what is the purpose of the remembering. The above mentioned issues belong to three types of memory that are employed at the moment of reading: the prop room of the narration world; relation between the literary image and its correspondence, or lack of correspondence, with reader’s knowledge; and the functionalisation/instrumentalisation of memory. These three have been isolated in order to define, in a more transparent manner, various aspects of the core subject – that is, the presence of the past in texts of popular culture on the basis of vintage crime fiction.
Rozmyta przynależność do różnych obiegów kulturowych wynika w przypadku kryminału retro z problematyzacji wizji przeszłości, wykorzystywanej do konstrukcji świata przedstawionego. Nie można przy tym sprowadzić jej do jednego z dwu dominujących strategii artystycznych, charakterystycznych dla opisu „dziejów minionych”: apologetycznego i rewizjonistycznego, dla których wspólne pozostaje przeświadczenie o konieczności przepracowania kulturowej pamięci odbiorców. Nieobojętne pozostaje bowiem, co – jako konsumenci dóbr kultury – czytelnicy kryminału retro pamiętają, ale też i jak – a przede wszystkim – w jakim celu to czynią. Wyszczególnione tu kwestie należą do trzech porządków pamięci, współobecnych w akcie lektury dzieła literackiego: rekwizytorni świata przedstawionego; relacji między literackim obrazem a jego zgodnością/niezgodnością z wiedzą odbiorcy oraz funkcjonalizacją/instrumentalizacją pamięci. Wyodrębniono je w celu jaśniejszego dookreślenia różnych aspektów nadrzędnego zagadnienia: uobecnienia przeszłości w tekstach kultury popularnej na przykładzie kryminału retro.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/6
10.34768/fp2019a4
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 59-71
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 59-71
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/6/4
Prawa autorskie (c) 2019 Adam Mazurkiewicz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/7
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
Time, Memory, Death – Vladimir Nabokov’s aesthetical-philosophical triade
Czas, Pamięć, Śmierć – Vladimira Nabokova triada estetyczno-filozoficzna
Kotin, Andrey
Vladimir Nabokov
temporalność w literaturze
pamięć vs. przemijanie
świadomość vs. śmierć
Vladimir Nabokov
temporality in literature
memory vs vanishing
consciousness vs death
This article focuses on three decisive aspects of Vladimir Nabokov’s thoughts and works: memory, time and death. The introductory section gives a general sketch of the temporal problematics connected with literary art; subsequently, ones delves into concrete examples from the novels, essays and statements of Nabokov so as to demonstrate the very specific aesthetic/philosophic approach to the nature of time and consciousness which can be observed in the selected texts. The working hypothesis, which is ultimately confirmed by the majority of Nabokov’s texts, is the following: memory, understood as a form of imagination, is one of the most creative aspects of human consciousness, as it allows one to contradict both death and time.
Niniejszy artykuł skupia się na trzech decydujących aspektach myśli i twórczości Vladimira Nabokova: pamięci, czasie i śmierci. Rozdział wstępny przedstawia ogólny zarys problematyki temporalnej w odniesieniu do sztuki literackiej, aby następnie – na konkretnych przykładach z powieści, esejów i wypowiedzi Nabokova – ukazać ten bardzo specyficzny, estetyczno-filozoficzny pogląd na naturę czasu i świadomości, który da się wyczytać z analizowanych tekstów. Teza przewodnia, która znajduje potwierdzenie w większości tekstów Nabokova, brzmi: pamięć, rozumiana jako forma wyobraźni, stanowi jeden z najbardziej kreatywnych aspektów ludzkiej świadomości, będąc zarazem zaprzeczeniem czasu i śmierci.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/7
10.34768/fp2019a6
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 85-97
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 85-97
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/7/5
Prawa autorskie (c) 2019 Andrey Kotin
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/8
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
Past – present – future, kai eleutheria – kai aletheia – kai agathon, Plato – Nicolai Chiaromonte – Wojciech Karpiński (ontological-axiological triangles)
Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, kai eleutheria – kai aletheia – kai agathon, Platon – Nicola Chiaromonte – Wojciech Karpiński (ontologiczno-aksjologiczne trójkąty)
Trygar, Barbara
starożytność
ontologia
aksjologia
pamięć
literatura
antiquity
ontology
axiology
memory
literature
In the article, some ontological and axiological aspects in the artistic works of Nicola Chiaromonte and Wojciech Karpiński in the context of mathematical deliberations of Plato are being analysed. For the Greek philosopher, mathematics aided in interpreting reality, values, and questions concerning existence. The meeting with culture and Greek philosophy induced the Italian thinker and the Polish writer to contemplate arche with such values as freedom, truth, goodness and beauty.
W artykule analizuję aspekty ontologiczne i aksjologiczne w twórczości Nicoli Chiaromontego i Wojciecha Karpińskiego w kontekście rozważań matematycznych Platona. Matematyka dla greckiego filozofa stanowiła pomoc w interpretacji rzeczywistości, wartości i zagadnień na temat bytu. Spotkanie z kulturą i filozofią grecką skłania włoskiego myśliciela i polskiego pisarza do kontemplacji nad arche i wartościami takimi jak wolność, prawda, dobro i piękno.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/8
10.34768/fp2019a5
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 73-84
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 73-84
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/8/6
Prawa autorskie (c) 2019 Barbara Trygar
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/9
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
The past of the Polish southeastern borderlands residence in Psary preserved in an archive of human memory and selected contemporary records (philological-linguaculturological reflections)
Przeszłość południowokresowej rezydencji w Psarach utrwalona w archiwum ludzkiej pamięci i wybranych, współczesnych źródłach pisanych (refleksje filologiczno-lingwokulturologiczne)
Węgorowska, Katarzyna
przeszłość
pamięć
archiwum ludzkiej pamięci
faktografia
emocje
Kresy
past
memorializing means
archive of human memory
factography
emotions
Polish borderlands
The text is focused on an attempt at a philological-linguaculturological reconstruction of Psary (manor-mansion-residence), southeastern borderlands that, with the help of the various kinds of memorializing means stored in an archive of human memory, has been preserved in complementary works: 1) borderland encyclopedia and 2) borderland guide – sources presenting the factographic perspective – and 3) borderland memories by Anna Rey Konstantynowa Potocka – a text representing the emotional perspective. A confrontation of the details included in the works facilitates the decoding of a subsequent layer of the borderland palimpsest, which is inseparably connected to the notions of past and memory.
Przedmiotem szkicu jest próba filologiczno-lingwokulturologicznej rekonstrukcji południowokresowych Psar (dworu-majątku-rezydencji), które, dzięki różnym rodzajom pamięci przechowywanym w archiwum ludzkiej pamięci, utrwalone zostały w dopełniających się tekstach kultury: 1) kresowej encyklopedii i 2) kresowym przewodniku – źródłach prezentujących perspektywę faktograficzną oraz 3) kresowych wspomnieniach autorstwa Anny z Reyów Konstantynowej Potockiej – tekście reprezentatywnym dla perspektywy emocjonalnej. Konfrontacja zawartych w nich detali ułatwia odczytanie kolejnej warstwy kresowego palimpsestu nierozerwalnie związanego z pojęciami przeszłości i pamięci.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/9
10.34768/fp2019a7
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 99-108
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 99-108
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/9/7
Prawa autorskie (c) 2019 Katarzyna Węgorowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/10
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
Religious lexical field in memoirs from the Enlightenment on the basis of Historia mego wieku... [History of my century...] by Franciszek Karpiński
Elementy leksykalne z pola semantycznego religii w Historii mego wieku… Franciszka Karpińskiego
Gorzelana, Joanna
pamiętnik
oświecenie
wiara
Bóg
modlitwa
memoirs
Enlightenment
faith
God
prayer
The analysed text of the memoir Historia mego wieku... is considered to be typical of Sentimentalism. Its author, Franciszek Karpiński, was not an ecclesiastic, so it was assumed that the religious vocabulary in this text should not diverge significantly from the common language used in this epoch. The article examined the vocabulary and phraseology that are semantically related to religion: i.a. to God, prayer, religious buildings (church, chapel, Orthodox church), members of the clergy (priest, friar, monk, pope, nun). Despite the fact that the author rarely reflects on his faith and religion, the text abounds in vocabulary related to these issues. That vocabulary presence is an evidence that writers did refer to religion in their texts on everyday life, even though they lived in the times of rationalism and atheism.
Analizowany tekst Historii mego wieku... uznany jest za pamiętnik typowy dla sentymentalizmu. Jego autor, Franciszek Karpiński, nie był osobą duchowną, dlatego przyjęto, że leksyka religijna w tym tekście nie powinna odbiegać znacznie od przeciętnego języka, jakim posługiwano się w tej epoce. W artykule rozpatrzono słownictwo i frazeologię związaną semantycznie z religią, między innymi odnoszącą się do Boga, modlitwy, budynków sakralnych (kościół, kaplica, cerkiew), osób duchownych (ksiądz, zakonnik, mnich, pop, zakonnica). Mimo tego, że autor rzadko snuje refleksje dotyczące swojej wiary i religijności, jednak słownictwo związane z tymi zagadnieniami jest w tekście obecne i zróżnicowane, co świadczy, że w epoce uznanej powszechnie za czasy racjonalizmu i ateizmu pisarze – w tekstach opisujących życie codzienne – odwoływali się do religii.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/10
10.34768/fp2019a8
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 109-124
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 109-124
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/10/8
Prawa autorskie (c) 2019 Joanna Gorzelana
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/11
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
Criticism of traditional romance in Enlightenment publishing
Krytyka romansu tradycyjnego w publicystyce oświeceniowej
Siama, Alfred
romans tradycyjny
oświecenie
publicystyka
krytyka
traditional romance
Enlightenment
journalism
The main topic of the article is the attitude of the 18th century publicists to traditional romance. The work points to selected judgments about this literary genre present in the encyclopedic and journalistic texts of the Enlightenment. Some similarities in the perception of the genre, as well as some discrepancies in how the intellectuals of the era comprehended this term were indicated. The reviews presented by the authors are usually of irreverent and critical manner, which results from the fact that the traditional romance was perceived by the literary elite of those times as anachronistic, void of thought or ideology, deprived of artistic values and good taste. Although the leading representatives of the Enlightenment consistently criticized romance, it was remarkably popular throughout the entire century. They were read willingly and therefore often published.
Zasadniczym tematem artykułu jest stosunek osiemnastowiecznych publicystów do romansu tradycyjnego. W pracy zaprezentowano wybrane sądy na temat tego gatunku literackiego, obecne w tekstach encyklopedycznych i publicystycznych oświecenia. Wskazane zostały podobieństwa w spojrzeniu na romans, a także pewne rozbieżności w rozumieniu tego terminu przez intelektualistów epoki. Przedstawiane przez autorów opinie zazwyczaj mają charakter krytyczny i prześmiewczy, co wynika z faktu, iż romans tradycyjny przez ówczesną elitę literacką postrzegany był jako gatunek anachroniczny i bezideowy, pozbawiony walorów artystycznych i dobrego smaku. Chociaż najważniejsi przedstawiciele oświecenia konsekwentnie krytykowali romanse, to przez cały wiek zachowywały one zadziwiającą popularność. Chętnie były czytane i w związku z tym często wydawane.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/11
10.34768/fp2019a9
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 125-145
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 125-145
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/11/9
Prawa autorskie (c) 2019 Alfred Siama
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/12
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
Functions of the devil in relation to subordinate classes. About Father Hilary, Halka and Połośka by Włodzimierz Wolski
Funkcje postaci diabła wobec klas podporządkowanych. O Ojcu Hilarym, Halce i Połośce Włodzimierza Wolskiego
Gruntkowska, Dominika
romantyzm
Włodzimierz Wolski
diabeł
chłopi
walka niepodległościowa
Cyganeria Warszawska
Romanticism
Włodzimierz Wolski
devil
peasantry
independence fight
Warsaw’s Bohemia
This article discusses the character of the devil and his functions in Włodzimierz Wolski’s poems: Ojciec Hilary, Halka, Połośka, and a libretto Halka, which could be classified into the so-called “folk series”. The issue of the relation between supernatural power and characters in the face of a class-based conflict was disscused in the article. The main emphasis was put on the evolution of the writer’s views in the matter of peasantry in the “folk series”. Another issue of interest was the connection of class-based conflicts against the simultaneous necessity of national liberation struggle.
Celem artykułu jest określenie funkcji diabła oraz zarysowanie cech jego postaci w utworach Włodzimierza Wolskiego, które można zaliczyć do tak zwanego „cyklu ludowego”, w jego skład wchodzi: Ojciec Hilary, Halka, Połośka oraz libretto Halka. Poruszony został także temat stosunku sił ponadnaturalnych do bohaterów utworów w obliczu konfliktu o podłożu klasowym. Nacisk został położony przede wszystkim na ewolucję poglądów autora, jaka dokonuje się na przestrzeni „cyklu” w odniesieniu do kwestii chłopskiej. Kolejnym z zagadnień podjętych w artykule jest kwestia tego, jak pisarz rozstrzyga sprzężenie konfliktów społecznych wobec jednoczesnej konieczności walki narodowowyzwoleńczej.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/12
10.34768/fp2019a10
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 147-167
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 147-167
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/12/10
Prawa autorskie (c) 2019 Dominika Gruntkowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/13
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
Private life. The painting of historical anecdote in the illustrated press of the second half of the 19th century on examples representing the live of Sigismund II August and his love affair with Barbara Radziwiłł
Życie prywatne. Malarstwo historycznej anegdoty w prasie ilustrowanej drugiej połowy XIX wieku na przykładzie dzieł sztuki o tematyce romansu Zygmunta Augusta i Barbary Radziwiłłówny
Pijanowska, Kamilla
czasopisma
malarstwo historyczne
reprodukcje dzieł sztuki
sztuka polska
prasa ilustrowana
magazines
In the second half of the 19th century Polish illustrated magazines published – among others – reproductions of historical paintings. For the editors, the scenes from the Polish history were the most important. Artists created monumental works which fuzed the effect of complex historical processes into one picture, but also searched for anecdotes from the private life of past characters. Sigismund II Augustus and Barbara Radziwiłł, Saint Casimir Jagiellon or Jadwiga of Poland were the figures who were portrayed most often by Polish painters and, consequently, popularized by illustrated press. The magazines were published in Warsaw, but they had subscribers in every part of the former country of Poland. This enabled the readers who lived outside big cities to have contact with the art. It was a way to create a historical narrative that would be shared by every member of educated social classes.
W drugiej połowie XIX wieku polskie czasopisma ilustrowane publikowały między innymi reprodukcje obrazów historycznych. Priorytetem dla wydawców były dzieje narodowe. Malarze podejmowali zarówno tematy wzniosłe, syntetyzujące w jednej scenie procesy historyczne, jak również sięgali po anegdoty, odsłaniając odbiorcom prywatne życie bohaterów z przeszłości. Zygmunt August i Barbara Radziwiłłówna, Święty Kazimierz Jagiellończyk czy królowa Jadwiga to postacie najczęściej pojawiające się na płótnach dziewiętnastowiecznych polskich malarzy, a co za tym idzie – na łamach tygodników. Pisma ilustrowane ukazywały się w Warszawie, ale ich dystrybucja opierała się na prenumeracie na terenie dawnych ziem Rzeczypospolitej. Pozwalało to na kontakt z malarstwem także osobom mieszkającym poza miastami, gdzie odbywały się wystawy sztuki. W ten sposób tworzyła się wspólna dla wykształconych warstw społecznych narracja historyczna, odwołująca się do kanonu dawnych bohaterów.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/13
10.34768/fp2019a11
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 169-205
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 169-205
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/13/11
Prawa autorskie (c) 2019 Kamilla Pijanowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/14
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
About the biblical style of Mikołaj Rej’s prose (on the basis of Psałterz Dawidowy [David’s Psalter])
O stylu biblijnej prozy Mikołaja Reja (na podstawie Psałterza Dawidowego)
Kowalska, Danuta
Mikołaj Rej
proza biblijna
Psałterz Dawidów
styl językowy
Mikołaj Rej
biblical prose
David’s Psalter
linguistic style
The article aims to present the most important features of the biblical prose of Mikołaj Rej on the basis of David’s Psalter. The subject of the analyses has not been chosen randomly, as David’s Psalter belongs to ‘pure’ religious texts and it refers to the tradition of free translation, grounded in Poland by the work of Walenty Wróbel. Although it was created in the beginnings of the writer’s works, this literary piece shows stylistic maturity. The analyses indicate that the style of translation is the result of Rej’s conscious, artistic work, who maintained some of the features of the traditional Psalter style.
Celem artykułu jest wskazanie najważniejszych cech biblijnej prozy Mikołaja Reja na podstawie parafrazy Psałterza Dawidowego. Wybór przedmiotu analiz nie jest przypadkowy, Psałterz należy do „czystych” tekstów religijnych i nawiązuje do tradycji przekładu swobodnego, ugruntowanej w Polsce tłumaczeniem Walentego Wróbla. Utwór, choć powstał na progu twórczości pisarza, odznacza się stylistyczną dojrzałością. Analizy pokazują, że styl przekładu jest wynikiem świadomej, artystycznej pracy Reja, w której zauważalna jest dbałość o zachowanie niektórych cech tradycyjnego stylu psałterzowego.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/14
10.34768/fp2019a12
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 209-223
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 209-223
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/14/12
Prawa autorskie (c) 2019 Danuta Kowalska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/15
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
The metaphoricity of „the self care” in Żywot człowieka poczciwego [The life of a humble man]
Metaforyka troski o siebie w Żywocie człowieka poczciwego
Maliszewski, Bartłomiej
Mikołaj Rej
metafora
pareneza
troska o siebie
Mikołaj Rej
metaphor
parenesis
the care of the self
The aim of the study is to analyse the metaphors and analogies which are used in Żywot człowieka poczciwego [The life of a humble man] to postulate the self care (recommendations concerning sagacious emulation, getting rid of finding vices). While discussing the metaphors and analogies, we pay attention to their cognitive function (the metaphor is perceived as a means of capturing abstract themes), the persuasive function (the metaphor is seen as a means of influencing the addressee) and the culture-forming function (the metaphor is viewed as a recorded exponent of the past reality and the addresser’s world of values).
Celem pracy jest analiza przenośni i analogii, które w Żywocie człowieka poczciwego służą postulowaniu troski o siebie (zalecaniu roztropnego naśladownictwa, wyzbywania się dostrzeganych wad). Omawiając metafory i analogie, zwracamy uwagę na ich funkcję poznawczą (metafora jako środek ujmowania abstrakcyjnych tematów), perswazyjną (przenośnia jako środek wpływania na postawę odbiorcy) oraz kulturotwórczą (metafora jako utrwalany wskaźnik dawnych realiów i świata wartości nadawcy).
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/15
10.34768/fp2019a13
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 225-239
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 225-239
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/15/13
Prawa autorskie (c) 2019 Bartłomiej Maliszewski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/16
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
“Mikołaj Rej has come first”. On literature of independent Poland in epistolographic reflections by Eliza Orzeszkowa
„Naprzód przyszedł Mikołaj Rej”. O literaturze niepodległej Polski w epistolograficznej refleksji Elizy Orzeszkowej
Sikora, Ireneusz
Eliza Orzeszkowa
epistolografia
recepcja
literatura polska (do roku 1795)
Eliza Orzeszkowa
epistolography
reception
Polish literature (up to 1795)
The synthetic study brings effects of Eliza Orzeszkowa’s letters thorough analysis (gathered and published by Edward Jankowski in nine volumes), which contained information on her reading experiences. As it appears, she read a lot and of course she was familiar with many old Polish and Enlightenment literary masterpieces. Her correspondences have become a durable proof of her reading passion. Orzeszkowa held in her hands texts written by Biernat of Lublin. Her own words document that she knew the achievements of Mikołaj Rej and highly appreciated rhymes by Jan Kochanowski, which were often cited and paraphrased in various Orzeszkowa’s statements. She also studied texts by Andrzej Frycz Modrzewski and Piotr Skarga. Her respect for humanistic ideas (tolerance, equality, freedom) is revealed thanks to the notes on Łukasz Górnicki’s books – a historiographic one, and a translation of the famous Italian Il Cortegiano (Baldassare Castiglione). Orzeszkowa was much less interested in the 17th century output, she only noted Torquato Tasso’s Jerusalem delivered in the translation prepared by Piotr Kochanowski and the writings by Sebastian Klonowicz, Szymon Szymonowicz, Józef Bartłomiej Zimorowic, Krzysztof Opaliński. The times of late Baroque and Enlightenment are represented by Elżbieta Drużbacka’s texts in Orzeszkowa’s letters. Many references may be found on masterpieces by Ignacy Krasicki or works by Julian Ursyn Niemcewicz and Tomasz Kajetan Węgierski. The authoress of Nad Niemnem [On the Niemen River] esteemed Hugo Kołłątaj for his contribution in Educational Committee [Komisja Edukacyjna]. The sketch presents also the frequency values of numerous mentions and allusions in the epistolographic reflections by Eliza Orzeszkowa that refer to those pieces of literature which were created during the independent Poland period before partitions. It seems to be another important contribution by Ireneusz Sikora to our knowledge of the writer’s erudition. The analysis may be considered another attempt of detailed research concentrated on Polish literature reception.
Syntetyczne studium przynosi rezultaty wnikliwej analizy listów Elizy Orzeszkowej (zebranych i opublikowanych przez Edwarda Jankowskiego w dziewięciu tomach), zawierających dane o lekturowych jej doświadczeniach. Jak się okazuje, czytała wiele i oczywiście znała sporo staropolskich i oświeceniowych arcydzieł literackich. Jej korespondencja stanowi trwały dowód czytelniczej pasji. Orzeszkowa miała w rękach teksty spisane przez Biernata z Lublina. Wypowiedziane przez nią słowa dokumentują, że znała osiągnięcia Mikołaja Reja i wysoko cenione wiersze Jana Kochanowskiego, często cytowane i parafrazowane w rozmaitych wypowiedziach Orzeszkowej. Studiowała teksty Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Piotra Skargi. Jej szacunek wobec ideałów humanistycznych (tolerancja, równość, wolność) ujawnia się w zapiskach o książkach Łukasza Górnickiego – historiograficznej i tłumaczeniu głośnego włoskiego Il Cortegiano (Baltazara Castiglionego). Orzeszkowa znacznie mniej interesowała się twórczością siedemnastowieczną, odnotowała Torkwata Tassa Jerozolimę wyzwoloną w przekładzie Piotra Kochanowskiego oraz pisma Sebastiana Klonowicza, Szymona Szymonowicza, Józefa Bartłomieja Zimorowica, Krzysztofa Opalińskiego. Czasy późnego baroku i oświecenia w listach Orzeszkowej reprezentują teksty Elżbiety Drużbackiej. Wiele tu wzmianek można znaleźć o arcydziełach Ignacego Krasickiego czy pracach Juliana Ursyna Niemcewicza bądź Tomasza Kajetana Węgierskiego. Autorka Nad Niemnem ceniła Hugona Kołłątaja za jego zaangażowanie w przedsięwzięciach Komisji Edukacyjnej. Szkic przedstawia również wielkości frekwencyjne wzmianek i aluzji o literaturze powstałej w okresie niepodległej Polski przed rozbiorami w epistolograficznych refleksjach Elizy Orzeszkowej. To ważny przyczynek Ireneusza Sikory do naszej wiedzy o oczytaniu i erudycji pisarki, analiza może być kolejną próbą szczegółowych badań skoncentrowanych nad recepcją literatury polskiej.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/16
10.34768/fp2019a14
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 241-273
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 241-273
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/16/14
Prawa autorskie (c) 2019 Ireneusz Sikora
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/18
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
An addresser and a recipient in Jan Piotrowski’s Journal of Stefan Batory’s campaign against Pskov
Nadawca i odbiorca w Dzienniku wyprawy Stefana Batorego pod Psków Jana Piotrowskiego
Ślęczka, Tomasz
Jan Piotrowski
Andrzej Opaliński
Stefan Batory
list
dziennik
wojny polsko-moskiewskie w XVI wieku
Jan Piotrowski
Andrzej Opaliński
Stefan Batory
letter
diary
The Russo-Polish Wars of the 16th century
The work is dedicated to the traces of the author’s presence and the image of the recipient in Jan Piotrowski’s Journal of Stefan Batory’s campaign against Pskov. The author, a canon of Gniezno and the royal secretary, prepared, on behalf of the royal marshal, Andrzej Opaliński, reports on the progress of the expedition and at regular intervals he sent them to his principal, informing him of the progress of the struggle with the Muscovites. Piotrowski hides behind his relations and there is little to say about him on the base of what he wrote. He is a keen observer who collects information skilfully but rarely allows himself for private and personal remarks. The image of the recipient is revealed only indirectly, through what the author chooses and sends to the addressee. Andrzej Opaliński is a demanding master but he can be content with what his agent collects in Batory’s camp. He is interested not only in matters directly connected with the war, but also in the actions of the most important persons in the Republic of Poland (eg. Chancellor Jan Zamojski).
Praca poświęcona jest śladom obecności autora i wizerunkowi odbiorcy w Dzienniku wyprawy Stefana Batorego pod Psków Jana Piotrowskiego. Autor, kanonik gnieźnieński i sekretarz królewski, sporządzał na zlecenie marszałka wielkiego koronnego, Andrzeja Opalińskiego, sprawozdania z postępów wyprawy i w regularnych odstępach czasu wysyłał swemu mocodawcy, informując go o postępach walk z Moskalami. Piotrowski kryje się za swoją relacją i niewiele można o nim powiedzieć na podstawie tego, co napisał. Jest bystrym obserwatorem, umiejętnie zbiera informacje, jednak rzadko pozwala sobie na prywatne i osobiste uwagi. Wizerunek odbiorcy ujawnia się wyłącznie pośrednio, poprzez to, co autor wybiera i mu przesyła. Andrzej Opaliński jest panem wymagającym, jednak potrafi zadowolić się tym, co jego agent zbiera w obozie Batorego. Interesują go nie tylko sprawy bezpośrednio związane z wojną, ale i postępowanie najważniejszych w Rzeczypospolitej osób (np. kanclerza Jana Zamojskiego).
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/18
10.34768/fp2018a1
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 23-37
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 23-37
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/18/15
Prawa autorskie (c) 2018 Tomasz Ślęczka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/19
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Following the military chaplain’s notes from 1623 or how Dembołęcki wrote The ascendancy [Przewagi]
Śladami zapisów kaznodziei wojskowego z 1623 roku, czyli jak Dembołęcki pisał swoje Przewagi
Sztyber, Radosław
Wojciech Dembołęcki
lisowczycy
Przewagi elearów polskich
piśmiennictwo osobiste
Wojciech Dembołęcki
lisovchicks
The ascendancy of Polish elears
personal writings
The sketch is a synthetic desrcription of Wojciech Dmebołęcki’s way of writing his book entitled The ascendancy of Polish elears formerly called lisovchicks [Przewagi elearów polskich, co ich niegdy lisowczykami zwano]. This text printed in Poznań (1623) text brings a fresh relation on the mercenary troops’ military adventures during the beginning of the Thirty Years’ War (1619-1622) including the Battle of Khotyn (1621). The story’s form does not seem to be common memoirs, it is rather a mixture of various narration types. In some parts chaplain’s personal recollections may be noticed, especially within chapters presenting Sunday sermons preached by the Franciscan to his soldiers (some of them highlighted extraordinary connections of God with gloryfied in that manner lisovchicks who, additionally, were the Maccabees of New Testament – as the eulogist states). Initial sentences contain information that the monk lost his diary written in statu nascendi, therefore it is obvious The ascendancy appears as a reconstruction of nonexisting then papers. However, some documents certainly preserved in Dembołęcki’s luggage because they were cited in the book from 1623 – authentic letters addressed to the headquarters of the regiment and its laws. High frequency of gospel quotations or their explanations lead to a conclusion that there must have been some notes on Dembołęcki’s desk used before in his preaching activity. Besides, the author was an eyewitness of more events pictured in his book and clearly distinguishes what he saw on his own and what he did not see at all but repeated following some heard accounts. Moreover, in a poem ending the entire book he confesses that some sections were being printed and at the same time the others were being written. It took place in a Poznań guesthouse. These arguments should have been an excuse for numerous errors noticed yet in a typographic workshop (of Jan Wolrab). All those circumstances or other details (found in the report in question) reveal the truth on Dembołęcki’s way of working on his first ever book. It was created in a hurry because the relation had an important aim: to rebuild good reputation of disgraced lisovchicks. Significantly, the author apparently stole some copies of the whole edition and the abovementioned typographer was imprisoned for printing the title without episcopal approval required at the time. There is no doubt the book was extremely needed and reached the readers despite serious difficulties.
Szkic stanowi syntetyczny opis sposobu pisania przez Wojciecha Dembołęckiego jego książki pt. Przewagi elearów polskich, co ich niegdy lisowczykami zwano. Ten wydrukowany w Poznaniu tekst przynosi świeżą relację z przygód najemniczego oddziału z czasu początków wojny trzydziestoletniej (1619-1622), w tym i bitwy pod Chocimiem (1621). Forma opowieści nie przypomina zwyczajnego pamiętnika, ponieważ jest raczej mieszaniną rozmaitych typów narracji. W niektórych partiach można dostrzec osobiste wspomnienia kapelana, zwłaszcza w obrębie rozdziałów, prezentujących niedzielne kazania głoszone przez franciszkanina przed jego żołnierzami (niektóre z nich uwydatniały niezwykłe więzi Boga z gloryfikowanymi w ten sposób lisowczykami, którzy dodatkowo mieli być Machabeuszami Nowego Testamentu – jak twierdzi apologeta). Wstępne zdania zawierają informacje, że duchowny zagubił jego pisany in statu nascendi diariusz, dlatego też to oczywiste, iż Przewagi wypadają jako rekonstrukcja nieistniejących już wtedy zapisów. Jednak kilka dokumentów zapewne przetrwało w bagażach Dembołęckiego, ponieważ zostały zacytowane w książce z 1623 – autentyczne listy adresowane do dowództwa pułku oraz jego prawa. Wysoka frekwencja cytatów ewangelicznych bądź ich objaśnień prowadzą do wniosku, iż na biurku Dembołęckiego musiały znajdować się notatki wykorzystywane podczas działalności kaznodziejskiej. Poza tym autor był naocznym świadkiem większości wydarzeń zobrazowanych w jego książce, a nawet wyraźnie rozróżnia to, co widział osobiście, a czego nie widział, natomiast powtórzył, zmierzając tropem zasłyszanych sprawozdań. Co więcej, w wierszu kończącym całą książkę wyznaje, że niektóre fragmenty były drukowane, podczas gdy w tym samym czasie inne dopiero powstawały. Działo się to w gościnie w Poznaniu. Argumenty te miały być usprawiedliwieniem licznych błędów zauważonych jeszcze w warsztacie typograficznym (Jana Wolraba). Wszystkie te okoliczności i inne szczegóły (dostrzeżone w analizowanym raporcie) ukazują prawdę o sposobie pracy Dembołęckiego nad jego pierwszą książką. Powstała w pośpiechu, gdyż relacja miała jeden istotny cel: odbudować dobre imię skompromitowanych lisowczyków. Symptomatyczne – autor ponoć wykradł część nakładu, a wspomniany wyżej drukarz trafił do więzienia za druk tytułu bez wymaganej ówcześnie aprobaty biskupiej. Nie ma wątpliwości, że książka była niezwykle potrzebna i dotarła do czytelników, pomimo wielu przeszkód.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/19
10.34768/fp2018a2
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 39-51
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 39-51
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/19/16
Prawa autorskie (c) 2018 Radosław Sztyber
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/20
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
About the theatre audience. Soulmate. Of the playwrighter’s memories [Siostrzana dusza. Z pamiętników dramaturga] by Władysław Sabowski
Głos w sprawie publiczności teatralnej. Siostrzana dusza. Z pamiętników dramaturga Władysława Sabowskiego
Narolska, Aneta
Władysław Sabowski
Siostrzana dusza
publiczność teatralna
Władysław Sabowski
Soulmate
theatre audience
Published in the fourth issue of “The Music and Theatre Echoes” [„Echa Muzyczne i Teatralne”] (1886) text entitled Soulmate. Of the playwrighter’s memories by Władysław Sabowski concerns artistic themes. The text refers to the polemics held in the magazine about the role and tasks of the theatre audience i.a. articles Our audience by Stanisław Koźmian or Yet about “Our audience” by Edward Lubowski. The work’s message speaks of the nonexistence of ideal recipients of art, deciphering the senses and symbolic meanings hidden in the work. To formulate them the author evokes Aleksander Fredro’s comedy Recluses and a poet [Odludki i poeta] and the story by Tomasz Teodor Jeż Soulmates [Siostrzane dusze].
Opublikowany w czwartym numerze „Echa Muzycznego i Teatralnego” z roku 1884 utwór Siostrzana dusza. Z pamiętników dramaturga Władysława Sabowskiego porusza problematykę artystyczną. Tekst nawiązuje do prowadzonej na łamach pisma polemiki o roli i zadaniach publiczności teatralnej, w tym między innymi do artykułów Stanisława Koźmiana Nasza publiczność oraz Edwarda Lubowskiego Jeszcze o „Naszej publiczności”. Przesłanie utworu mówi o nieistnieniu idealnych odbiorców sztuki, dokonujących deszyfracji ukrytych w dziele sensów i znaczeń symbolicznych. By je sformułować, autor odwołuje się do komedii Aleksandra Fredry Odludki i poeta oraz powieści Tomasza Teodora Jeża Siostrzane dusze.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/20
10.34768/fp2018a3
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 53-65
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 53-65
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/20/17
Prawa autorskie (c) 2018 Aneta Narolska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/21
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Orzeszkowa’s dialogues with tradition: old European literature
Orzeszkowej dialogi z tradycją: europejska literatura dawna
Sikora, Ireneusz
Eliza Orzeszkowa
epistolografia
recepcja
dawna literatura europejska
Eliza Orzeszkowa
epistolography
reception
old European literature
The synthetic study brings effects of thorough analysis of Eliza Orzeszkowa’s letters (gathered and published by Edward Jankowski in nine volumes) containing information on her reading experiences. As it appears, she read a lot and of course she was familiar with many outstanding literary or philosophical masterpieces. Her correspondences become a durable proof of reading passion. Orzeszkowa had in her hands texts written in the middle of the first millenium. Her own words document she knew Augustine’s of Hippo Coneffesiones and scholastic philosopher’s fameous Letters of Abelardto Heloise. She studied Francis’ of Assisi Fioretti and Thomas à Kempis’s The imitation of Christ. Her didactic activities reveal she wanted to enrich the educational programme with Poetic Edda or The Nibelungenlied (The song of Nibelungs). La Divina Commedia by Dante Alighieri was highly valued by the authoress of On The Niemen. Orzeszkowa remembered biography and works of Torquato Tasso. What is more, she even translated into Polish Hyppolyte Taine’s Histoire de la littérature anglaise (History of English literature), therefore the presence of William Shakespeare in her epistolography cannot be surprising. Commonly known “to be or not to be” or “something is rotten in the state of Denmark” may be found in some of her texts. She was also interested in French literature and acquainted with i.a. Molière’s plays and François Rabelais’ Gargantua and Pantagruelor Fables by Jean de La Fontaine. The article seems to be an important contribution to our knowledge on Orzeszkowa readings and her erudition.
Syntetyczne studium przynosi rezultaty wnikliwej analizy listów Elizy Orzeszkowej (zebranych i opublikowanych przez Edwarda Jankowskiego w dziewięciu tomach), zawierających dane o lekturowych jej doświadczeniach. Jak się okazuje, czytała wiele i oczywiście znała sporo wyróżniających się arcydzieł literackich czy filozoficznych. Jej korespondencja stanowi trwały dowód czytelniczej pasji. Orzeszkowa miała w rękach teksty spisane w połowie pierwszego millenium. Wypowiedziane przez nią słowa dokumentują, że znała Wyznania Augustyna z Hippony, a także słynne Listy Abelarda i Heloizy scholastycznego filozofa. Studiowała Kwiatki Franciszka z Asyżu i Tomasza à Kempis O naśladowaniu Chrystusa. Jej dydaktyczne zajęcia ujawniają, że pragnęła wzbogacić edukacyjny program o Eddę poetycką czy Pieśń o Nibelungach. Autorka Nad Niemnem wysoko ceniła Boską komedię Dantego Alighieri. Orzeszkowa pamiętała biografię i prace Torquata Tassa. Co więcej, przekładała na język polski Historię literatury angielskiej Hipolita Taine’a, dlatego też nie może dziwić obecność Williama Shakespeare’a w jej epistolografii. Powszechnie znane „być albo nie być” czy „źle dzieje się w państwie duńskim” zjawiają się w jej tekstach. Interesowała się także literaturą francuską i przyswoiła między innymi komedie Molièra, Gargantuę i Pantagruela Françoisa Rabelais’ego czy Bajki Jeana de la Fontaine’a. Artykuł wydaje się ważnym przyczynkiem do naszej wiedzy o lekturach Orzeszkowej oraz jej erudycji.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/21
10.34768/fp2018a4
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 67-86
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 67-86
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/21/19
Prawa autorskie (c) 2018 Ireneusz Sikora
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/22
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Sienkiewicz in the world of things – the writer’s personal notes on fashion and architecture
Sienkiewicz w świecie przedmiotów – osobiste zapiski pisarza o modzie i architekturze
Kuniczuk-Trzcinowicz, Agnieszka
Sienkiewicz
codzienność
korespondencja
rodzina
estetyka
list
Sienkiewicz
everyday consciousness
correspondence
family
aesthetics
letter
The authoress tries to show Sienkiewicz as a person interested in a man and the environment at the aesthetic level. The writer in his correspondence left many traces of organizing his home space: he furnished apartments, brought out the equipment from the trip, which later served as the decoration of his houses. These issues became the subject of Sienkiewicz’s postal reports, allowing an analysis his tendencies, habits and aesthetic sensitivity.
Autorka stara się przybliżyć Sienkiewicza jako osobę zainteresowaną człowiekiem i otoczeniem na poziomie estetycznym. Pisarz w swojej korespondencji pozostawił wiele śladów organizowania przez siebie przestrzeni domowej: wyposażał mieszkania, przywoził z podróży sprzęty, które potem służyły jako wystrój jego domów. Podobnie działo się z ubiorami kupowanymi wielokrotnie dla siebie, rodziny i przyjaciół. Zagadnienia te stały się przedmiotem relacji listownych Sienkiewicza, co pozwala na analizę jego skłonności, przyzwyczajeń i wrażliwości estetycznej.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/22
10.34768/fp2018a5
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 87-96
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 87-96
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/22/20
Prawa autorskie (c) 2018 Agnieszka Kuniczuk-Trzcinowicz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/23
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Amorous savoir-vivre in the light of the model love letters released at the end of 19th and in the first decades of 20th century
Miłosny savoir-vivre w świetle listowników dla zakochanych, powstających u schyłku XIX oraz w początkowych dekadach XX wieku
Jazownik, Leszek
sztuka epistolarna
listowniki
wzory korespondencji
miłosny savoirvivre
kultura obyczajowa XIX i XX wieku
epistolary art
model letters
amorous savoirvivre
mores of the 19 and 20th centuries
The end of the 19th century saw the rise in the popularity of model letters for lovers, containing their exemplars which purpose was to ease maintaining romantic correspondence. Despite the fact that such letters are fictional in nature, they are valuable documents representing the mores of the epoch in which they were created. They constituted a kind of amorous savoir-vivre handbook. The article discusses the propositions of such letters, designed for making acquaintances with recipients, declaring love, proposing, accepting and rejecting proposals, breaking off engagements etc. Furthermore, the text focuses on love codes propagated in such model letters, which allowed conveying hidden messages, e.g. by means of different methods of adhering postage stamps.
U schyłku XIX wieku bardzo popularne stały się tzw. listowniki dla zakochanych, gromadzące wzorcowe listy, które miały na celu ułatwianie prowadzenia korespondencji o tematyce miłosnej. Mimo że listy te mają charakter fikcyjny, są wartościowymi dokumentami kultury obyczajowej epoki, w której powstawały. Stanowiły swego rodzaju podręczniki miłosnego savoir-vivre’u. W artykule omówione zostały zawarte w nich propozycje listów służących zawieraniu znajomości, przedstawianiu wyznań miłosnych, składaniu oświadczyn, przyjmowaniu tych oświadczyn oraz odrzucaniu ich, zrywaniu zaręczyn itp. Przedstawione zostały także propagowane w listownikach szyfry miłosne, pozwalające przekazywać ukryte informacje m.in. za pomocą różnych sposobów naklejania znaczków pocztowych.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/23
10.34768/fp2018a6
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 97-118
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 97-118
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/23/21
Prawa autorskie (c) 2018 Leszek Jazownik
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/24
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Between literature and politics – privacy in the prose of intelligent settlements (1946-1948)
Między literaturą a polityką – prywatność w prozie rozrachunków inteligenckich (1946-1948)
Kozłowska, Izabela
proza rozrachunkowa
polityka a literatura
the literature of retribution
politics and literature
The subject of the article is the prose dealing with intelligentsia settlements, published in the years 1946-1948 (Drewniany koń [Wooden horse] by K. Brandys, Jezioro Bodeńskie [The Constance Lake] by S. Dygat, Nagrobek [Tombstone] by S. Otwinowski and P. Hertz’s short story collection entitled Sedan). Narrative strategy present in the literary works fosters the search for autobiographical elements. The author investigates relationship between the writers’ political lives and the lives of literary figures created by them, wondering to what extent the expectations placed upon writers by communist authorities in the 1940s are visible.
Tematem artykułu jest proza rozrachunków inteligenckich, ukazująca się w latach 1946-1948 (Drewniany koń K. Brandysa, Jezioro Bodeńskie S. Dygata, Nagrobek S. Otwinowskiego oraz zbiór opowiadań P. Hertza pt. Sedan). Strategia narracyjna obecna w utworach sprzyja poszukiwaniu w nich pierwiastków autobiograficznych. Autorka śledzi związki między życiem politycznym pisarzy a kreacją stworzonych przez nich bohaterów literackich, zastanawia się, w jakim stopniu w dziełach są widoczne oczekiwania stawiane twórcom przez władzę komunistyczną w latach czterdziestych.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/24
10.34768/fp2018a7
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 119-136
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 119-136
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/24/22
Prawa autorskie (c) 2018 Izabela Kozłowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/25
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
A nostalgic walk along New Town Street, or Kolbuszowa in memories of Janek Bytnar’s mother
Nostalgiczny spacer po ulicy Nowe Miasto, czyli Kolbuszowa we wspomnieniach matki Janka Bytnara
Karkut, Dorota
wspomnienia osobiste
pamięć miejsca
historia Kolbuszowej
Zdzisława Rechul-Bytnar
personal memories
memory of the place
the history of Kolbuszowa
Zdzisława RechulBytnar
Zdzisława Rechul’s (Janek Bytnar’s mother) personal memories are directly related to the town of her birth and childhood – Kolbuszowa. They recall the events from the everyday life, describe the places and characters associated with the local history. They affect the identity of the individual and the local group.
Wspomnienia osobiste Zdzisławy Rechul (matki Janka Bytnara) są związane bezpośrednio z miastem jej urodzenia i dzieciństwa – Kolbuszową. Przywołują zdarzenia z życia codziennego, opisują miejsca i postaci związane z historią lokalną. Mają wpływ na tożsamość jednostki i grupy lokalnej.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/25
10.34768/fp2018a8
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 137-146
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 137-146
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/25/23
Prawa autorskie (c) 2018 Dorota Karkut
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/26
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
An attempt to control “I” – an outlook of Józef Czapski’s views on the margins of Diaries [Dzienniki]
Próba okiełznania „ja” – wizja poglądów Józefa Czapskiego na marginesie Dzienników
Ludwicki, Konrad
literatura
dziennik
sztuka polska
malarstwo
literature
diary
art
painting
In my essay, I refer to Wyrwane strony [Torn up Pages] and touch upon Józef Czapski’s problem of “struggling with oneself ”. This struggling is also the description of the writer’s search of the Absolute and truth. Czapski in his search goes through a long and arduous intellectual journey. And above all, the artist appears to be the most authentic in the diary. There is no one dimension of existence and I try to signalize this matter following the Czapski’s reflection.
W szkicu, odwołując się do Wyrwanych stron, poruszam problem „zmagania się ze sobą” Józefa Czapskiego. Owe zmagania to również opis poszukiwania przez pisarza Absolutu i prawdy. Czapski w swych poszukiwaniach przechodzi długą i niełatwą intelektualną drogę. To nade wszystko w dzienniku artysta jawi nam się najbardziej autentyczny. Nie ma jednowymiarowości istnienia i ten problem – za refleksją Czapskiego – próbuję zasygnalizować.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/26
10.34768/fp2018a9
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 147-155
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 147-155
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/26/24
Prawa autorskie (c) 2018 Konrad Ludwicki
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/27
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
“What is the diary? Everything. What should it contain? Only some things”. On Bogdan Wojdowski’s diary practices
„Czym ma być dziennik? Wszystkim. Co zawierać? Tylko rzeczy niektóre”. O praktyce diarystycznej Bogdana Wojdowskiego
Majdosz, Sylwia
Bogdan Wojdowski
pisarz polski
literatura polska
Bogdan Wojdowski
Polish writer
Polish literature
The following paper discusses the main aspects of Bogdan Wojdowski’s unpublished diary. The author of Bread for the departed [Chleb rzucony umarłym] started keeping the diary in his early professional life and continued until his death. The paper intends to present selected fragments of the notes which focus on some aspects of Wojdowski’s life that established him as a writer of his times.
Autorka artykułu stara się zaprezentować wstępne rozpoznanie niepublikowanych dzienników Bogdana Wojdowskiego. Autor Chleba rzuconego umarłym praktykę diarystyczną prowadził przez cały okres aktywności twórczej, aż do swojej tragicznej śmierci. Artykuł stara się przedstawić ogólny aspekt charakterologiczny wybranych zapisków, uwzględniając fragmenty ukazujące Wojdowskiego jako pisarza swoich czasów.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/27
10.34768/fp2018a10
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 157-169
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 157-169
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/27/25
Prawa autorskie (c) 2018 Sylwia Majdosz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/28
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Linguistics and linguists in the light of Life in memories [Życie we wspomnieniach] by professor Ewa Rzetelska-Feleszko (née Kamińska)
Językoznawstwo i językoznawcy w świetle Życia we wspomnieniach Profesor Ewy Rzetelskiej-Feleszko (Kamińskiej)
Węgorowska, Katarzyna
językoznawcy
językoznawstwo
środowisko
wspomnienia
linguists
linguistics
environment
memories
The purpose of the text is to present one of the most outstanding native Polish and Slavonic philologists and reflections on her scientific environment. The article concerns: 1) linguistic interactions of the young scholar during her studies (University of Łódź, Jagiellonian University, lecturers, studentlinguists, research topics...) and 2) interpersonal relations and events in her adult scientific life (The Institute of Slavic Studies at Polish Academy of Sciences in Warsaw, research projects, doctoral dissertation, postdoctoral degree, scientific friendships, field research, publication of research results, scientific guidance...). The subjects described by the linguist permit to reconstruct the scientific world that shaped her academic personality and allowed her to use professional and organizational predispositions intellectually and pragmatically, which made her one of the most esteemed scholars in Poland.
Celem szkicu jest prezentacja refleksji jednej z najwybitniejszych rodzimych polonistek i slawistek – zapisków dotyczących Jej naukowego środowiska. W artykule przedstawione zostały: 1) językoznawcze interakcje Uczonej w okresie studiów (m.in. Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Jagielloński, wykładowcy, studencijęzykoznawcy, tematy badawcze...) oraz 2) interpersonalne zależności i wydarzenia zaistniałe w Jej dorosłym już życiu naukowym (m.in. Instytut Slawistyki PAN w Warszawie, projekty badawcze, doktorat, habilitacja, naukowe przyjaźnie, badania terenowe, publikacje wyników badań, opieka naukowa...). Zagadnienia opisane przez Lingwistkę pozwalają na rekonstrukcję naukowego świata, który ukształtował Jej naukową osobowość i pozwolił Jej na intelektualnopragmatyczne wykorzystanie naukowoorganizacyjnych predyspozycji, dzięki którym stała się jedną z najbardziej cenionych i szanowanych postaci w Polsce.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/28
10.34768/fp2018a11
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 171-183
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 171-183
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/28/26
Prawa autorskie (c) 2018 Katarzyna Węgorowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/29
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
The edge of meaning: Polish translations of the Bridget Jones film series
W pogoni za zrozumieniem: polskie tłumaczenia ekranizacji Dziennika Bridget Jones
Plewa, Elżbieta
pamiętnik
tłumaczenie audiowizualne
tłumaczenie filmowe
tłumaczenie lektorskie
tłumacz filmowy
diary
audiovisual translation
film translation
voiceover
film translator
This paper analyses Polish translations of two romantic comedy films Bridget Jones’ Diary and Bridget Jones’ Baby. The main goal of a translated text is to convey the meaning of an original. However, it is impossible for any two persons to deliver identical translations. It is always an individual, unique text of the particular author – a film translator and it reflects his or her idiolect. The form of the translated text depends on translator’s skills as they determine particular solutions for problematic fragments (not selfevident) of the original. The choices of translators define their level of mastery. The paper analyses two translations of two different persons and attempts to assess their craft.
Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie translatorskiej polskich tłumaczeń ekranizacji Dziennika Bridget Jones i Bridget Jones 3. Głównym zadaniem tekstu tłumaczenia jest przybliżenie znaczenia tekstu wyjściowego. Jednak nigdy dwie osoby nie wykonają tłumaczenia identycznie. Zawsze jest ono indywidualnym, niepowtarzalnym tekstem autora – tłumacza filmowego, odzwierciedleniem jego idiolektu. Forma tekstu docelowego uzależniona jest od poziomu umiejętności translatorskich, które determinują poszczególne rozwiązania tłumaczeniowe fragmentów problematycznych (nieoczywistych) tekstu wyjściowego. Sposób radzenia sobie z tymi trudnościami określa format tłumacza. W artykule omówiono dwa tłumaczenia dwóch różnych tłumaczek i podjęta próba oceny ich warsztatu.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/29
10.34768/fp2018a12
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 185-193
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 185-193
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/29/27
Prawa autorskie (c) 2018 Elżbieta Plewa
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/30
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
A retreat preacher’s “I” in a book entitled Honeycomb [Plaster miodu] by Adam Szustak O.P. [Ordo Praedicatorum]
„Ja” rekolekcjonisty w książce Adama Szustaka OP pt. Plaster miodu
Jatczak, Paulina
Pietrzak, Magdalena
o. Adam Szustak
rekolekcje
świadectwo
nadawca
Fr. Adam Szustak
retreats
testimony
addresser
The material basis of the sketch is a modified record of Advent retreats named Honeycomb delivered by a popular Dominican preacher Adam Szustak in 2014. The analysis was carried out in two ways. Authors studied linguistic manners of an addresser presence (a retreat preacher’s “I” and “we”) and defined semantic roles of the addresser (a spiritual guide, a Bible expert and interpreter but especially a cinema expert, a member of an order and family communities; furthermore his presence was also noticed thanks to confessions on personal relationships with God). The research allowed answering a question about privacy exposure in addresser’s manifestation – if and how it is present in the text. It has been demonstrated that both confessions on private God’s experiences and details of personal life seem to be a reasonable mean creating bonds with a reader-exercitant and increasing an effectiveness of the preaching.
Podstawą materiałową artykułu jest zmodyfikowany zapis rekolekcji adwentowych Plaster miodu wygłoszonych w 2014 roku przez popularnego kaznodzieję dominikanina Adama Szustaka. Analizy zostały przeprowadzone dwutorowo. Autorki zbadały językowe sposoby uobecnienia się nadawcy („ja” i „my” rekolekcjonisty) oraz określiły role semantyczne nadawcy (kierownika duchowego, znawcy oraz interpretatora Biblii, a szczególnie znawcy kina, członka wspólnoty zakonnej i rodzinnej oraz uobecnianie się za pomocą zwierzeń z osobistej relacji z Bogiem). Badania te posłużyły znalezieniu odpowiedzi na pytanie o ekspozycję prywatności w sposobie manifestowania się nadawcy – czy i w jaki sposób jest obecna w tekście. Autorki wykazały, że wyznania o własnym doświadczeniu Boga i zwierzanie się ze szczegółów życia prywatnego są uzasadnionym zabiegiem budującym więź z czytelnikiemekolektantem i zwiększającym skuteczność wygłaszanej nauki.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/30
10.34768/fp2018a13
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 195-207
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 195-207
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/30/28
Prawa autorskie (c) 2018 Paulina Jatczak, Magdalena Pietrzak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/31
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Women of flesh and blood [Memories]
Kobiety z krwi i kości [Wspomnienia]
Siatkowska, Ewa
No abstract.
Brak abstraktu.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/31
10.34768/fp2018a14
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 209-238
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 209-238
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/31/29
Prawa autorskie (c) 2018 Ewa Siatkowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/32
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Vigilant existence in the earthly life. Yet again about the predominant feature in Bolesław Leśmian’s poetry: English
Czujne istnienie w doczesności. Raz jeszcze o dominancie w poezji Bolesława Leśmiana: Język Angielski
Łukaszuk, Małgorzata
Bolesław Leśmian
poezja
dwudziestolecie
ontologia
wyobraźnia poetycka
świat
istnienie
afirmacja
Bolesław Leśmian
poetry
interwar period
ontology
poetic imagination
world
existence
affirmation
The given article concerns a significant problem in the reflection about the works of B. Leśmian. On his poetic ontology, i.a. M. Głowiński, J. Trznadel, Z. Łapiński, have written. The authoress arranges research perspectives. By suggesting careful reading of the works, she considers that the dominant character of the Leśmian’s poetic imagination is positive “ontology”: the strong being and the reality of the world.
Artykuł dotyczy istotnego problemu w refleksji o twórczości B. Leśmiana. O jego poetyckiej ontologii pisali między innymi M. Głowiński, J. Trznadel, Z. Łapiński. Autorka porządkuje perspektywy badawcze. Proponując uważną lekturę utworów, za dominantę wyobraźni poetyckiej Leśmiana uznaje “ontologię pozytywną”: mocny byt i uznanie realności świata.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/32
10.34768/fp2018a15
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 241-260
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 241-260
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
eng
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/32/31
Prawa autorskie (c) 2018 Małgorzata Łukaszuk
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/33
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
The Savagery of Posthumous Mores [Zdziczenie obyczajów pośmiertnych] by Bolesław Leśmian as a drama-synthesis
Zdziczenie obyczajów pośmiertnych Bolesława Leśmiana jako dramat-synteza
Wawryk, Joanna
Bolesław Leśmian
teatr śmierci
poemat fantastyczny
poemat dramatyczny
Bolesław Leśmian
death theatre
fantastic poem
dramatic poem
The Savagery of Posthumous Moreshas been present in the studies of Bolesław Leśmian’s works for years, but it was not until 2014 that the first edition of the work prepared on the basis of the manuscripts was published in Dariusz Pachocki’s issue. This fact prompts further attempts to analyse and interpret the work. It contains themes, motives and shots known from Leśmian’s lyrics, ballades and mimic dramas, namely playing life in the underworld, a love triangle, nature, fog, darkness, and God’s absence. The recurrences of certain elements point to the anthropological and ontological issues which were of crucial importance in Leśmian’s worldview.
Zdziczenie obyczajów pośmiertnych od lat jest obecne w badaniach twórczości Bolesława Leśmiana, jednak dopiero w 2014 roku ukazała się pierwsza przygotowana na podstawie rękopisów edycja utworu w opracowaniu Dariusza Pachockiego. Wydarzenie to skłania do podjęcia kolejnych prób analizy i interpretacji dzieła. Utwór zawiera tematy, motywy oraz ujęcia znane z liryki, ballad i dramatów mimicznych Leśmiana, jak odgrywanie życia w zaświatach, miłosny trójkąt, natura, mgła, mrok, nieobecność Boga. Nawroty pewnych elementów wskazują na ważną w światopoglądzie Leśmiana problematykę antropologiczną i ontologiczną.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/33
10.34768/fp2018a17
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 275-290
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 275-290
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/33/32
Prawa autorskie (c) 2018 Joanna Wawryk
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/34
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
From alabastron to René Lalique’s bottle... A few linguistic-culturological remarks on fragrances, scents and perfumes containers...
Od alabastronu do flakonu René Lalique’a… Kilka lingwistyczno-kulturologicznych uwag o naczyniach na wonności, pachnidła, zapachy, perfumy…
Węgorowska, Katarzyna
naczynie
wonności
język
nazwa
kulturologia
perfume vessels
fragrances
language
name
culturology
The article is a linguistic-culturological reflection on the subject of names and descriptions of vessels in which various fragrant substances have been kept from the antiquity. Verbal exemplifications cited in the text show that these artefacts are permanently inscribed in the history of world cosmetics and they document human creativity and sensitivity.
Szkic stanowi lingwistyczno-kulturologiczną refleksję na temat nazw oraz opisów naczyń, w których od starożytności do czasów współczesnych przechowywano i przechowuje się różne wonne substancje. Przytoczone w nim werbalne egzemplifikacje dowodzą, że artefakty te na trwałe wpisały się w historię światowej kosmetyki, dokumentując tym samym kreatywność i wrażliwość człowieka.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/34
10.34768/fp2018a18
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 293-306
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 293-306
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/34/33
Prawa autorskie (c) 2018 Katarzyna Węgorowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/35
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
The naming specificity of the cosmetics: the structural aspect
Specyfika nazewnictwa środków kosmetycznych: aspekt strukturalny
Galicka, Jelizaweta
somatyzm
anatomiczno-topograficzny wskaźnik
nominacja wyrobów perfumeryjno-kosmetycznych
wskaźnik semantyczny
somatism
anatomic-topographical marker
nomination of perfume-cosmetic goods
semantic indicator
The article is connected with the problem of naming the perfume-cosmetic goods in the aspect of using somatisms as components of names. The problem of perfumes and cosmetics nomination is considered in the descriptive paradigm of structures and basic names components due to the perception of somatisms’ functions. A few basic constituents in the structure of perfume and makeup names have been identified.
W artykule przedstawiono opis metod tworzenia nazw wyrobów perfumeryjno-kosmetycznych na podstawie wykorzystania somatyzmów. Problem nominacji perfum i kosmetyków rozpatrywany jest w paradygmacie opisowym struktur oraz składników podstawowych nazw za sprawą sposobu postrzegania funkcji somatyzmów. Zidentyfikowane w zakresie funkcjonalnym i semantycznym somatyzmy zostały podzielone na kilka klas i grup.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/35
10.34768/fp2018a19
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 307-319
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 307-319
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/35/34
Prawa autorskie (c) 2018 Jelizaweta Galicka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/36
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
The interpretative framework of the senses in the early and late novels by Jerzy Pilch
Ramy interpretacyjne zmysłów we wczesnych i późnych powieściach Jerzego Pilcha
Kładoczny, Piotr
rama interpretacyjna
konceptualizacja
zmysły
powieść
interpretation framework
conceptualization
senses
novel
The article is devoted to the conceptualization of the senses by Jerzy Pilch included in the interpretation framework of each of them. Thanks to the research, one can see how the hierarchy of the author’s perceptions is presented and which ranges dominate in them. The material comes from Jerzy Pilch’s two early novels Spis cudzołożnic [List of adulteers] (1993) and Inne rozkosze [Other pleasures] (1995) and the last two Zuza albo czas oddalenia [Zuza or the time of distance] (2015) and Portret młodej wenecjanki [Portrait of a young Venetian woman] (2017). On this basis, we can see a crosssectional image emerging from all material. It is also possible to capture the differences between the older and newer parts of the artist’s output.
Artykuł jest poświęcony konceptualizacji zmysłów przez Jerzego Pilcha ujętych w ramy interpretacyjne każdego z nich. Dzięki badaniu można dostrzec, jak przedstawia się hierarchia postrzeżeń autora oraz które zakresy w nich dominują. Materiał pochodzi z dwóch wczesnych powieści Jerzego Pilcha Spisu cudzołożnic (1993), Innych rozkoszy (1995) oraz ostatnich Zuza albo czas oddalenia (2015) i Portret młodej wenecjanki (2017). Na tej podstawie uzyskuje się obraz przekrojowy wyłaniający się z całości przeprowadzonej próby oraz możliwe jest wychwycenie różnic pomiędzy starszą i nowszą częścią dorobku artysty.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/36
10.34768/fp2018a20
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 321-362
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 321-362
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/36/35
Prawa autorskie (c) 2018 Piotr Kładoczny
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/37
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Music and poetry contempt. On Stanisław Staszewski’s output
Obraza muzyki i poezji. O twórczości Stanisława Staszewskiego
Kubiak, Maciej
Stanisław Staszewski
teksty piosenek
estetyka
gradacja
oddziaływanie
Stanisław Staszewski
lyrics
aestetics
gradation
impact
The aim of the article is to present the works by Stanisław Staszewski which, despite being present in Polish popular culture for years, have not been thoroughly analysed in terms of their both textual and musical contents. This text analyzes the work of the author known from the original, preserved recordings and is based on texts contained in the volume of poetry Lonely people, poems and songs [Samotni ludzie. Wiersze i piosenki]. The included historiographic sketch and a closer look at the formal music-textual aspect of the works discussed here is a contribution to the general state of research on the relationships of literature and music.
Artykuł ma na celu przybliżenie twórczości Stanisława Staszewskiego, którego dzieła – mimo iż od lat są obecne w polskiej kulturze popularnej, nie zostały należycie zbadane pod kątem zawartych w nich treści zarówno tekstowych, jak i muzycznych. Niniejszy tekst poddaje analizie twórczość autora znaną z oryginalnych, zachowanych nagrań oraz bazuje na tekstach pomieszczonych w tomie poetyckim Samotni ludzie. Wiersze i piosenki. Zawarty rys historiograficzny oraz bliższe spojrzenie na formalną stronę muzyczno-tekstową omawianych tu utworów stanowi przyczynek do ogólnego stanu badań nad związkami literatury i muzyki.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/37
10.34768/fp2018a21
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 365-376
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 365-376
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/37/36
Prawa autorskie (c) 2018 Maciej Kubiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/38
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Alternative history in the post-Soviet space: two paths of one idea: Russian
Alternatywna historia na obszarze postsowieckim: dwie trajektorie jednej idei: Język Rosyjski
Legeza, Siergiej
kultura popularna
fantastyka
alternatywna historia
modelowanie przeszłości
popular culture
fantasy
alternative history
history modeling
The article explores the origin of alternative history as a trend of the science fiction genre in the USSR popular culture. The study considers the main development stages of this trend according to Russian and Ukrainian cultural contexts. The research allows to identify two directions of the mentioned development. The first one applies to Russian popular culture – from the analytics of the current state of the Russian statehood to the revanchism related to the “lost empire”. The second one refers to Ukrainian popular culture – from the comprehension of the cultural and subjective separation of the country to the attempts of the national identity’s creation. The narrative schemes of the alternative history were changing according to shifts in the Russian and Ukrainian ideological doctrines.
W artykule omówiono genezę powstania gatunku alternatywnej historii w fantastyce kultury popularnej ZSRR. Rozpatrzono główne etapy rozwoju tego gatunku w rosyjskim i ukraińskim kontekście kulturowym. Wydzielono dwa kierunki takiego rozwoju: po pierwsze, w ramach rosyjskiej kultury popularnej – od analizy bieżącego stanu rosyjskiej państwowości do rewanżyzmu w stosunku do „utraconego imperium”; po drugie, w ukraińskiej masowej kulturze – od pojmowania kulturowego i podmiotowego rozerwania kraju do prób wyrabiania tożsamości narodowej. Odnotowano zarazem związek zmian schematów fabularnych, związanych z alternatywną historią i aktualnymi zmianami ideologicznymi zaistniałymi w Rosji i na Ukrainie.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/38
10.34768/fp2018a22
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 377-400
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 377-400
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
rus
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/38/37
Prawa autorskie (c) 2018 Siergiej Legeza
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/39
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Nomadic project of David Foenkinos: Russian
Nomadyczny projekt Dawida Foenkinosa: Język Rosyjski
Zhukova, Nataliia
wspomnienia
nomada
projekt nomadyczny
postmodernizm
chaosmosis (przestrzeń chaosu)
eon
memories
nomad
nomadological project
postmodernism
chaosmosis (chaotic space)
eon
The article overviews a nomadic project of postmodernism based on the French novel Memories (original title Les Souvenirs) by David Foenkinos. It is noted that nomadic (from English nomad – a wanderer) project captures in his text the state of culture being “seized” by the quantum leap principle. The history of any individual has a randomprobabilistic nature, as well as interpretations that are given to certain historical events (later becoming official versions), are also of randomprobabilistic nature. Consequently, no one can claim truth only in his or her personal story. From this point of view, every individual is a “nomad” travelling in history. The coincidence of memories occurs in the Aeon, forming the “event of the Aeon”. The course of life depends on the vector of memories and on the meaning that is given to them, as well as on what other eventsmemories from the Aeon “cling” to human consciousness.
Artykuł przynosi ogląd nomadycznego projektu postmodernizmu opartego na francuskiej powieści Wspomnienia (tytuł oryginału: Les Souvenirs) Dawida Foenkinosa. Jak wolno sądzić, projekt nomadyczny (z angielskiego nomad – wędrowiec) ujmuje w tym tekście stan kultury „uchwyconej” z perspektywy zagubienia w czasie. Historia każdej jednostki odznacza się losowym i możliwym scenariuszem, podobnie jak z interpretacjami danych wydarzeń dziejowych (później stających się ich oficjalnymi wersjami), one także mają zbliżoną naturę. W rezultacie nikt nie może głosić prawdy o własnej osobistej historii. Z tego punktu widzenia wszyscy jesteśmy nomadami, co znaczy, że podróżujemy po przeszłości. Związek wspomnień ujawnia się w wieczności, tworząc jakieś wydarzenie w eonie. Bieg życia zależy zatem od rodzaju wspomnień i znaczeń, jakie się im przypisuje, a także jak inne wydarzeniawspomnienia z eonu dotykają ludzką świadomość.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/39
10.34768/fp2018a23
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 401-416
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 401-416
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
rus
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/39/38
Prawa autorskie (c) 2018 Nataliia Zhukova
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/40
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
The price of life. Mythologic fantasies and psychology in the novel Novendialia by a Ukrainian writer Maryna Sokolian: Serbian
Cena życia. Mitologiczne fantazje i psychologia w powieści Novendialia ukraińskiej pisarki Maryny Sokolian: Język Serbski
Ajdačić, Dejan
literatura ukraińska
miejska fantasy
fantastyka
anima
libido
witalizm
wampir
religia
psychologia
Maryna Sokolian
Ukrainian literature
urban fantasy
fantasy
anima
libido
vitalism
vampire
religion
psychology
Maryna Sokolian
The novel entitled Novendialia (2008) by a Ukrainian authoress Maryna Sokolian (1979) with elements of a detective story and urban horror tells about fights between life energy kidnappers and its defenders employed by the Night Town Hall. In the text religious and psychologic aspects of various allusions are considered as well as authoress’ implications of fictitious mythicalmagical system from the point of view of religion, philosophy, psychology (especially psychoanalysis). The price of life and death proves that the writer fits in the type of a novel on selffulfilment, sacrifice and passions.
Powieść Novendialia (2008) ukraińskiej autorki Maryny Sokolian (ur. 1979) z elementami detektywistycznymi i horroru miejskiego opowiada o bitwach pomiędzy porywaczami energii życiowej a jej obrońcami ze służby Nocnego Magistratu. W tekście rozważane są religijne i psychologiczne aspekty rozmaitych aluzji oraz implikacje wyobrażonego autorskiego systemu mitycznomagicznego z punktu widzenia religii, filozofii, psychologii (zwłaszcza psychoanalizy). Cena życia i śmierci dowodzi, że pisarka wpisuje się w typ powieści o samorealizacji, poświęceniu i namiętnościach.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/40
10.34768/fp2018a24
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 417-426
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 417-426
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
srp
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/40/39
Prawa autorskie (c) 2018 Dejan Ajdačić
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/41
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Łada Łuzina and Maryna Sokolian – two figures of contemporary Ukrainian popular literature
Dwie sylwetki współczesnej ukraińskiej literatury popularnej – Łada Łuzina i Maryna Sokolian
Hajder, Tatiana
literatura popularna (masowa)
folklor
motyw
popular (mass) literature
folklore
motive
The article is devoted to one of the current issues of Ukrainian literary studies, namely popular literature and its role in shaping contemporary popular culture. On the example of the work of two wellknown Ukrainian authors: Łada Łuzina and Maryna Sokolian, an attempt was made to describe and analyse the motifs most often appearing in their work. These are folklore, demonological and Christian motives.
Artykuł jest poświęcony jednej z aktualnych kwestii ukraińskiego literaturoznawstwa – literaturze popularnej i jej roli w kształtowaniu współczesnej kultury. Na przykładzie twórczości dwu znanych ukraińskich autorek – Łady Łuziny oraz Maryny Sokolian – dokonano próby opisu i analizy motywów najczęściej występujących w ich twórczości. Są to motywy folklorystyczne, demonologiczne oraz chrześcijańskie.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/41
10.34768/fp2018a25
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 427-441
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 427-441
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/41/40
Prawa autorskie (c) 2018 Tatiana Hajder
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/42
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Libraries, books, people. Prints with the provenance of Żagań monastery library in the collection of University Library in Zielona Góra
Biblioteki, książki, ludzie. Druki z proweniencją żagańskiej biblioteki klasztornej w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Zielonogórskiego
Nodzyńska, Ewa
Biblioteka klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu
zbiory specjalne
Biblioteka UZ
barokowe biblioteki klasztorne
starodruki
drukarstwo XVI-XVIII wieku
Ordo Canonicorum Regularium Sancti Augustin monastery library in Żagań
baroque monastery libraries
special collections
University Library in Zielona Góra
old prints
printing of 16th=18th centuries
The introduction of the article provides a description of the range of special collections gathered in the University Library in Zielona Góra. The range consists of old prints, 19th century books, primers in various languages, artistic books, old maps, bibliophile prints and valuable iconography. The special collections consist of over 22,000 items. The most valuable resources contain old prints – the texts published before the end of 1800 containing various marks of ownership (provenance index numbers of nonexistent private, noble, school and monastery (library) book collections). The subject of a further description in this paper is the history of the nonexistent monastery library of St. Augustine’s Canons Regular in Żagań, Lower Silesia in the context of the monastery libraries in Melk and Sankt Florian, Austria. The University Library in Zielona Góra possesses in its special collections three old prints from the old resources of St. Augustine’s library in Żagań. Their editorial and content values are analysed in the further part of the paper. The prints prove that despite political and religious changes, Żagań remained a bastion of Catholicism in Lower Silesia until the St. Augustine’s Canons Regular monastery annulment in 1810.
We wstępie artykułu została opisana kolekcja zbiorów specjalnych zgromadzona w Bibliotece UZ. Składają się na nią zabytkowe starodruki, książki dziewiętnastowieczne, elementarze w różnych językach świata, książki artystyczne, dawne mapy, druki bibliofilskie oraz cenna ikonografia. Zbiory specjalne obejmują ponad 22 tysiące jednostek materiałów bibliotecznych. Wśród najcenniejszego zasobu znajdują się starodruki, czyli wydawnictwa sprzed końca 1800 roku, które mają różne znaki własnościowe, czyli wpisy proweniencyjne nieistniejących już księgozbiorów (bibliotek) prywatnych, szlacheckich, szkolnych i klasztornych. Przedmiotem dalszego opisu jest historia nieistniejącej już biblioteki klasztornej kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu na Dolnym Śląsku wpisana w kontekst bibliotek klasztornych na terenie Austrii – w Melku i Sankt Florian. Trzy starodruki z dawnych zasobów biblioteki poaugustiańskiej w Żaganiu znajdują się w zbiorach specjalnych Biblioteki UZ i w dalszym toku rozważań zostały poddane analizie z punktu widzenia ich walorów edytorskich i treściowych. Druki te dowodzą, że mimo zmian politycznych i religijnych Żagań pozostał ostoją katolicyzmu na Dolnym Śląsku aż do kasaty zakonu kanoników regularnych św. Augustyna w 1810 roku.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/42
10.34768/fp2018a26
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 491-508
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 491-508
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/42/41
Prawa autorskie (c) 2018 Ewa Nodzyńska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/43
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Contemporary prose of Lubusz Land – little regional motherlands and musealization of memory
Współczesna proza Ziemi Lubuskiej – regionalne małe ojczyzny i muzealizacja pamięci
Gieba, Kamila
małe ojczyzny
Ziemia Lubuska
literatura regionalna
przesiedlenia
literatura XXI wieku
little motherlands
Lubusz Land
regional literature
resettlements
the 21st century literature
The article concerns Lubusz Land’s contemporary prose: novels written by Krzysztof Fedorowicz (Grünberg), Maria Sidorska-Ryczkowska (Stacyjka na wschodzie i zachodzie and Klucze do rzeki), Edward Derylak (Wedelmann). The authoress analyses these narrations on the background of little homelands prose. The article is also an attempt to determine the regional features of the works about Lubusz Land.
Artykuł dotyczy współczesnej prozy Ziemi Lubuskiej: utworów Grünberg Krzysztofa Fedorowicza, Stacyjka na wschodzie i zachodzie oraz Klucze do rzeki Marii Sidorskiej-Ryczkowskiej oraz zbioru opowiadań Wedelmann Edwarda Derylaka. Autorka odczytuje te utwory w perspektywie prozy małych ojczyzn, a ponadto podejmuje próbę określenia regionalnych cech wskazanych utworów.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/43
10.34768/fp2018a27
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 509-521
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 509-521
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/43/42
Prawa autorskie (c) 2018 Kamila Gieba
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/44
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Leśmian’s ballad on imperfection
Leśmianowska ballada o niedoskonałości
Kokoszka, Magdalena
Bolesław Leśmian
Artur Maria Swinarski
Ballada dziadowska
wspólnota
niepełnosprawność
Bolesław Leśmian
Artur Maria Swinarski
The Beggar’s Ballad
community
disability
It seems that Bolesław Leśmian could anticipate the contemporary critical reflection on disability (disability studies). According to Tymoteusz Karpowicz, the poetry of the author of The Beggar’s Ballad [Ballada dziadowska] can be read, among other things, as a defence of being what you are and not necessarily what you want to be. This thesis is intended to serve as a starting point to look more closely at some of Leśmian’s characters as well as his concept of the community, which was marked by imperfections. Following Leśmian, I am interested in the infirmity as an essential part of life manifested in fragile and frail forms. In this context, I also describe the borderline of ridiculousness and tragedy explored by the poet. This article draws primarily on two parodies: The Beggar’s Ballad [Ballada dziadowska] by Bolesław Leśmian (entering into dialogue with The Water Nymph of Świteź [Świtezianka] by Adam Mickiewicz) and The Linden Tree [Lipa] by Artur Maria Swinarski, referring to the mentioned Leśmian’s ballad, but also to the main themes of his work.
Wydaje się, że Bolesław Leśmian mógł antycypować współczesną krytyczną refleksję nad niepełnosprawnością (disability studies). Za Tymoteuszem Karpowiczem poezję autora Ballady dziadowskiej odczytywać można między innymi jako obronę bycia tym, czym się jest, a niekoniecznie tym, czym by się chciało być. Teza ta jest punktem wyjścia do tego, by raz jeszcze bliżej przyjrzeć się niektórym Leśmianowskim postaciom, a także proponowanej przez poetę koncepcji wspólnoty – wspólnoty naznaczonej niedoskonałościami. Za Leśmianem, interesuje mnie ułomność jako istotna część życia manifestującego się w formach kruchych i obarczonych wadami. A w tym kontekście także – eksplorowane przez poetę pogranicze śmieszności i tragizmu. W artykule omawiane są przede wszystkim dwie parodie: Leśmianowska Ballada dziadowska (dialogująca ze Świtezianką Adama Mickiewicza) i Lipa Artura Marii Swinarskiego, nawiązująca do wspomnianej ballady Leśmiana, ale i głównych wątków jego twórczości.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/44
10.34768/fp2018a16
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 261-274
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 261-274
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/44/43
Prawa autorskie (c) 2018 Magdalena Kokoszka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/45
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
The Envoy from Wallachia from Polish Camp [Poseł z Wołoch z obozu polskiego] – Polish transitory newspaper on Khotyn battle in 1621 (minimonograph and critical reissue of the written relic)
Poseł z Wołoch z obozu polskiego – polska gazeta ulotna o batalii chocimskiej w 1621 roku (minimonografia i edycja krytyczna zabytku)
Sztyber, Radosław
polska literatura okolicznościowa XVII wieku
bitwa chocimska z 1621 roku
Poseł z Wołoch z obozu polskiego
Polish occasional literature of XVII century
the Battle of Khotyn in 1621
The Envoy from Wallachia from Polish Camp
The study presents a short brochure belonging to old Polish transitory newspapers and provides with its reissue prepared after nearly four hundred years. The leaflet’s contents seems to be original for limited number of various citations or allusions included, especially in comparison with other analogical prints devoted to the Khotyn battle theme and published almost immediately after the end of the military conflict between Ottoman Empire and Polish-Lithuanian Commonwealth. The main message of The Envoy is far from pure optimism because the anonymous author assures the combat was not fully completed and, what is more important, the enemy only became “weakened”, that means Turkish forces were still dangerous and were a serious threat for the motherland of the unknown writer. As it appears it is quite an exceptional thought compared with booklets uncritically praising the victory over Islamic invaders. Furthermore, the result of the struggle cannot be regarded as a simple win (in spite of numerous suggestions stressing an absolute triumph of troops led to south of the country by the experienced commander Jan Karol Chodkiewicz), it was rather a draw confirmed by peace treaties. Therefore, The Envoy may be believed to be a piece of writing edited by an objective observer whose opinions reveal commonsensical mind and pragmatic approach to evaluated events and their development. Coincidentally the text ends with a significant, in this context, appeal to form a coalition of all European Christian nations in order to defend their lands and, most of all, faith from the followers and heirs of prophet Mohammed. Besides, the discussed text was initially presented as a speech directed to an auditorium and probably only afterwards an idea of its printing aroused. There are many obvious proofs of such a way of this brief statement’s first announcing. All of the above described features lead us to believe that the text is worth reissuing (The Envoy is attached to this article in its second separate section), though the brochure will never find any place among the literary masterpieces collection. It is rather an ordinary example of typical writing output published in the third decade of XVII century but still valuable, particularly for its pragmatism. The study also brings some polemical remarks in relation to Stanford Shaw’s view of Khotyn battle. An American historian claims the battle has never happened. This astonishing conclusion was confronted with a few selected pieces of data reconstructed by a Polish researcher Leszek Podhorodecki (on the base of many sources) who counted people died around the Khotyn castle in 1621. In total about 60 000 soldiers were killed, both Poland’s defenders and Turkish aggressors. Another doubtful insinuation is connected with the reasons of sultan’s expedition to northern border of his empire. In short, Shaw explains, Osman II intended to make peace with Commonwealth. This clariffication seems not to be acceptable and in these circumstances more thorough reading of The Envoy convinces that its author understood the meaning of the scenario of the past events much better, despite he was observing the facts actually in statu nascendi.
Szkic prezentuje krótką broszurę należącą do staropolskich gazet ulotnych i zarazem przynosi jej reedycję opracowaną po blisko czterystu latach. Treść agitki wydaje się oryginalna ze względu na ograniczoną liczbę zamieszczonych w niej rozmaitych cytowań czy aluzji, zwłaszcza w porównaniu z innymi analogicznymi drukami poświęconymi tematowi bitwy chocimskiej i opublikowanymi nieomal natychmiast po zakończeniu wspomnianego konfliktu zbrojnego między imperium ottomańskim i Rzeczpospolitą. Główne przesłanie Posła odbiega daleko od czystego optymizmu, ponieważ anonimowy autor zapewnia, że walka nie zakończyła się w zupełności i, co ważniejsze, wróg jedynie „osłabiał”, a to znaczy, że siły tureckie nadal pozostawały niebezpieczne i stanowiły poważne zagrożenie dla ojczyzny nieznanego pisarza. Jak się okazuje, to dość wyjątkowa myśl na tle broszur bezkrytycznie chwalących zwycięstwo nad islamskimi najeźdźcami. Co więcej, wyniku starcia nie można uznawać za zwyczajnie zwykłą wygraną (mimo wielu sugestii akcentujących absolutny triumf oddziałów prowadzonych na południe kraju przez doświadczonego dowódcę Jana Karola Chodkiewicza), był to raczej remis potwierdzony traktatami pokojowymi. Dlatego też Posła wolno uważać za prozę zredagowaną przez obiektywnego obserwatora, którego opinie ujawniają zdroworozsądkowy umysł oraz pragmatyczne podejście do ocenianych wydarzeń oraz ich rozwoju. Nieprzypadkowo tekst kończy znaczący w tym kontekście apel o utworzenie koalicji wszystkich europejskich narodów chrześcijańskich w celu obrony ich ziem, a przede wszystkim wiary przed wyznawcami i spadkobiercami proroka Mahometa. Poza tym omawiany tekst pierwotnie został przedstawiony jako mowa skierowana do jakiegoś audytorium i zapewne dopiero potem zrodził się pomysł, by ogłosić go drukiem. Istnieje wiele oczywistych dowodów słownych takiego sposobu pierwszego ogłoszenia tego krótkiego oświadczenia. Wszystkie opisane wyżej właściwości utworu skłaniają do przekonania, że godny jest wznowienia (Poseł stanowi załącznik do tego artykułu w jego drugiej, odrębnej części), choć broszura nigdy nie znajdzie miejsca w zbiorze literackich arcydzieł. Jest to raczej zwykły przykład typowej twórczości ogłaszanej w trzeciej dekadzie XVII wieku, ale wartościowy zwłaszcza ze względu na jego pragmatyzm. Szkic przynosi zarazem kilka polemicznych uwag w odniesieniu do spojrzenia na bitwę chocimską Stanforda Shawa. Amerykański historyk uważa, że nigdy do niej nie doszło. Ten ostatni mocno zadziwiający wniosek skonfrontowano z kilkoma wybranymi danymi odtworzonymi przez polskiego badacza Leszka Podhorodeckiego (na podstawie wielu źródeł), który policzył poległych w okolicach zamku chocimskiego w 1621 roku. W sumie około 60 000 żołnierzy straciło wtedy życie, zarówno obrońców Polski, jak i tureckich agresorów. Inna wątpliwa insynuacja wiąże się z powodami wyprawy sułtana na północną granicę swojego imperium. Krótko, Shaw wyjaśnia, że Osman II zamierzał zawrzeć z Rzeczpospolitą pokój. Objaśnienie to wydaje się nie do zaakceptowania, a w tych okolicznościach wnikliwsza lektura Posła przekonuje, iż jego autor znacznie lepiej rozumiał sens scenariusza dawnych zdarzeń, mimo że je obserwował właściwie in statu nascendi.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/45
10.34768/fp2017a1
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 31-58
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 31-58
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/45/44
Prawa autorskie (c) 2017 Radosław Sztyber
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/46
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
The role of the press in shaping literary competence of the youngest readers in the post-partition period
Rola prasy dziecięcej w kształtowaniu kompetencji literackiej najmłodszych czytelników w dobie porozbiorowej
Uździcka, Marzanna
doba porozbiorowa
prasa XIX wieku
prasa dziecięca
kompetencja literacka
twórczość dla dzieci
the post-partition period
19th century press
children’s press
literary competence
creation for children
The aim of the text is to analyse the shaping of the press youngest readers’ literary competence in the era of partitions, which was especially difficult for educational institutions. Periodicals for children at that time not only developed patriotic feeling and attitudes towards the nations and a state, which lost its sovereignty. Due to the dramatic situation of education and progressive russification and germanization, the press took an active part in education and constituted a teaching aid for popular then home schooling. The key term in the article is a literary competence, understood as a set of predispositions conditioning “a contact with the work”. Some components of this competence were closely discussed, namely: the scope of knowledge about the works and their authors passed in magazines for children; ways of developing sensitivity to the literary text necessary to receive the work, its understanding and interpretation; ways of implementing the reader to creative creations of their own text.
Przedmiotem analizy w artykule jest zagadnienie kształtowania kompetencji literackiej czytelnika dziewiętnastowiecznej prasy dla najmłodszych w trudnym dla instytucji oświatowych i wychowawczych okresie porozbiorowym. Periodyki dla dzieci w tym czasie nie tylko rozwijały uczucia i postawy patriotyczne wobec narodu i państwa, które utraciło niepodległość. Ze względu na dramatyczną sytuację szkolnictwa oraz postępującą rusyfikację i germanizację brały czynny udział w edukacji i stanowiły pomoc dydaktyczną dla powszechnego wówczas nauczania domowego. Pojęciem sterującym narracją w artykule jest kompetencja literacka, rozumiana jako zespół predyspozycji warunkujących „kontakt z dziełem”. Bliżej omówiono takie jej składniki, jak: zakres przekazywanej w czasopismach dla dzieci wiedzy o dziełach i ich twórcach; sposoby rozwijania wrażliwości na tekst literacki, potrzebnej do odbioru dzieła, jego rozumienia i interpretacji; sposoby wdrażania czytelnika do twórczej kreacji tekstu własnego.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/46
10.34768/fp2017a2
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 59-75
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 59-75
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/46/45
Prawa autorskie (c) 2017 Marzanna Uździcka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/47
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
Twelve steps or a miracle play about Saint Stanislaus
Dwanaście kroków, czyli mirakl o świętym Stanisławie
Ochocki, Zbigniew
Jan Długosz
kroniki
mirakl
św. Stanisław
Jan Długosz
chronicles
miracle play
Saint Stanislaus
Jan Dlugosz in his almanacs speaks extensively about the miraculous coming back to life of Peter of Piotrawin [Piotr z Piotrawina]. This exceptional event was supposed to happen due to St. Stanislavus [święty Stanisław]. However, one specific term used by the chronicler makes one ponder and raise speculation, that the author, writing about the unusual episode in the life of the canonized bishop of Cracow, had recalled a miracle play he had experienced. That miracle play was probably the reconstruction of the resurrection of the aforementioned knight. It might have been prepared for variety’s sake during the celebrations commemorating the day the XIIIc. clergyman was acknowledged a Saint. The play might even have been presented at the Wawel Castle, which architecture allowed for such a staging at that time. The miracle play was lost in the track of time, although the following sketch is a hypothetical trial of its partial reconstruction.
Jan Długosz w swoich Rocznikach... wypowiada się obszernie o cudownym przywróceniu życia Piotrowi z Piotrawina; do tego nadzwyczajnego zdarzenia miało rzekomo dojść za sprawą św. Stanisława. Niemniej jedno szczególne określenie użyte przez kronikarza zastanawia i budzi domysł, że autor, pisząc o tym niezwykłym epizodzie w żywocie kanonizowanego biskupa krakowskiego, przywoływał na pamięć osobiście oglądane widowisko miraklowe, będące prawdopodobnie właśnie rekonstrukcją wskrzeszenia rzeczonego rycerza. Mogło być ono urozmaiceniem uroczystości zorganizowanych w związku z obchodami dnia wyniesionego na ołtarze w XIII wieku duchownego; możliwe nawet, że wystawione na Wawelu – ówczesna architektura zamku umożliwiała tego typu inscenizację. Mirakl ten nie zachował się do czasów współczesnych, natomiast prezentowany szkic stanowi hipotetyczną próbę jego częściowego odtworzenia.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/47
10.34768/fp2015a1
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 21-30
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 21-30
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/47/46
Prawa autorskie (c) 2015 Zbigniew Ochocki
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/48
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
The afterlife – nonexisting or unknowable? The interpretation benefiting from translation. A case study of Jan Kochanowski’s Lament X [Tren X]
Zaświaty – nieistniejące czy niepoznawalne? Tłumaczenie jako zysk interpretacyjny na przykładzie Trenu X Jana Kochanowskiego
Zbądzki, Jakub
Jan Kochanowski
Treny
zaświaty
tłumaczenia
hermeneutyka
Jan Kochanowski
Treny
afterlife
translations
hermeneutics
The idea of the research is to state how the translation of a poem may influence its interpretation. The excerpt of Lament X [Tren X] by Jan Kochanowski was studied for this purpose. The analysis is focused on the concept crucial to the poem, which is space, side, direction – its etymological meaning and philosophical consequences resulting from it. Then, the original text is compared to modern English translations, especially to the unconventional work of Barańczak and Heaney. The comparison is made by using hermeneutic methods in translation studies. The study shows that translation is not separated from the Lament X [Tren X], moreover, it might be helpful in understanding it, hence the interpretation benefits from the translation. As a result, the author suggests a new interpretation of a poem.
Ideą badań jest przedstawienie, w jaki sposób tłumaczenie utworu poetyckiego może wpływać na jego interpretację. W tym celu dokonano analizy fragmentu Trenu X Jana Kochanowskiego. Skoncentrowano ją na kluczowym dla dzieła pojęciu strony – jego znaczeniu etymologicznym i płynących z niego filozoficznych skutkach. Następnie, korzystając z hermeneutycznych metod w translatologii, porównano oryginalny tekst ze współczesnymi przekładami angielskimi, zwłaszcza z niekonwencjonalną wersją Barańczaka i Heaneya. Badania wykazały, że tłumaczenie nie jest rzeczą odrębną wobec pierwowzoru i może pomagać w jego zrozumieniu, stanowi zatem zysk interpretacyjny. Na tej podstawie autor proponuje nowe odczytanie utworu.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/48
10.34768/fp2015a2
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 31-38
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 31-38
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/48/47
Prawa autorskie (c) 2015 Jakub Zbądzki
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/49
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
On the margin and around of the mysterious rebus from 1621
Na marginesie i wokół zagadkowego rebusu z 1621 roku
Sztyber, Radosław
polska literatura okolicznościowa XVII wieku
wojna chocimska 1621 roku
rebus
Samuel Łaszcz
Polish occasional literature of XVII century
Khotyn war in 1621
rebus
Samuel Łaszcz
The abovementioned leaflet is known by a few specialists, and its previous descriptions seem to be inappropriate because of some quite obvious mistakes concernig i.a. the number of debaters or the time of this written relic’s publication. The new verified data allow to organize our knowledge about the dialogue and form the basis for identifying a real person hidden in the literary and plastic rebus (included in the print). A lot of tracks lead to Samuel Łaszcz – a famous soldier, brawler, liar and jester. Probably it was him who was portrayed with a Baroque woodcut representing a clown but he appears as ‘just a bit’ of buffoon. This man had serious reasons to stay in disguise because he was frequently outlawed and received his first ever sentence of banishment just in the year of printing the studied booklet. Such a solution of the riddle should be regarded as a hypothesis although it is based on historical facts and Łaszcz’s biography confronted with the brochure from 1621.
Szkic jest próbą ukazania staropolskiego druku pt. Rozmowy świeże o nowinach z Ukrainy, z Węgier i z Turek oraz jego centralnej – jak wolno sądzić – tajemnicy. Ulotka znana jest niewielu specjalistom, a jej dotychczasowe opisy wydają się niewłaściwe z uwagi na oczywiste błędy, które dotyczą m.in. liczby dyskutantów czy czasu publikacji tego pisanego zabytku. Nowe, zweryfikowane dane umożliwiają uporządkowanie naszej wiedzy o dialogu i stanowią ważną podstawę do identyfikacji prawdziwej osoby, którą skrywa literacko-plastyczny rebus (pomieszczony w tym starodruku). Wiele śladów prowadzi do Samuela Łaszcza – sławnego żołnierza, awanturnika, kłamcy oraz błazna. Prawdopodobnie to on właśnie został sportretowany za pomocą barokowego drzeworytu, ukazującego klowna, lecz jawi się on jako „tylko trochę” trefniś. Człowiek ten miał autentyczne i poważne powody, by pozostawać w przebraniu, ponieważ wielokrotnie był wyjmowany spod prawa, a swój pierwszy wyrok banicji otrzymał właśnie w roku tłoczenia badanej książeczki. Takie rozwiązanie zagadki należy traktować jako hipotezę, niemniej opartą na faktach historycznych i biografii Łaszcza, konfrontowanych z treściami pomieszczonymi w broszurze z 1621 roku.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/49
10.34768/fp2015a3
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 39-62
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 39-62
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/49/48
Prawa autorskie (c) 2015 Radosław Sztyber
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/50
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
'God, Give the Enlightenment in Poland!'. Names of God in the first issue of "Monitor"
„Daj Boże Oświecenie w Polsce!”. Określenia Boga w pierwszym roczniku czasopisma „Monitor”
Gorzelana, Joanna
oświecenie polskie
religia
„Monitor”
Bóg
Polish Enlightenment
religion
"Monitor"
God
The paper depicts the names of God present in the journal ‘Monitor’ in 1765. The maga-zine, while promoting Enlightenment slogans, did not undermine the faith in God. Therefore, the following names of God appear in the periodical: the Creator (Stwórca), the Ruler (Pan Najwyższy, Pan Zastępów), the Guardian (Opatrzność) and the Judge (wyrok boski, boski urząd sądzenia). There are also conventionalized phrases (uchowaj Boże, daj Boże) which reflect the religious belief of the editors or Monitor’s readers corresponding with them.
W artykule przedstawiono określenia Boga obecne w czasopiśmie „Monitor” w 1765 roku. Periodyk, propagując hasła oświeceniowe, nie podważał wiary w Boga. Pojawiają się w nim określenia Boga jako stworzyciela (Stwórca), władcy (Pan Najwyższy, Pan Zastępów), opiekuna (Opatrzność) i sędziego (wyrok boski, boski urząd sądzenia). Także skonwencjonalizowane zwroty (uchowaj Boże, daj Boże) odzwierciedlają religijny światopogląd redaktorów bądź korespondujących z nimi czytelników „Monitora”.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/50
10.34768/fp2015a4
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 63-76
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 63-76
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/50/49
Prawa autorskie (c) 2015 Joanna Gorzelana
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/51
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
Snippets. The thing about the abandoned text of a novel entitled Judge Deluty. Scenes from the First Years of Stanisław August Reign by Adam Jerzy Czartoryski (an issue of unknown manuscript)
Urywki. Rzecz o tekście zarzuconym powieści Adama Jerzego Czartoryskiego Pan Sędzia Deluty. Sceny z pierwszych lat panowania Stanisława Augusta (edycja nieznanego rękopisu)
Grabias-Banaszewska, Katarzyna
powieść
edytorstwo
autograf
rękopis
Adam Jerzy Czartoryski
novel
editorship
autograph
manuscript
Adam Jerzy Czartoryski
Adam Jerzy Czartoryski’s novel entitled [Mister] Judge Deluty [Pan sędzia Deluty] was first ever published in 2005 on the base of the text’s handwriting copy made by Leonard Niedźwiecki, Czartoryski’s secretary. However, the autograph is much richer. The content of its first nine cards – Czartoryski named them ‘snippets’ – are in connection with the novel despite the fact that they appear to be only a ‘secondary text’. This fragment waited to be issued until now. What is more, it has not been mentioned in any research work so far. The purpose of the article is to issue a piece of this unknown prose which seem not to be without importance for thorough analysis, interpretation and comprehension of the whole book by Czartoryski.
Powieść Adama Jerzego Czartoryskiego pt. Pan Sędzia Deluty po raz pierwszy została wydana w 2005 roku na podstawie rękopiśmiennej kopii tekstu wykonanej przez Leonarda Niedźwieckiego, sekretarza Czartoryskiego. Niemniej jednak autograf jest znacznie bogatszy. Zawartość jego pierwszych dziewięciu kart – Czartoryski nazwał je „urywkami” – pozostaje w związku z powieścią, pomimo że wydaje się jedynie „tekstem pobocznym”. Fragment ten oczekiwał na wydanie do dziś. Co więcej, nigdy dotąd nie został odnotowany w żadnej pracy badawczej. Celem artykułu jest edycja tej cząstki zapomnianej lub nawet nieznanej prozy, która może nie wydaje się bez znaczenia dla wnikliwej analizy, interpretacji oraz zrozumienia całej książki Czartoryskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/51
10.34768/fp2015a5
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 77-85
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 77-85
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/51/50
Prawa autorskie (c) 2015 Katarzyna Grabias-Banaszewska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/52
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
Geopolitical codes in Joseph Conrad Korzeniowski’s political novels
Kody geopolityczne w szkicach politycznych Józefa Conrada Korzeniowskiego
Kucharska-Dziedzic, Anita
Józef Conrad Korzeniowski
geopolityczne/kody/wizje/dyskursy
szkice polityczne
pierwsza wojna światowa
Joseph Conrad Korzeniowski
geopolitical codes/visions/discourses
political novels
First World War
Joseph Conrad Korzeniowski, an outstanding Polish writer living in the British Empire, remained a Polish patriot. The outbreak of the First World War meant a change in the political situation in Europe, and thus the chance for Poland to regain sovereignty. Polish state did not exist for over a hundred years after the partition made by Germany, Austria and Russia. Conrad devoted two political sketches to the analysis of the situation and prospects of the Polish independence. The Crime of Partition was the text directed to the recipient of literature, including Polish reader. The emphasis in this draft was put on moral aspect. Conrad pointed to Polish membership in Western culture and historical injustice. He claimed that authoritarian Russia was the enemy of Poland. A Note on the Polish Problem was created in 1916 and it was directed to the British government, therefore the writer’s argumentation asking for support in the restoration of the Polish state was political and pointed to the benefits for the British. Due to the existence of the Entente, Conrad acknowledged Britain, France and Russia as allies and Germany as the main enemy of Poland. Preparing A Note on the Polish Problem for publication in Poland and for Polish people, now in free homeland, he revised his political vision, according to the current geopolitical situation.
Józef Conrad Korzeniowski, wybitny polski pisarz zamieszkujący w imperium brytyjskim, pozostał polskim patriotą. Wybuch pierwszej wojny światowej oznaczał zmianę sytuacji politycznej w Europie, a tym samym szansę na odzyskanie przez Polskę niepodległości. Państwo polskie nie istniało od ponad stu lat po rozbiorze dokonanym przez Niemcy, Austrię i Rosję. Analizie sytuacji Polaków oraz perspektywom odzyskania niepodległości Conrad poświęcił dwa szkice polityczne. The Crime of Partition był tekstem skierowanym do odbiorcy literatury, także czytelnika polskiego. Akcent w tym szkicu położono na aspekt moralny. Conrad wskazał na przynależność Polski do kultury Zachodu i na niesprawiedliwość dziejową. Wrogiem Polski była autorytarna Rosja. Tekst A Note on the Polish Problem powstał w 1916 roku i był skierowany do rządu brytyjskiego, dlatego też argumentacja pisarza proszącego o wsparcie w restytucji państwa polskiego była polityczna i wskazywała na korzyści dla Brytyjczyków. Ze względu na istnienie ententy Conrad za sojuszników uznał Brytanię, Francję i Rosję, jako głównego wroga Polski wskazując Niemcy. Przygotowując A Note on the Polish Problem do publikacji w Polsce i dla Polaków, już w wolnej ojczyźnie, dokonał korekty swojej wizji politycznej, zgodnie z aktualną sytuacją geopolityczną.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/52
10.34768/fp2015a6
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 87-103
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 87-103
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/52/51
Prawa autorskie (c) 2015 Anita Kucharska-Dziedzic
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/53
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
Jezus Christ in Carol [Kolęda] and Christmas Eve Mass [Pasterka] by Jerzy Liebert
Jezus Chrystus w Kolędzie i Pasterce Jerzego Lieberta
Jabłoński, Romuald Marek
Jerzy Liebert
Jezus Chrystus
Boże Narodzenie
Dzieciątko
Matka
kolęda
Jerzy Liebert
Jesus Christ
Christmas
Baby Jesus
Mother
carol
Jerzy Liebert (1904-1931) is an outstanding representative of Polish catholic poetry. In his Carol and Christmas Eve Mass he uses Christmas motifs. The analysis of Carol brings a discovery of texts’ two layers. The first one is the picture of Mother who cares for her Child – this layer is easy to notice. The second one, an announcement of Jesus passion and death, is only indicated by certain poetic words, e.g. allusions to Jan Kochanowski’s Laments [Treny]. Disclosure of this layer is a kind of a hipothesis. Christmas Eve Mass is a lyric poem, in which the poet describes joy (especially of plants and animals) caused by the Saviour’s birth. In worrisome and paradoxical puenta a picture of sad Christ appears. His presence should evoke a deep religious experience and encourage reflections on values connected with Christmas.
Jerzy Liebert (1904-1931) to wybitny przedstawiciel polskiej poezji katolickiej. W Kolędzie i Pasterce wykorzystuje motywy bożonarodzeniowe. Analiza Kolędy zmierza do odkrycia dwóch warstw tekstu. Pierwsza to ukazanie Matki opiekującej się Dzieciątkiem – jest ona łatwa do uchwycenia. Druga, zapowiedź męki i śmierci Jezusa, jest tylko sygnalizowana za pomocą różnych zabiegów poetyckich, np. nawiązań do Trenów Jana Kochanowskiego – odkrycie tej warstwy to swoista hipoteza. Pasterka to liryk, w którym poeta opisuje radość (przede wszystkim roślin i zwierząt) wywołaną narodzinami Zbawiciela. W niepokojącej, paradoksalnej puencie pojawia się obraz smutnego Chrystusa. Ma on wywołać głębokie przeżycie religijne odbiorcy – nakłonić go do refleksji nad wartościami związanymi ze świętami Bożego Narodzenia.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/53
10.34768/fp2015a7
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 105-114
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 105-114
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/53/52
Prawa autorskie (c) 2015 Romuald Marek Jabłoński
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/54
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
'Kochom swoje wioske, bom sie w ni rodzieła...' [I lov my villag 'cause I was born in’t]. Wilków-Świętokrzyskie-Kieleckie poetry by Kaśka spod Łysicy in the lights of linguistic and culturological reflections
„Kochom swoje wioske, bom sie w ni rodzieła...”. Wilkowsko-świętokrzysko-kielecka poezja Kaśki spod Łysicy w świetle refleksji językoznawczokulturologicznych
Węgorowska, Katarzyna
poezja
gwara
dialekt
onimy
apelatywy
poetry
subdialect
dialect
onyms
appellatives
The text is devoted to the oral poetry by Kaśka spod Łysicy – Katarzyna Zaborowska from Wilków, Świętokrzyskie Region. Linguistic-culturological reflection concerns the onyms (toponyms, microtoponyms, oronyms, antroponyms), appellatives and dialect and subdialect distinctive features. An insightful interpretation of these complementary elements permitted to determine the specific features of the idiolect of the forgotten poet.
Tekst dotyczy poezji niepiśmiennej, pochodzącej z Wilkowa na Ziemi Świętokrzysko-Kieleckiej, Kaśki spod Łysicy – Katarzyny Zaborowskiej. Lingwistyczno-kulturologiczną refleksją objęte zostały utrwalone w poszczególnych lirykach, charakterystyczne dla tego obszaru, onimy (toponimy, mikrotoponimy, oronimy, antroponimy), apelatywy oraz wyróżniki gwarowo-dialektalne. Wnikliwa interpretacja owych uzupełniających się elementów umożliwiła ustalenie cech specyficznych dla idiolektu zapomnianej dziś, tworzącej w „gwarze macierzy” poetki.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/54
10.34768/fp2015a8
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 115-130
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 115-130
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/54/53
Prawa autorskie (c) 2015 Katarzyna Węgorowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/55
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Słoworody – the key to the history of Slavs in Mickiewicz Paris lectures
Słoworody – klucz do historii Słowian w prelekcjach paryskich Mickiewicza
Krysowski, Olaf
Mickiewicz
romantyzm
Słowianie
język
etymologia
historia
Mickiewicz
Romanticism
Slavs
language
etymology
history
Mickiewicz’s interests in Slavic languages, their roots, evolution, and the etymology of words are related to the romantics’ programmatic tendency to reconstruct the tradition and define the identity of nations basing on the spiritual or material traces of their historical activities. The poet was inspired by works of linguists and the so-called philosophers of the language, who drew far-reaching conclusions from coincidental formal similarities between words. Merging and developing various, often farfetched, etymological concepts, Mickiewicz created a specific poetical idea of Slavdom. Its fundament was a language-derived myth of the folk, which is on the one hand conquered, abused, enslaved, and yet full of spirit and joyful (sclavi saltantes). On the other hand the folk is marked by the “word” (mother tongue) with splendor of dignity, historic awareness. The folk is also predestined to fulfill a religious-civilizational mission whose plan and goal are revealed through the Word of God. The poet perceives the language as the key to encrypt the history of Slavs hidden there. History, meanwhile, has a double meaning: it is both a legend set in an unspecified past and a prophetic prediction of what is about to happen in the future.
Zainteresowania Mickiewicza językami słowiańskimi, ich pochodzeniem, rozwojem, etymologią wyrazów wiążą się z programową tendencją romantyków do rekonstruowania tradycji i określania tożsamości narodów na podstawie duchowych lub materialnych śladów ich historycznej aktywności. Poetę inspirowały prace lingwistów i tak zwanych filozofów języka, którzy poszukiwali źródeł wiedzy o Słowianach nierzadko w sposób naiwny, wyciągając daleko idące wnioski z przypadkowych podobieństw formalnych między wyrazami. Łącząc i rozwijając rozmaite, niekiedy fantastyczne, pomysły etymologiczne, Mickiewicz stworzył swoistą upoetyzowaną ideę Słowiańszczyzny. Jej fundamentem uczynił wywiedziony z języka mit ludu z jednej strony podbitego, umęczonego, zniewolonego, a mimo to nietracącego ducha, radosnego (sclavi saltantes), z drugiej – naznaczonego przez „słowo” (rodzimą mowę) splendorem godności, świadomości dziejowej, predestynowanego do wypełniania misji religijnocywilizacyjnej, której plan i cel objawiają się za pośrednictwem Słowa Bożego. Język stał się dla poety kluczem do poznania zaszyfrowanej w nim historii Słowian. Historia ta zaś nabrała znaczenia podwójnego: legendy sięgającej w bliżej nieokreśloną, odległą przeszłość oraz profetycznej zapowiedzi tego, co ma nastąpić w przyszłości.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/55
10.34768/fp2016a1
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 23-38
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 23-38
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/55/60
Prawa autorskie (c) 2016 Olaf Krysowski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/56
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
The knights of the black track – the image of the knight speedway rider preserved in the language and speedway fans’ works
Rycerze czarnego toru – wizerunek żużlowca-rycerza utrwalony w języku i twórczości kibiców
Roszak, Maria
język środowiskowy
język kibiców żużlowych
kibice
żużel
stereotyp rycerza
jargon
language of speedway fans
supporters
speedway
stereotype of the knight
The article presents the image of the speedway rider, identified with the medieval knight and preserved in the language and works of speedway fans. The language material was excerpted from the slogans, songs etc. of the black sport fans and their statements, published in fan song books and online forums. The linguistic resource was enriched with terminology and professional vocabulary. Speedway supporters have been identifying speedway riders with medieval warriors for years, naming them the knights of the black track. The knight’s nickname refers to the speedway riders’ outfit, resembling an armour, to the speedway motorcycle, compared to a steed and other analogies, thus creating a stereotype of the knight speedway rider which functions among the black sport fans. The observations prove that such an image determines the fan environmental lexis that operates with many neosemantics, such as the rider, the Teutonic Knights, the armour etc. connoting tradition and culture of medieval knights.
Artykuł przedstawia wizerunek żużlowca, utożsamianego ze średniowiecznym rycerzem, utrwalony w języku oraz twórczości kibiców wyścigów na żużlu. Materiał językowy wyekscerpowano z haseł, piosenek etc. fanów czarnego sportu oraz z ich wypowiedzi, zamieszczonych w kibicowskich śpiewnikach oraz na forach internetowych. Zasób lingwistyczny wzbogacono o terminologię i słownictwo zawodowe. Miłośnicy speedwaya od lat identyfikują zawodników ze średniowiecznymi wojami, nazywając sportowców rycerzami czarnego toru. Rycerski przydomek nawiązuje między innymi do stroju żużlowców – kombinezonu, przypominającego zbroję, żużlowego motocykla, porównywanego z rumakiem oraz innych analogii, tworząc stereotyp żużlowca-rycerza, funkcjonujący wśród kibiców czarnego sportu. Jak wynika z przeprowadzonych obserwacji, wizerunek ów determinuje także kibicowską leksykę środowiskową, operującą wieloma neosemantyzmami, jak jeździec, Krzyżacy, zbroja etc., konotującymi tradycję i kulturę rycerzy średniowiecza.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/56
10.34768/fp2015a9
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 131-141
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 131-141
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/56/54
Prawa autorskie (c) 2015 Katarzyna Węgorowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/57
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
Renaissance of... birthdays. The customs’ ‘nuance’ in cultural, historical, religious and literary contexts
Renesans... urodzin. Obyczajowy „niuans” w kontekstach kulturowych, historycznych, religijnych i literackich
Kulczycka, Dorota
urodziny
imieniny
transformacje w dziedzinie obyczajowości
badania kulturowe
literatura dla dzieci i młodzieży
film
birthday
name day
customs’ transformations
cultural research
literature for youth and children
film
Birthday is the custom having its roots in ancient Mesopotamia, Egypt, Greece and Rome, as well as being widespread in Protestant countries. This tradition has been very popular in Poland for years. The author notices that celebrating birthdays used to be reserved for children only, whereas nowadays it is becoming more and more popular among adults. The sign of its popularity is the flowering of literature in the 21st century – especially books addressed to the youngest, guides or collections of occasional poems. However, there is still a lack of valuable books on that matter for young people. Taking into consideration literature and film and considering distinction between young and adult addressees the author of this outline presents a few other remarkable phenomena.
Uroczystość urodzin jest zjawiskiem obyczajowym, mającym swoje korzenie w starożytnej Mezopotamii, Egipcie, Grecji i Rzymie, rozpowszechnionym też od stuleci w krajach protestanckich. Wielką popularnością cieszą się od lat w Polsce. Autorka zauważa, że uroczystość ta, zarezerwowana kiedyś dla dzieci, dziś coraz bardziej popularna staje się wśród dorosłych. Oznaką popularności tematu jest rozkwit w XXI wieku literatury – szczególnie książeczek adresowanych do najmłodszych, poradników i zbiorów okolicznościowych wierszy. Natomiast wciąż brakuje wartościowych książek o tej tematyce przeznaczonych dla młodzieży. Biorąc pod uwagę literaturę i film i uwzględniając rozróżnienie: adresaci dziecięcy a dorośli, autorka zauważa kilka innych interesujących zjawisk.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/57
10.34768/fp2015a10
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 143-160
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 143-160
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/57/55
Prawa autorskie (c) 2015 Dorota Kulczycka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/58
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
The mother-daughter relationship in The Shrew [Jędza] by Eliza Orzeszkowa
Relacje matki i córki w Jędzy Elizy Orzeszkowej
Banot, Aleksandra E.
Eliza Orzeszkowa
Jędza
literatura XIX wieku
mit o Antygonie
psychologia relacji matka–córka
Eliza Orzeszkowa
Jędza [The Shrew]
19th century literature
the myth of Antigone
psychology of mother-daughter
A few historians of literature have written about The Shrew [Jędza] (1891) by Eliza Orzeszkowa. Apart from a few reviews, it is difficult to find studies or even references to the novel. Yet, this narrative does not only illustrate the end of the nineteenth century society – it is also a thorough study of the relation between the mother and a daughter. While recalling the figure of Antigone, I am interested in the analysis of the mother-daughter relationship, the aspect neglected not only by a few researchers of The Shrew [Jędza] (except the comments by Grażyna Borkowska in The Foreigners [Cudzoziemki]), but also by the interpreters of the myth of Oedipus. Furthermore, these problems are worth showing from a psychological perspective, especially because of the fact that the previous readings of the myth of Antigone and Oedipus, primarily used the anthropological and philosophical tools. The reference to the myth legitimizes the study by Borkowska entitled The Orzeszkowa and the Case of Antigone [Orzeszkowa i sprawa Antygony], in which the researcher has shown the links between Orzeszkowa’s novels and the various interpretive practices of the Sophocles’s dramas.
Niewielu historyków literatury pisało o Jędzy (1891) Elizy Orzeszkowej. Poza kilkoma recenzjami trudno znaleźć opracowania czy nawet odwołania do tej powieści. A przecież ta narracja nie tylko obrazuje społeczeństwo końca XIX wieku – jest także wnikliwym studium relacji matki i córki. Przywołując figurę Antygony, skupiam się na analizie relacji matki i córki, aspektu pomijanego nie tylko przez nielicznych badaczy Jędzy (wyjątkiem są uwagi Grażyny Borkowskiej w Cudzoziemkach), ale i przez interpretatorów mitu o Edypie. Chcę ponadto pokazać te problemy z perspektywy psychologicznej, zwłaszcza że dotychczasowe lektury mitu antygonalno-edypalnego korzystają przede wszystkim z narzędzi antropologicznych i filozoficznych. Odwołanie do tego nośnego mitu legitymizuje zresztą studium Borkowskiej zatytułowane Orzeszkowa i sprawa Antygony, w którym badaczka wykazała powiązania twórczości prozatorskiej autorki Chama z różnorodnymi praktykami interpretacyjnymi dramatów Sofoklesa.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/58
10.34768/fp2015a11
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 163-172
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 163-172
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/58/56
Prawa autorskie (c) 2015 Aleksandra E. Banot
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/59
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
The memory of the youth. On the meanings of the proverb ‘the old woman recalled the evening of the virgins’ in Eliza Orzeszkowa’s works
Wspomnienie młodości. O znaczeniu przysłowia „Przypomniała baba dziewic wieczór” w utworach Elizy Orzeszkowej
Kaczor, Monika
Narolska, Aneta
Eliza Orzeszkowa
przysłowie
językowy obraz świata
wartościowanie
młodość
starość
Orzeszkowa
proverb
linguistic picture of the world
evaluation
the youth
the old age
The subject of the article is a linguistic and literary historical analysis of the proverb ‘The old woman recalled the evening of the virgins’ included in Eliza Orzeszkowa’s writings. The first part of the work is devoted to linguistic analysis of the abovementioned proverb. The analysis confirms that its main goal is an expression of emotions associated with awareness of passing of life. Lexis and phraseology connected with youth, passing away of the time and the old age become the exponent of general truth on the essence of human existence, and the proverb itself should be treated as the expression of passing away experience that reflects eternal and infinite human longing for happiness. In the second part of the paper the analysis undertakes features and functions of the proverb in Eliza Orzeszkowa’s selected works: Lowlands [Niziny], By the Niemen [Nad Niemnem] and Mary Rose [Panna Róża]. On their basis one may infer the process of universalisation of the studied proverb within the works of the authoress. The writer draws the proverb from Belarusian folk, and as the time went by, separated its meaning from the original context, giving the saying universal meaning.
Przedmiotem artykułu jest językowo-historycznoliteracka analiza przysłowia „Przypomniała sobie baba dziewic wieczór”, zawartego w utworach Elizy Orzeszkowej. Część pierwsza pracy poświęcona jest językowej analizie przysłowia. Analiza potwierdza, iż służy ono wyrażaniu emocji związanych z upływem życia. Leksyka i frazeologia związana z młodością, przemijaniem i starością staje się wykładnikiem ogólnej prawdy o istocie ludzkiej egzystencji, samo zaś przysłowie traktować należy jako wyraz doświadczenia przemijania, odbijającego odwieczną i nieskończoną ludzką tęsknotę za szczęściem. W części drugiej pracy analizie poddane zostały funkcje przysłowia w wybranych utworach Elizy Orzeszkowej: Nizinach, Nad Niemnem i Pannie Róży. Na ich podstawie można wnioskować o dokonującym się w twórczości pisarki procesie uniwersalizacji wyrażenia. Czerpiąc przysłowie z białoruskiego folkloru, autorka z biegiem czasu odrywa je od pierwotnego kontekstu, nadając uogólnione znaczenie.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/59
10.34768/fp2015a12
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 173-185
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 173-185
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/59/57
Prawa autorskie (c) 2015 Monika Kaczor, Aneta Narolska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/60
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
Ecofeminist view of nature in rural trilogy by Eliza Orzeszkowa
Ekofeministyczna wizja natury w trylogii wiejskiej Elizy Orzeszkowej
Piechota, Dariusz
Eliza Orzeszkowa
ekokrytyka
ekofeminizm
natura
Eliza Orzeszkowa
ecocriticism
ecofeminism
nature
This article is devoted to analyzing and interpreting the image of nature in Orzeszkowa’s novels. The author analyses 3 novels: Niziny, Dziurdziowie, Cham and refers to ecofeminism and ecocriticism articles. Orzeszkowa as a female narrator presents nature as a woman. Nature has huge influence on human’s life. It organizes daily routine. People, who live in the country and are connected with natural cycle of vegetative growth, are called ‘nature people’. They are wise, senitive. They know the purpose of their existence and their place in ecosystem. The nature is anthropomorphised: it feels and suffers like humans. It is worth mentioning that nature reacts when people’s behaviour is immoral.
Artykuł jest poświęcony analizie i interpretacji wizerunku natury w powieściach Orzeszkowej. Autor analizuje trzy powieści: Niziny, Dziurdziowie, Cham, odnosząc się do artykułów dotyczących ekofeminizmu oraz ekokrytyki. Orzeszkowa jako narrator kobiecy przedstawia naturę jako kobietę. Natura ma olbrzymi wpływ na życie ludzkie. Organizuje codzienną rutynową egzystencję (np. w Dziurdziach i Chamie). Ludzie, którzy mieszkają na wsi i są połączeni z naturalnym cyklem wegetatywnym, są nazwani ludźmi natury; w Nizinach Pietrusia żyje w harmonii z naturą, podobnie jak Paweł w Chamie, który woli przebywać w towarzystwie natury niż ludzi. Protagoniści Orzeszkowej są mądrzy oraz wrażliwi. Znają cel swojej egzystencji oraz miejsce w ekosystemie. W powieściach Orzeszkowej natura jest antropomorfizowana: czuje oraz cierpi podobnie jak ludzie. Warto podkreślić, że natura reaguje na niemoralne zachowania ludzi wobec natury oraz człowieka (w Dzirudziach oraz w Chamie).
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/60
10.34768/fp2015a13
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 187-197
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 187-197
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/60/58
Prawa autorskie (c) 2015 Dariusz Piechota
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/61
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
‘I admire ardently her talent...’. Eliza Orzeszkowa reads Konopnicka (from the research on the writer’s epistolography)
„Admiruję gorąco jej talent...”. Eliza Orzeszkowa czyta Konopnicką (Z badań nad epistolografią pisarki)
Sikora, Ireneusz
Orzeszkowa
epistolografia
Konopnicka
liryka
małe formy narracyjne
biografia
samotność
kobiecość
emancypacja
Orzeszkowa
epistolography
Konopnicka
lyric poetry
short prose narratives
biography
loneliness
femininity
emancipation
Eliza Pawłowska’s and Maria Wasiłowska’s school relationship would have been an insignificant in their biographies if she (the author of Marta) had not become a writer and had not discovered Konopnicka as a poet (1878/1879). Orzeszkowa supported Konopnicka at the beginnings of her artistic career, defended from attacks of the conservative-catholic press. Orzeszkowa also published ‘dramatic fragments’ Z przeszłości (1881), read with special liking Konopnicka’s collections of poems, she even memorized them, included in letters, quoted and paraphrased. In February 1909, she prepared in Grodno a soirée devoted to Konopnicka’s artistic work. For almost forty years Orzeszkowa was conducting a dialogue with Konopnicka’s lyric poetry which was hidden in her letters. However, both of the writers, in spite of Nad Niemnem author’s attempts, remained intellectually indifferent and it did not bring them emotionally closer together: Orzeszkowa’s life was limited to the daily occurrence in Grodno, Konopnicka’s existence was filled by journeys around Europe and the relationship with Maria Dulębianka. They assured each other of mutual friendship and love, but they lived their own life. This fascinating dialogue was commemorated in both writers’ correspondence.
Szkolna znajomość Elizy Pawłowskiej i Marii Wasiłowskiej byłaby w ich biografiach nic nie znaczącym epizodem, gdyby nie twórczość literacka Orzeszkowej i „odkrycie” Konopnickiej – poetki przez autorkę Marty na przełomie 1878/1879 roku. Orzeszkowa wspierała Konopnicką w początkach jej kariery artystycznej, broniła przed atakami konserwatywno-katolickiej krytyki, wydała „fragmenty dramatyczne” Z przeszłości (1881), czytała z upodobaniem kolejne zbiory wierszy, uczyła się ich na pamięć, włączała do listów, cytowała i parafrazowała, a w lutym 1909 roku przygotowała w Grodnie wieczór literacko-artystyczny poświęcony jej twórczości. Przez 40 prawie lat toczył się ukryty w listach dialog Orzeszkowej z liryką Konopnickiej. Obie pisarki jednak – mimo usiłowań autorki Nad Niemnem – pozostały sobie duchowo obce, nie zbliżyły się emocjonalnie do siebie: Orzeszkowej życie zamykało się w kręgu grodzieńskiej codzienności, żywot Konopnickiej wypełniały podróże po Europie i związek z Marią Dulębianką. Zapewniały się wzajemnie o przyjaźni i miłości, ale żyły własnymi sprawami. Ów fascynujący dwugłos utrwalony został w korespondencji pisarek.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/61
10.34768/fp2015a14
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 199-224
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 199-224
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/61/59
Prawa autorskie (c) 2015 Ireneusz Sikora
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/62
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
The Slavic crusade of Mickiewicz
Słowiańska krucjata Mickiewicza
Ruszczyńska, Marta
krucjata
słowianofilizm
historia
Mickiewicz
crusade
Slavdom
history
Mickiewicz
The author of the article attempts to describe selected elements of Mickiewicz’s biography, as well as those fragments of his literary output which arrange themselves into a common tale of Slavdom. Among the selected texts there are the Paris talks, The composition of rules for the Polish Legion [Skład zasad legionu polskiego], Mickiewicz’s speeches made to the inhabitants of Italian cities at the time of the Spring of Nations in 1848 and his travel letters. Reconstruction of Mickiewicz’s activity at that time, accompanied by his Eastern mission of 1855, reveals his Slavophile tendencies flavored with millenarian attitude. Symbolic imagery rooted in an atmosphere of medieval crusades and the search for Slavic Jerusalem seems to have been close to the atmosphere of those events. In this perspective, the death of Mickiewicz in 1855 concluded and complemented his many years of efforts to restore the Slavs to history. As a result, the symbolic and mythical image of Mickiewicz’s struggle for free Slavs found its way to the minds of the general public. However, for contemporary and subsequent interpreters, the literary events and the biographical facts seemed to be the most complementary tale from the life of the romantic poet.
Tematem artykułu jest próba opisu wybranych elementów z biografii Mickiewicza, jak i tych fragmentów jego twórczości, które układają się we wspólną opowieść o Słowiańszczyźnie. Wśród wybranych tekstów znalazły się „prelekcje paryskie”, Skład zasad legionu polskiego, przemówienia Mickiewicza wygłaszane do mieszkańców włoskich miast z okresu Wiosny Ludów 1848 oraz listy z podróży. Rekonstruując ówczesne działania Mickiewicza wraz z misją wschodnią z roku 1855, można w nich, jak i we wspomnianych utworach, odnaleźć słowianofilizm o zabarwieniu millenarystycznym. Bliskie atmosferze tamtych wydarzeń byłoby symboliczne imaginarium wyrosłe w atmosferze średniowiecznych krucjat i poszukiwania słowiańskiego Jeruzalem. W tej perspektywie śmierć Mickiewicza w roku 1855 kończyła i dopełniała jego kilkunastoletnie działania na rzecz przywrócenia Słowian historii. W konsekwencji w świadomości ogółu powstał wówczas symboliczny i mityczny obraz zmagań Mickiewicza o wolną Słowiańszczyznę. Natomiast dla współczesnych, jak i dla późniejszych interpretatorów wydarzenia literackie i fakty biograficzne ułożyły się w najbardziej komplementarną opowieść z życia romantycznego poety.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/62
10.34768/fp2016a2
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 39-48
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 39-48
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/62/61
Prawa autorskie (c) 2016 Marta Ruszczyńska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/63
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Mickiewicz seen by the “great” and “minor” Slavs (reconnaissance)
Mickiewicz u „wielkich” i „małych” Słowian (rekonesans)
Kłos, Zdzisław
Adam Mickiewicz
literatura rosyjska
Aleksander Puszkin
romantyzm
Łużyce
literatura łużycka
Jakub Bart-Ćišinski
Adam Mickiewicz
Russian literature
Alexander Pushkin
Romantic poetry
Lusatia
Sorbian Literature
Jakub Bart-Ćišinski
Adam Mickiewicz was sentenced for his subversive activity into exile to Russia and arrived there in 1824. Both in Petersburg and in Moscow he met many Polish émigrés with whom he kept very close relations. He also made acquaintance and soon friendship with many antirégime disposed Russians. Staying in Moscow, Mickiewicz was often invited to princess Volkonskaya’s palace where he became famous for his French improvisations. He was bound by ties of especial and a little bit ambivalent friendship with Alexander Pushkin. Just in Russia Mickiewicz wrote and published his Crimean Sonnets and Konrad Wallenrod. These poetic works made him known as “Slavic Byron”. When Mickiewicz was leaving Russia in 1829, a company of his close Russian friends served him a farewell party. Being set free and having finally obtained his passport he headed for Germany. Going from Berlin to Dresden he must have traversed Lusatia. It is hard to guess if Mickiewicz was aware then that the Slavic minority, namely Lusatian Sorbs, still lived there. He mentioned them, especially their early history, during his lectures held at Collège de France. Mickiewicz had probably no idea that the Sorbian national revival movement was being initiated just then. Sorbian national activists were inspired by the Slavic literatures, mainly Czech, Russian and Polish. The greatest Sorbian poet Jakub Bart-Ćišinski admired Mickiewicz’s poetry and called him one of “the crystal stars of Poland”. Summing up, Mickiewicz stayed in Russia for five years and published his poetic works. He was known among Sorbs of Lusatia mainly for his works. However, his poetry was highly admired both by the “great” and by the “minor” Slavs.
Adam Mickiewicz, zesłany za działalność spiskową w Wilnie, przyjechał do Rosji w 1824 roku. Zarówno w Petersburgu, jak i w Moskwie zastał liczną kolonię polską. Z wieloma tamtejszymi Polakami utrzymywał bliskie, przyjacielskie kontakty. Szybko zawarł też znajomość, a wkrótce przyjaźń, z wieloma antycarsko nastawionymi Rosjanami. Przyjmowano go w arystokratycznych salonach Moskwy, gdzie zasłynął dzięki wyjątkowemu darowi improwizacji. Szczególne więzi łączyły go z „wieszczem narodu ruskiego” – Puszkinem. W Rosji napisał i wydał Sonety krymskie i Konrada Wallenroda. Utwory te zyskały mu miano wielkiego poety romantycznego – „słowiańskiego Byrona”. Wyjeżdżał z Rosji w roku 1829 żegnany podczas przyjęcia przez grono licznych „przyjaciół Moskali”. Opuściwszy kraj zesłania, skierował się do Niemiec, potem zaś dalej na zachód. Jadąc z Berlina do Drezna, przemierzał Łużyce. Trudno dociec, o ile zdawał sobie sprawę, że przejeżdża przez tereny zamieszkałe jeszcze przez najmniejszy naród słowiański. O dziejach tych ziem mówił potem w swoich prelekcjach w paryskim Collège de France. Prawdopodobnie nie orientował się, że na Łużycach rozpoczynało się właśnie odrodzenie narodowe. Działacze odrodzeniowi sięgali do literatur słowiańskich – czeskiej, rosyjskiej i polskiej. Największy poeta łużycki, Jakub Bart-Ćišinski, zafascynowany twórczością Mickiewicza, nazwał go jedną z „kryształowych gwiazd Polski”. W Rosji Mickiewicz był obecny „duszą i ciałem”, na Łużycach zaś głównie poprzez swoją twórczość, cenioną jednak wysoko zarówno u największych, jak i u najmniejszych Słowian.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/63
10.34768/fp2016a3
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 49-57
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 49-57
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/63/62
Prawa autorskie (c) 2016 Zdzisław Kłos
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/64
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Vilnius places of Adam Mickiewicz preserved in current travel guides to the City of the Three Bards. (Reflections of the linguist-philologist)
Wileńskie miejsca Adama Mickiewicza utrwalone we współczesnych przewodnikach po Mieście wieszczów. (Refleksje językoznawcy-filologa)
Węgorowska, Katarzyna
Mickiewicz
Wilno
miejsce
językoznawstwo erudycyjne
Mickiewicz
Vilnius
place
erudite linguistics
Vilnius University, addresses of subsequent residences, the names of meeting places, address of a masonic lodge, names of the houses in which Vilnius social life flourished, addresses of Józef Zawadzki’s publishing house, Grand Theater on Trakų Street, Basilian Monastery, Konrad Room, professor Jundziłł’s Botanical Garden, garden with osteria “Chiny”, eatery “Tivoli”, Belmont – mountain of the Philarets, Gate of Dawn, Vilnius Cathedral, Church of St. Johns, interwar Mickiewicz Street... – all these places related to the author of Sir Thaddeus became the reason for linguistic philological reflections defending the thesis that Vilnius is the City of Mickiewicz, who spent one of the most interesting periods of his life there. The Vilnius names excerpted from current travel guides to the City of Romantics and interpreted in accordance with the rules of erudite linguistics not only save Mickiewicz’s places from consigning to oblivion, but also permit to reconstruct Vilnius topography.
Uniwersytet Wileński, adresy kolejnych miejsc zamieszkania, nazwy miejsc koleżeńskich spotkań, adres loży masońskiej, nazwy domów, w których tętniło wileńskie życie towarzyskie, adresy wydawnictwa Józefa Zawadzkiego, Teatr Wielki przy ulicy Trockiej, Klasztor Bazylianów, Ogród Botaniczny profesora Jundziłła, ogród z austerią „Chiny”, traktiernia „Tivoli”, Belmont – góra filaretów, Ostra Brama, Katedra Wileńska, Kościół św. Jana, międzywojenna ulica Mickiewicza..., wszystkie te miejsca związane z autorem Pana Tadeusza stały się przyczynkiem do lingwistycznofilologicznych rozważań, uzasadniających tezę, że Wilno jest Miastem Mickiewicza, który spędził w nim jeden z najbardziej interesujących okresów swojego życia. Wileńskie nazwy wyekscerpowane ze współczesnych przewodników po Mieście romantyków, zinterpretowane zgodnie z zasadami językoznawstwa erudycyjnego, „ocalają od zapomnienia” nie tylko sygnowane nimi mickiewiczowskie miejsca; pozwalają też na rekonstrukcję tamtej wileńskiej topografii.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/64
10.34768/fp2016a4
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 59-80
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 59-80
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/64/63
Prawa autorskie (c) 2016 Katarzyna Węgorowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/65
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Mickiewicz’s impact on Polish memoirs (the example of Aleksander Jełowicki’s My memories)
Wpływ Pana Tadeusza na polskie pamiętnikarstwo (na przykładzie wspomnień Aleksandra Jełowickiego)
Winek, Teresa
Adam Mickiewicz
Aleksander Jełowicki
powstanie listopadowe
pamiętnikarstwo polskie
Podole
Adam Mickiewicz
Aleksander Jełowicki
the November Uprising
Polish memoirs
Podolia
On behalf of the Lithuanian and Russian Lands Association Adam Mickiewicz issued a proclamation to Polish emigrants in France to write down their insurrectionary memories. The study discusses the texts arisen with the mentioned inspiration and published by Feliks Wrotnowski and, furthermore, documents the thesis that a part of My memories [Moje wspomnienia] by Aleksander Jełowickiis a slightly late response to Mickiewicz’s appeal. The sections concerning the childhood and youth periods of a Parisian editor were clearly situated within Sir Thaddeus’ [Pan Tadeusz] context. Polish memoirs written in France in the thirties of XIX century became a pattern for the next generation involved in the preservation of Polish cultural heritage.
Adam Mickiewicz w imieniu Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich wystosował do polskich emigrantów we Francji odezwę zachęcającą do spisywania wspomnień powstańczych. Artykuł omawia powstałe z tej inspiracji prace opublikowane przez Feliksa Wrotnowskiego oraz dokumentuje tezę, że część Moich wspomnień Aleksandra Jełowickiego jest nieco spóźnioną odpowiedzią na apel Mickiewicza. Natomiast część pamiętnika dotycząca dzieciństwa i młodości paryskiego wydawcy była wyraźnie sytuowana w kontekście Pana Tadeusza. Polskie pamiętniki powstałe we Francji w latach trzydziestych XIX wieku stały się wzorcem dla kolejnego pokolenia zaangażowanego w zachowanie polskiego dziedzictwa kulturowego.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/65
10.34768/fp2016a5
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 83-97
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 83-97
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/65/64
Prawa autorskie (c) 2016 Teresa Winek
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/66
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Heirs of Lord Steward – the thing about genesis of Sir Thaddeus and Sir Judge Deluty. A contribution to the case study
Spadkobiercy Pana Podstolego – rzecz o wspólnej genezie Pana Tadeusza i Pana Sędziego Delutego. Przyczynek do analizy zagadnienia
Grabias-Banaszewska, Katarzyna
Pan Podstoli
Pan Tadeusz
Pan Sędzia Deluty
Ignacy Krasicki
Adam Mickiewicz
Adam Jerzy Czartoryski
Lord Steward
Sir Thaddeus
Sir Judge Deluty
Ignacy Krasicki
Adam Mickiewicz
Adam Jerzy Czartoryski
Both texts were written nearly at the same time. Czartoryski read the Mickiewicz’s epic after he had written his Sir Judge Deluty [Pan Sędzia Deluty]. There is rather no chance that Mickiewicz knew the Prince’s novel. In such circumstances we cannot assume mutual influences that affected the two writings. The only presumption that may be taken into consideration is that the issuing of Sir Thaddeus [Pan Tadeusz] could have been a reason for Czartoryski to abandon works on his own novel. Nevertheless, the most significant is the fact that the two texts were created in the same time and, furthermore, they are similar in many areas. Therefore, we may ask questions what had caused such a convergence. Was it only a coincidence or did the writers have the same inspiration? Such a common source could have been Lord Steward [Pan Podstoli] by Ignacy Krasicki. There are a lot of analogies between the three mentioned texts on almost all layers of the writings: in the construction of the main characters’ personalities as well as in the group of side figures. Many pictures of life in Soplicowo and Celejowo or plenty of scenes recorded in the books reveal quite clear relevance to the prose by Krasicki. All the matters of Lord Steward concerning ethics, religion, nation or society may be found in later books by Czartoryski and Mickiewicz – they are shown in a very similar manner. The problem needs more thorough analysis which will possibly allow placing the forgotten Czartoryski’s novel within the history of Polish literature and, maybe, finally bring a new view of Sir Thaddeus.
W artykule poddano analizie teksty, które powstały niemal w tym samym czasie. Czartoryski zapoznał się z treścią epopei już po napisaniu Pana Sędziego Delutego. Istnieją małe szanse, aby Mickiewicz znał powieść księcia. W tej sytuacji nie można zakładać wpływu któregoś z utworów na genezę drugiego. Nasuwa się jedynie przypuszczenie, że powstanie Pana Tadeusza mogło się przyczynić do zaniechania przez Czartoryskiego dalszych prac nad powieścią. Najistotniejsze jest jednak to, że teksty powstały w tym samym czasie i są zbieżne na wielu płaszczyznach. Powstaje zatem pytanie o powody tej zbieżności. Czy jest to jedynie przypadek, czy może pisarze mieli wspólną inspirację? Utworem, który mógł taką inspirację stanowić, jest Pan Podstoli Ignacego Krasickiego. Analogii pomiędzy trzema tekstami jest bardzo dużo. Niemal na każdej płaszczyźnie utworu, czy to przy konstruowaniu osobowości postaci głównych, czy bohaterów pobocznych. Wiele obrazów życia w Soplicowie i Celejowie, a także rozmaitych scen z obu utworów wykazuje pokrewieństwo ze scenami powieści Krasickiego. Zagadnienie to wymaga więc szczegółowych analiz, których wyniki pozwolą na umiejscowienie zapomnianej powieści Czartoryskiego w obrębie historii literatury. Mogą również przyczynić się do nowego oglądu Pana Tadeusza.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/66
10.34768/fp2016a6
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 99-107
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 99-107
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/66/65
Prawa autorskie (c) 2016 Katarzyna Grabias-Banaszewska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/67
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
The beginnings of Jakub Jasiński’s literary legend formation in selected works by Adam Mickiewicz
Początki kształtowania literackiej legendy Jakuba Jasińskiego w twórczości Adama Mickiewicza
Tomicka, Aleksandra
Adam Mickiewicz
insurekcja
patriotyzm
Jakub Jasiński
Adam Mickiewicz
Insurrection
patriotism
Jakub Jasinski
Adam Mickiewicz immortalized Jakub Jasinski’s image in Polish people mind through introducing him to some of his literary works. Sketch discusses the general’s effigy in Sir Thaddeus [Pan Tadeusz] and unfinished drama Jakub Jasinski, two Poland [Jakub Jasiński, czyli dwie Polski]. The beginning of the nineteenth century was the time of looking for outstanding patriotic national heroes, famous for courage and sacrifice for the homeland. Jasinski worked secretly as a soldier, through which he managed to organize a conspiracy in Vilnius in 1794. His political and social program, based on revolutionary France, earned him many enemies. The conflict between him and Kosciuszko probably had personal background. Jasinski’s last decision to take the fight with an army of Suvorov and his death on the ramparts of Warsaw Prague contributed to consolidate its image in the memory of future generations as a national leader, the soldier inspired to heroic battle, the defender of the homeland obsessed with patriotic elation. The purpose of this article is an attempt to show the shaping of Jakub Jasinski’s literary legend, whose forming is contributed to Mickiewicz.
Adam Mickiewicz utrwalił w świadomości Polaków obraz Jakuba Jasińskiego, wprowadzając jego postać do kilku swoich utworów literackich. Szkic omawia wizerunek generała w Panu Tadeuszu i w niedokończonym dramacie Jakub Jasiński, czyli dwie Polski. Początek XIX wieku był czasem poszukiwania bohaterów narodowych wyróżniających się głębokim patriotyzmem, odwagą i poświęceniem dla ojczyzny. Jasiński jako żołnierz działał w konspiracji, dzięki której udało mu się zorganizować sprzysiężenie wileńskie w 1794 roku. Jego program politycznospołeczny, biorący za przykład rewolucyjną Francję, przysporzył mu wielu wrogów. Konflikt między nim a Kościuszką miał zapewne podłoże personalne. Ostatnia decyzja Jasińskiego o podjęciu walki z armią Suworowa i jego zgon na szańcach Pragi przyczyniły się do utrwalenia jego obrazu w pamięci potomnych jako przewodnika narodu, żołnierza zagrzewającego do heroicznej walki, obrońcy ojczyzny opętanego wręcz patriotycznym uniesieniem. Celem artykułu jest próba ukazania kształtowania się początków literackiej legendy Jakuba Jasińskiego, do której ukształtowania przyczynił się Mickiewicz.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/67
10.34768/fp2016a7
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 109-121
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 109-121
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/67/66
Prawa autorskie (c) 2016 Aleksandra Tomicka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/68
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
“There Is No Time Limit That Does Not Arrive nor Any Debt That Is Not Paid”. More on Don Juan in the Forefathers’ Eve
„Nie ma terminu, który by nie nadszedł, ani długu, którego nie trzeba by spłacić”. Jeszcze o Don Juanie w Dziadach
Narolska, Aneta
Don Juan
dramat
Dziady drezdeńskie
Don Juan
drama
Dresden Forefathers’ Eve
The aim of the study is an interpretation of Scene VIII of Mickiewicz’s Dresden Forefathers’ Eve (Part Three) [Dziady] in the context of two Don Juan dramas: Tirso de Molina’s The Trickster of Seville and the Stone Guest [Zwodziciel z Sewilli i Kamienny Gość] and Molière’s Don Juan, or the Stone Guest [Don Juan, czyli Kamienny Gość]. Mozart’s opera Don Giovanni, or the Rake Punished [Don Giovanni albo Rozpustnik ukarany], being a synthesis of earlier versions of the Don Juan story, is treated here as the surface layer under which there are a number of relationships between Mickiewicz’s text and works drawing on the Spanish legend. The composition of Scene VIII, the construction of the character (Senator), and humour are the elements that link Mickiewicz’s text with Molière’s drama. What link Forefathers’ Eve with Spanish drama are its moralityplay nature and the message about damnation for unbelief in the existence of Divine reality and justice. Therefore, the scene of the Ball at the Senator’s not only attests to a link between Mickiewicz’s drama and the Molièrean tradition but may also point to an indirect link with Golden Age Spanish drama.
Celem pracy jest interpretacja sceny VIII Dziadów drezdeńskich Mickiewicza w kontekście dwóch dramatów o Don Juanie: Zwodziciela z Sewilli i Kamiennego Gościa Tirsa de Moliny oraz Don Juana, czyli Kamiennego Gościa Moliera. Opera Mozarta Don Giovanni albo Rozpustnik ukarany, będąca syntezą wcześniejszych wersji historii o Don Juanie, jest tu traktowana jako warstwa powierzchniowa, pod którą zachodzi wiele relacji pomiędzy dziełem Mickiewicza a utworami wykorzystującymi hiszpańską legendę. Kompozycja sceny VIII, konstrukcja bohatera (Senatora) oraz komizm to elementy łączące tekst Mickiewicza z dramatem Moliera. Z religijnym dramatem hiszpańskim natomiast łączy Dziady ich moralitetowy charakter oraz przesłanie mówiące o potępieniu za niewiarę w istnienie Boskiej rzeczywistości i sprawiedliwości. Scena Balu u Senatora dowodzi zatem nie tylko związku dramatu Mickiewicza z tradycją Molierowską, ale może także wskazywać na niebezpośredni związek z dramatem hiszpańskim Złotego Wieku.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/68
10.34768/fp2016a8
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 125-141
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 125-141
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/68/67
Prawa autorskie (c) 2016 Aneta Narolska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/69
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Mickiewicz – the poet in Józef Ignacy Kraszewski’s poems
Mickiewicz – poeta w wierszach Józefa Ignacego Kraszewskiego
Woźniak, Jesica
Mickiewicz
Kraszewski
poeta
wiek XIX
Mickiewicz
Kraszewski
poet
XIX century
This article recalls the value of poetry by Józef Ignacy Kraszewski, who is contemporarily analyzed mainly as a novelist. The author’s assumption is to present the dominant features of Kraszewski’s lyric, assuming that it is typical for the period of early Romanticism. The reference point is works of Polish romanticism precursor – Adam Mickiewicz. The study matches texts written by the representatives of the first and the second generation of Polish romantics, showing both common elements of poetic output and the significance of the Mickiewicz’s works in poetic achievements of one of the most remarkable novelist of the XIX century.
Artykuł przypomina o walorach twórczości poetyckiej Józefa Ignacego Kraszewskiego, którego współcześnie analizuje się głównie jako powieściopisarza. Celem autorki jest wskazanie dominujących cech liryki Kraszewskiego przy założeniu, że jest ona typowa dla okresu wczesnego romantyzmu. Punktem odniesienia są utwory prekursora polskiego romantyzmu – Adama Mickiewicza. Szkic zestawia teksty przedstawicieli pierwszego i drugiego pokolenia romantyków, wykazując elementy wspólne dla ówczesnej twórczości poetyckiej, a także wskazuje znaczenie twórczości Mickiewicza w dorobku jednego z najwybitniejszych powieściopisarzy XIX wieku.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/69
10.34768/fp2016a9
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 143-158
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 143-158
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/69/68
Prawa autorskie (c) 2016 Jesica Woźniak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/70
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Prince Karol Stanisław Radziwiłł “Panie Kochanku” in romantics’ writings by Zygmunt Krasiński and other romantics. Dilemmas of an editor and a historian of literature
Książę Radziwiłł Karol Stanisław „Panie Kochanku” w twórczości Zygmunta Krasińskiego i innych romantyków. Dylematy edytora i historyka literatury
Kulczycka, Dorota
edytorstwo
prawda historyczna
fikcja literacka
Radziwiłł „Panie Kochanku”
Adam Mickiewicz
Henryk Rzewuski
Zygmunt Krasiński
editorship
historical truth
literary fiction
Radziwiłł “Panie Kochanku”
Adam Mickiewicz
Henryk Rzewuski
Zygmunt Krasiński
The content of the study concerns the presence of Karol Stanisław Radziwiłł “Panie Kochanku” motive in Polish romantic literature especially in the works by Zygmunt Krasiński. The authoress describes the issues of his story [Panie Kochanku. Story – Panie Kochanku. Powiastka] and considers their editorial and artistic values, moreover searches alleged sources of a young poet’s (Krasiński) knowledge about the eccentric magnate. She also ponders if Krasiński might have known the story from Mickiewicz – a friend to Henryk Rzewuski who was retelling chats about both Radziwiłł and his indispensable companion Włodkowic. The other thread of the article concentrates on reflections regarding Mickiewicz and his opinions on the two erstwhile Sarmatians.
Treścią artykułu jest obecność motywu Karola Radziwiłła „Panie Kochanku” w polskiej literaturze romantycznej, w szczególności zaś w twórczości Zygmunta Krasińskiego. Autorka omawia wydania jego powiastki, zastanawia się nad ich wartością edytorską i artystyczną, snuje refleksje na temat domniemanych źródeł wiedzy młodego poety na temat ekscentrycznego magnata. Zastanawia się, czy Krasiński mógł znać historię od Mickiewicza, który z kolei przyjaźnił się z Henrykiem Rzewuskim, opowiadającym gawędy tak o Radziwille, jak i jego nieodżałowanym przyjacielu – Włodkowicu. Osobnym wątkiem dyskursu jest refleksja samego Mickiewicza na temat owych dwóch niegdysiejszych Sarmatów.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/70
10.34768/fp2016a10
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 159-175
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 159-175
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/70/69
Prawa autorskie (c) 2016 Dorota Kulczycka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/71
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
References to Adam Mickiewicz’s works in the pronouncements of John Paul II enunciated in the years 1978-2005. Around intertextuality issues
Odwołania do utworów Adama Mickiewicza w wypowiedziach Jana Pawła II wygłoszonych w latach 1978-2005. W kręgu zagadnień międzytekstowych
Seul, Anastazja
Adam Mickiewicz
Jan Paweł II
miejsce teologiczne (locus theologicus)
dialog z kulturą
intertekstualność
Adam Mickiewicz
John Paul II
locus theologicus
dialogue with culture
intertextuality
The authoress of the study presents Jonh Paul II’s references to characters and output of a romantic poet contained in the pope’s statements spoken during his entire pontificate: 1978-2005. The pope uses all literary genres, alludes also to nonliterary writings but the most frequently cited seems to be epic: Sir Thaddeus [Pan Tadeusz] (16 times), The books of the Polish nation and its pilgrimages [Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego] (6 times), The rules [Skład zasad] (2 times), Forefathers’ Eve [Dziady], part III (2 times), Romanticism [Romantyczność] (once), Ode to youth [Oda do młodości] (once), Evening talk [Rozmowa wieczorna] (once), Christmas [Boże Narodzenie] (in: Sentences and notes [Zdania i uwagi...]) (once). Karol Wojtyła’s allusions to Mickiewicz’s works are appointed or nonappointed quotations, cryptocitations. John Paul II sometimes makes paraphrases of the poet’s words, too. The references to life and output of Adam Mickiewicz have been assigned both expressive and impressive functions, they bring a chance for establishing a dialogue with compatriots and also become a way of the national culture’s popularization – even abroad. Some quotations are allegative or substitutive. The author of the article justifies in this way that for the pope theologians – as for contemporary theologians – is so-called ‘theological place’ (locus theologicus). Therefore, fiction is the source to which he referred in order to present the truths of faith contained in the Bible and the teaching of the Church.
Autorka rozprawy przedstawia odwołania papieskie do postaci i dzieł romantycznego poety, jakie znajdują się wypowiedziach papieża wygłoszonych w ciągu całego pontyfikatu: 1978-2005. Papież wykorzystuje wszystkie rodzaje literackie, odwołuje się też do wypowiedzi nieliterackich, a najczęściej cytuje epikę: Pana Tadeusza (16 razy), Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego (6 razy), Skład zasad (2 razy), Dziady, cz. III (2 razy), Romantyczność (1 raz), Odę do młodości (1 raz), Rozmowę wieczorną (1 raz), Boże Narodzenie (w: Zdania i uwagi...) (1 raz). Odwołania Karola Wojtyły do utworów Mickiewicza mają charakter cytatów mianowanych i niemianowanych, kryptocytatów. Jan Paweł II niekiedy dokonuje parafrazy słów poety. Nawiązania do życia i twórczości Adama Mickiewicza pełnią funkcję ekspresywnoimpresywną, są sposobem nawiązania dialogu z rodakami, a także sposobem popularyzowania kultury narodowej – także za granicą. Niektóre cytaty pełnią funkcję alegacyjną i substytucyjną. Autorka artykułu uzasadnia w ten sposób, że literatura piękna jest dla papieża – jak dla współczesnych teologów – „miejscem teologicznym” (locus theologicus), więc źródłem, do którego się odwoływał, aby przedstawić prawdy wiary zawarte w Biblii i nauczaniu Kościoła.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/71
10.34768/fp2016a11
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 177-208
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 177-208
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/71/70
Prawa autorskie (c) 2016 Anastazja Seul
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/72
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
The riddle of Escape
Zagadka Ucieczki
Libera, Leszek
Gottfried August Bürger
Adam Mickiewicz
Lenora
Ucieczka
ballada
Gottfried August Bürger
Adam Mickiewicz
Lenora
Escape
ballade
This sketch has failed to solve the puzzle of Escape [Ucieczka]. Three basic interrelated questions about the time and place of the work’s origin and its message effectively defend themselves against a clear and convincing answer. One cannot exclude the probability of any of the presented hypotheses as to the time and place of the work’s origin. What was Mickiewicz’s purpose while writing and publishing this ballad still remains the mystery the poet took to his grave. The attempts to categorize Escape as an experiment (as Kleiner wants) or a poetry workshop exercise (Maria Żmigrodzka) are rather a testimony of surrender to the text, which – referring indirectly to Bürger’s original – is nothing but a Polish version of Lenora, like Świetlana by Żukowski is its Russian version. However, being taken out of the volume Ballady i romanse of 1822 it gives the impression of an oddly isolated work.
Nie udało się w niniejszym szkicu rozwiązać zagadki Ucieczki. Trzy podstawowe i powiązane ze sobą pytania o czas i miejsce powstania utworu oraz jego przesłanie skutecznie bronią się przed jednoznaczną i przekonującą odpowiedzią. Nie można wykluczyć prawdopodobieństwa żadnych z przedstawionych hipotez co do czasu i miejsca powstania utworu. Jaki cel przyświecał poecie przy pisaniu i publikowaniu tej ballady – tę tajemnicę zabrał Mickiewicz do grobu. Próby klasyfikowania Ucieczki jako eksperymentu (jak chce Juliusz Kleiner) lub ćwiczenia warsztatowego (Maria Żmigrodzka) są raczej świadectwem kapitulacji przed tekstem, który – nawiązując pośrednio do oryginału Bürgera – jest jednak niczym innym, jak polską wersją Lenory, podobnie jak Świetlana Żukowskiego jest jej rosyjską wersją, ale znajdując się poza ramami tomu z Balladami i romansami z roku 1822, robi wrażenie utworu osobliwie osamotnionego.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/72
10.34768/fp2016a12
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 211-231
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 211-231
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/72/71
Prawa autorskie (c) 2016 Leszek Libera
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/73
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Heroines’ creations in Ballades and Romances by Adam Mickiewicz. An attempt of a feminist reading
O kreacjach bohaterek Ballad i romansów Adama Mickiewicza. Próba lektury feministycznej
Rawski, Jakub
Adam Mickiewicz
ballady
ekofeminizm
emancypacja
stereotypy
Adam Mickiewicz
ballades
feminism
emancipation
stereotypes
This article attempts to answer the questions: does the artistic creation of heroines Ballades and Romances by Adam Mickiewicz bear the hallmarks of stereotypical patriarchal optics or does it go beyond the limits of male worldview and a man in general? To what extent, how, and if actually indeed the author of Sir Thaddeus contained in his poetic cycle signs of emancipation sensibility? Are the heroines of ballades women liberated from sex constraints imposed by culture? The purpose of this contribution is also an attempt to make an “updating reading” of a significant nineteenth century text; showing it in contemporary perspective, but particularly emphasizing the core of romantic anthropology which was “inner man” with the mystical dialectic of what was external and what was internal.
Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytania: czy sposób artystycznej kreacji bohaterek Ballad i romansów Adama Mickiewicza nosi znamiona optyki patriarchalnej, stereotypowej, czy też wykracza poza granice męskocentrycznego oglądu świata i człowieka? O ile, w jaki sposób i czy w ogóle autor Pana Tadeusza zawarł w swoim cyklu poetyckim znamiona wrażliwości emancypacyjnej? Czy bohaterki ballad są kobietami wyzwolonymi od ograniczeń związanych z płcią, narzucanych przez kulturę? Zadaniem niniejszego przyczynku badawczego jest również dokonanie próby „lektury aktualizującej” znaczącego tekstu dziewiętnastowiecznego; ukazania go w perspektywie współczesnej, ale ze szczególnym uwydatnieniem rdzenia antropologii romantycznej, którym był „człowiek wewnętrzny” wraz z mistyczną dialektyką tego, co zewnętrzne, i tego, co wewnętrzne.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/73
10.34768/fp2016a13
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 233-247
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 233-247
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/73/72
Prawa autorskie (c) 2016 Jakub Rawski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/74
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Mickiewicz of saints (hagiographic outlines)
Mickiewicz od świętych (zarysy hagiograficzne)
Burta, Małgorzata
Adam Mickiewicz
św. Wojciech
Bogurodzica
Adam Mickiewicz
Saint Adalbert
Mother of God
The article concerns religious or rather hagiographic dimensions of Polish romantic literature. It presents Adam Mickiewicz’s interests in the persons of saints, especially in St. Adalbert of Prague who is a character of a few unemotional and impersonal pieces of writings by Mickiewicz. At first sight it seems that the mentioned texts were written on request, they were official and they had an official and popularizing character. Especially circumstances of the origin of a biografic note entitled Saint Adalbert (1839), prepared for Encyclopédie catholique, illustrate hues of the poet’s motivation. It appears that in each text devoted to St. Adalbert (fragments of a dissertation First centuries of Polish history [Pierwsze wieki historii polskiej], 1838; lecture XIII of the first course of Slavic literature [Literatura słowiańska], 1841) Mickiewicz constantly attributes the authorhip of the hymn Mother of God [Bogurodzica] to the saint. The study brings an answer to the question why Mickiewicz wanted to sustain the XVI century legend about Canticum sancti Adalberti despite the fact that the legend’s veracity was questioned in XIX century.
Artykuł dotyczy religijnego, ściślej: hagiograficznego wymiaru literatury polskiego romantyzmu. Ukazuje zainteresowanie Adama Mickiewicza postaciami świętych, a szczególnie św. Wojciecha. Jest on bohaterem kilku nielirycznych, nieosobistych utworów Mickiewicza. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że teksty te pisane były na zamówienie, miały charakter oficjalny, popularyzatorski. Zwłaszcza okoliczności powstania noty biograficznej Saint Adalbert (1839), przygotowanej do Encyclopédie catholique, pokazują różne odcienie motywacji autora. Okazuje się, że we wszystkich tekstach poświęconych św. Wojciechowi (fragmenty rozprawy Pierwsze wieki historii polskiej, 1838; wykład XIII kursu pierwszego Literatury słowiańskiej, 1841) Mickiewicz konsekwentnie przypisuje świętemu autorstwo hymnu Bogurodzica. Artykuł przynosi odpowiedź, dlaczego Mickiewiczowi zależy na podtrzymaniu XVI-wiecznej legendy o Canticum sancti Adalberti, mimo że była w XIX wieku kwestionowana.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/74
10.34768/fp2016a14
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 249-262
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 249-262
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/74/73
Prawa autorskie (c) 2016 Małgorzata Burta
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/75
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Conceptualization of senses in Mickiewicz’s output
Konceptualizacja zmysłów w twórczości Adama Mickiewicza
Kładoczny, Piotr
Mickiewicz
zmysły
konceptualizacja
rama interpretacyjna
nazwy dźwięków
Mickiewicz
senses
conceptualization
semantic frame
sounds names
Linguists can reconstruct a conceptualization of senses in Adam Mickiewicz’s writings on the basis of the writer’s language dictionary. Lexicon characterizing each sense were arranged in semantic categories connected with one another, which construct a frame semantic. The writer was susceptible to each of senses but most often he referred to sight and hearing. Mickiewicz used a complete variety of words specific to his epoch. Adam Mickiewicz didn’t form new words in the studied range of vocabulary.
Na podstawie słownika języka Adama Mickiewicza językoznawcy mogą dokonać rekonstrukcji konceptualizacji zmysłów w twórczości pisarza. Zebrane słownictwo właściwe dla każdego ze zmysłów ułożono w połączone ze sobą kategorie semantyczne, które tworzą ramę interpretacyjną. Pisarz był wrażliwy na każdy ze zmysłów, lecz najczęściej odwoływał się do wzroku i słuchu. Korzystał w pełni z bogactwa słownictwa właściwego dla swoich czasów. W badanym zakresie leksyki nie tworzył nowych słów.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/75
10.34768/fp2016a15
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 263-306
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 263-306
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/75/74
Prawa autorskie (c) 2016 Piotr Kładoczny
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/76
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Foreign words in Adam Mickiewicz’s output from the years 1818-1828
Zapożyczenia w twórczości Adama Mickiewicza z lat 1818-1828
Tyszka, Sylwia
Adam Mickiewicz
literatura XIX wieku
wyrazy obce
Adam Mickiewicz
literature of XIX century
foreign words
This article presents the results of Mickiewicz’s works’ analysis from the years 1818-1828. The study was carried out in order to answer the following questions: did the writer use words borrowed from other languages in his works? If so, from which languages and how often did he do that? What was his attitude towards loanwords and language purism? The paper shows popular foreign words in the Polish language in the 19th century and those used by the writer for the sake of artistic stylization, quite often conferring new meanings onto them. The article also presents words which were being adapted in the times of Mickiewicz.
Artykuł przedstawia wyniki analizy dzieł Adama Mickiewicza z lat 1818-1828. Celem badania było uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania: Czy pisarz stosował w swojej twórczości wyrazy zaczerpnięte z innych języków? Jeśli tak, to z jakich i jak często? Jaki był jego stosunek do zjawiska zapożyczania i puryzmu językowego? W artykule omówiono wyrazy obce popularne w polszczyźnie ogólnej w XIX wieku oraz takie, które twórca zastosował na potrzeby stylizacji artystycznej, nadając im niejednokrotnie nowe znaczenie. W pracy przedstawiono również słowa, które w czasach pisarza podlegały procesowi adaptacji.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/76
10.34768/fp2016a16
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 307-315
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 307-315
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/76/75
Prawa autorskie (c) 2016 Sylwia Tyszka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/77
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
The Nobel Prize in Literature for Elfriede Jelinek reception in chosen Polish daily newspapers and weekly magazines from 2004. Contribution to an analysis of the phenomenon
Recepcja literackiej Nagrody Nobla dla Elfriede Jelinek w wybranych dziennikach i tygodnikach polskich z 2004 roku. Przyczynek do analizy zjawiska
Rawski, Jakub
Elfriede Jelinek
literacka Nagroda Nobla
recepcja
polska prasa
Elfriede Jelinek
The Nobel Prize in Literature
reception
the Polish press
This article is an attempt to analyse reception of The Nobel Prize in Literature for Elfriede Jelinek in the Polish press (dailies and weeklies) in 2004. The study was carried out in order to answer the following questions: how were the Nobel Prize winner and her work presented? Did ideological variety of newspapers influence on the assessment of the verdict set by the Academy? Did Elfriede Jelinek’s political involvement affect the evaluation of her output? An Austrian writer, who was honored with the most important literary laurels, was almost completely unknown in Poland before 2004. The Swedish Academy appreciated her achievements “for her musical flow of voices and counter-voices in novels and plays that with extraordinary linguistic zeal reveal the absurdity of society’s clichés and their subjugating power”.
Artykuł podejmuje próbę analizy recepcji literackiej Nagrody Nobla dla Elfriede Jelinek w polskiej prasie (dzienniki i tygodniki) w 2004 roku. Celem badania było uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania: w jaki sposób została przedstawiona noblistka oraz jej twórczość? Czy zróżnicowanie światopoglądowe gazet miało wpływ na ocenę werdyktu Akademii? Czy zaangażowanie polityczne Elfriede Jelinek rzutowało na ocenę jej pisarstwa? Austriacka prozaiczka, która została uhonorowana najważniejszym literackim laurem, była w Polsce praktycznie zupełnie nieznana przed 2004 rokiem. Akademia Szwedzka doceniła jej dokonania „za muzyczny potok głosów i kontrgłosów w powieściach i dramatach, za nadzwyczajną lingwistyczną pasję odsłaniania absurdu społecznych klisz i ich ujarzmiającej mocy”.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/77
10.34768/fp2017a3
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 77-88
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 77-88
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/77/76
Prawa autorskie (c) 2017 Jakub Rawski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/78
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
“Fantasy” [„Fantastyka”] (the content’s bibliography)
„Fantastyka” (bibliografia zawartości)
Radzijewska, Wioletta
„Fantastyka”
fantastyka
bibliografia
“Fantasy” magazine
fantasy
bibliography
The magazine “Fantasy” was published in the years of 1982-1990, in 1990 it was renamed into “New Fantasy” [„Nowa Fantastyka”] and became a continuation of the original one. “Fantasy” seems to be the most popular Polish monthly periodical dedicated to fantasy and science fiction literature. It was the first journal concentrating on such themes in Poland, and even in the whole eastern Europe, therefore it gained fans very quickly after its debut. The first editor in chief was Adam Hollanek, now – Jakub Winiarski. “Fantasy” popularized fantasy genre. The monthly’s issues brought stories, various writings or even entire novels both by Polish and foreign authors. Some articles on popular science could have been found there, too. The magazine has reached high popularity since the first number was printed. In 1990, when the publisher was changed and the name of the magazine was altered (as mentioned above), the periodical’s overview got a considerable metamorphosis – format, number of pages, and news section have been extended. Since 2003 more colourful pages have been added. Andrzej Sapkowski started his literary career here – The Witcher [Wiedźmin] story appeared in 1986 (nr. 12). On the occasion of the 25th anniversary of the magazine activity (2007) the Minister of Culture and National Heritage – Michał Ujazdowski – awarded the editorial board with “Gloria Artis” silver medal. Collaborators of “New Fantasy” were honored as well.
Czasopismo „Fantastyka” ukazywało się w latach 1982-1990, w 1990 roku zostało przemianowane na „Nową Fantastykę” i jest w dalszym ciągu kontynuacją pierwowzoru. „Fantastyka” to chyba najpopularniejszy polski miesięcznik poświęcony literaturze fantastycznej oraz science fiction. Było to pierwsze pismo o takiej tematyce w kraju, a nawet w całym bloku wschodnim, dzięki czemu bardzo szybko zyskało fanów. Pierwszym redaktorem naczelnym był Adam Hollanek, obecnie funkcję tę pełni Jakub Winiarski. „Fantastyka” promowała gatunek fantasy. Miesięcznik publikował opowiadania, a nawet całe powieści zarówno polskich, jak i zagranicznych twórców. Można tam było znaleźć również felietony i artykuły o tematyce popularnonaukowej. Czasopismo to już od pierwszych numerów zyskało ogromną popularność. W roku 1990, kiedy zmienił się wydawca (a w ślad za tym tytuł), pismo przeszło znaczną metamorfozę, zmieniono format, zwiększono liczbę stron, urósł dział publicystyczny. W roku 2003 przybyło też barw. W „Fantastyce” swoją karierę literacką rozpoczynał Andrzej Sapkowski, opowiadanie Wiedźmin ukazało się w numerze 12 z 1986 roku. W roku 2007 z okazji 25-lecia pisma, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Michał Ujazdowski – uhonorował czasopismo srebrnym medalem „Gloria Artis”. Współpracownicy „Nowej Fantastyki” również zostali wyróżnieni.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/78
10.34768/fp2017a4
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 89-128
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 89-128
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/78/78
Prawa autorskie (c) 2017 Wioletta Radzijewska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/79
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
The role of the press in the life and work of Teodor Tomasz Jeż
Rola prasy w życiu i twórczości Teodora Tomasza Jeża
Żuraszek-Ryś, Iwona
Teodor Tomasz Jeż
dziewiętnastowieczna prasa
rola prasy w życiu i twórczości pisarza
Teodor Tomasz Jeż
the press in the 19th century
the role of the press in the life and work of a writer
Teodor Tomasz Jeż was a very active person, realizing himself within many areas: literary, social, political. This writer and journalist was extremely popular at the time he lived and worked. Therefore, the author of this article tried to consider the role of the press in Jeż’s existence and his output. The connections of Jeż with the press may be typified variously. Firstly, one should note his readership. Newspapers were the main source of information. Secondly, thanks to a collaboration with the “Polish Democrat” [„Demokrata Polski”], he transformed himself from an ordinary reader into a kind of a journalist. He wrote articles devoted to miscellaneous topics and published them in numerous magazines, appearing both in the motherland or abroad. Moreover, the press gave him the opportunity to express his own political and social beliefs. Finally, it is worth mentioning that he made his literary debut in the “Polish Democrat”. Subsequent pieces of writing were also printed within newspapers’ columns. Some of them were published in sections of some magazines, and afterwards in a book. There is another mundane issue – the press guarranteed Jeż an important part of his incomes.
Teodor Tomasz Jeż to osoba bardzo aktywna, realizująca się na wielu płaszczyznach: literackiej, społecznej, politycznej. To pisarz i publicysta niezwykle popularny w czasach, kiedy żył i tworzył. Interesujące wydało się więc autorce niniejszego artykułu zastanowienie nad rolą prasy w jego życiu i twórczości. Związki Jeża z prasą mają różnorodny charakter. Najpierw należy odnotować działalność czytelniczą. Gazety były dlań przede wszystkim źródłem informacji. Następnie, nawiązując współpracę z „Demokratą Polskim”, przeobraził się ze zwykłego czytelnika w swego rodzaju dziennikarza. Pisał artykuły na wiele tematów i publikował je w licznych czasopismach, ukazujących się zarówno w kraju, jak i za granicą. Prasa dała mu przede wszystkim możliwość wyrażania własnych przekonań polityczno-społecznych. Wreszcie należy wspomnieć o tym, że na łamach czasopisma nastąpił jego debiut literacki. Zresztą kolejne utwory również ukazywały się w gazetach. Część z nich najpierw była drukowana w odcinkach w różnorodnych czasopismach, a potem dopiero wydawano je drukiem w formie książkowej. I na koniec jeszcze jedna, przyziemna kwestia – prasa była dla niego ważnym źródłem dochodu.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/79
10.34768/fp2017a5
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 131-140
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 131-140
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/79/79
Prawa autorskie (c) 2017 Iwona Żuraszek-Ryś
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/80
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
Wisława Szymborska as an editor of Literary Post [Poczta literacka] columns. The view of the addresser
Wisława Szymborska w roli redaktora Poczty literackiej. Obraz nadawcy
Wojciechowska, Anna
Wisława Szymborska
odpowiedź na list do redakcji
nadawca
Wisława Szymborska
response to the letter to the editor
the addresser
The aim of the paper is to examine Wisława Szymborska’s texts published in a weekly “Literary Life” [„Życie Literackie”]. From 1960 to 1968 a future Nobel Prize in Literature Laureate was a co-editor of a column called Literary Post. Szymborska evaluated readers’ literary attempts sent in the letters to the editor. She replied to the letters anonymously, by means of a polysemic form “we”. The analysis of the ways the speaker’s presence is revealed in the texts helps to reconstruct the view of the addresser. The empirical part of the paper is preceded with a short description of the column in question as well as the press genre under study.
Przedmiotem badań są wypowiedzi Wisławy Szymborskiej publikowane w tygodniku „Życie Literackie”. Na łamach czasopisma w latach 1960-1968 przyszła noblistka współprowadziła rubrykę Poczta literacka, w której oceniała próby pisarskie nadsyłane przez czytelników w listach do redakcji. Sporządzając odpowiedzi na listy do redakcji, zachowywała anonimowość i posługiwała się głównie polisemiczną formą „my”. Analiza sposobów uobecniania się podmiotu mówiącego w badanych tekstach pomaga odtworzyć obraz ich nadawcy. Część materiałową artykułu poprzedza krótka charakterystyka rubryki Poczta literacka oraz omawianego gatunku dziennikarskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/80
10.34768/fp2017a6
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 141-152
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 141-152
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/80/80
Prawa autorskie (c) 2017 Anna Wojciechowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/81
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
Journalism disguised as literature
Publicystyka przebrana za literaturę
Musiał, Jan
quasi-sądy
upodobnianie gatunków
interdyskurs reintegracyjny
quasi-judgements
genres resemblance
reintegration discourse
The author analyses prose works of contemporary – from the beginning of this century – Polish columnists (Andrzej Horubała, Cezary Michalski, Grzegorz Miecugow, Bronisław Wildstein, and Rafał Ziemkiewicz). He wonders whether their works are reflecting the authors’ beliefs, inhibitions, or only their journalistic techniques. The author refers to the example of Ansgar Nünning, who analyses the tasks of literary studies, as confronted with the phenomenon of shaping world views by prose literary genres, and the other way round – the influence that literary “ways of world making” has on non-literary reality. This leads him to earlier research intuitive faculties of Roman Ingarden (intuitiveness of literature), or Paulo Ricoeur (“circle of mimesis”) and consequently to the differences between literature and journalism, which are becoming more and more visible nowadays. The author notes, again referring to Nünning, “reintegration discourse” of this kind of literature and its cultural context, leaving the evaluation of this phenomenon to the future researchers.
Autor analizuje twórczość prozatorską współczesnych – z początku obecnego wieku – publicystów polskich (Andrzeja Horubały, Cezarego Michalskiego, Grzegorza Miecugowa, Bronisława Wildsteina i Rafała Ziemkiewicza), pytając, o ile jest ona przedłużeniem ich przekonań, kompleksów czy tylko technik publicystycznych. Odwołuje się do Ansgara Nünninga, analizującego współcześnie zadania literaturoznawstwa wobec zjawiska generowania światopoglądów przez prozatorskie gatunki literackie i odwrotnie – oddziaływania literackich „sposobów tworzenia świata” (ways of worldmaking) na rzeczywistość pozaliteracką. Prowadzi go to do podobnych, wcześniejszych intuicji badawczych Romana Ingardena (intencjonalność literatury) czy Paula Ricoeure’a (koła mimesis) i w konsekwencji do zauważalnego właśnie dzisiaj znoszenia różnic między literaturą a publicystyką. Konstatuje – znów za Nünningiem – „reintegracyjny dyskurs” tak rozumianej literatury i jej kontekstu kulturowego, pozostawiając ocenę tego zjawiska przyszłym badaczom.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/81
10.34768/fp2017a7
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 153-168
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 153-168
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/81/81
Prawa autorskie (c) 2017 Jan Musiał
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/82
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
Biblical quotes in “Monitor”, the Enlightenment magazine
Cytaty biblijne w oświeceniowym czasopiśmie „Monitor”
Gorzelana, Joanna
oświecenie
Biblia
cytat
czasopismo „Monitor”
Enlightenment
the Bible
quote
the “Monitor” magazine
The purpose of this article is to present the functioning of the quotes from the Bible in the “Monitor” magazine in the first decade of its publishing (1765-1774). The phenomenon is interesting because the era of the Enlightenment is commonly associated with the move away from the Church and the fight against religion. However, the longest appearing periodical contains quotations from the Bible (both in Latin and Polish). They are most often cited as the final argument. This shows that the Bible was the indisputable authority for the editors and readers of “Monitor” in the Enlightenment.
Celem artykułu jest przedstawienie tego, jak funkcjonowały cytaty biblijne w czasopiśmie „Monitor” w pierwszym dziesięcioleciu jego ukazywania się (1765-1774). Zjawisko jest interesujące, gdyż epoka oświecenia powszechnie kojarzona jest z odchodzeniem od Kościoła i walką z religią. Najdłużej ukazujący się periodyk z tych czasów zawiera cytaty z Pisma Świętego (zarówno w wersji łacińskiej, jak i polskiej). Przytaczane są one najczęściej w funkcji ostatecznego argumentu. Świadczy to o tym, że w oświeceniu dla redaktorów i czytelników „Monitora” Biblia była niepodważalnym autorytetem.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/82
10.34768/fp2017a8
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 171-184
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 171-184
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/82/82
Prawa autorskie (c) 2017 Joanna Gorzelana
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/83
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
Ethical aspect of the style expression in “The General Weekly” [„Tygodnik Powszechny”] (on the example of the migration discourse)
Etyczny aspekt stylu wypowiedzi w „Tygodniku Powszechnym” (na przykładzie dyskursu migracyjnego)
Kaczor, Monika
etyka
moralność
stosowność środków językowych
tekstowa wizja świata
ethics
morality
appropriateness of language means
text vision of the world
The sense of responsibility for what is said and written requires a reflective relation to the formulated thoughts. The attitude of subjective treatment of a man in the press releases decisively affects the effectiveness of speech. System agents (linguistic) and pragmatic (contextual) play an important role in shaping of the text world. An ethical aspect of the style expression is conditioned by the respect for moral principles in interpersonal communication. An expression of this attitude is avoiding the unethical treatment of a reductive form.
Poczucie odpowiedzialności za to, co się mówi i pisze, wymaga refleksyjnego stosunku do sformułowanych myśli. Postawa podmiotowego traktowania człowieka w przekazach prasowych w decydującym stopniu wpływa na fortunność wypowiedzi. W kształtowaniu tekstowego świata wartości dużą rolę odgrywają środki systemowe (językowe) i pragmatyczne (kontekstowe). Etyczny aspekt stylu wypowiedzi jest uwarunkowany przestrzeganiem zasad moralnych w komunikacji międzyludzkiej. Wyrazem takiej postawy jest wystrzeganie się nieetycznych zabiegów o charakterze redukującym.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/83
10.34768/fp2017a9
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 185-196
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 185-196
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/83/83
Prawa autorskie (c) 2017 Monika Kaczor
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/84
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
“Wishing mom would go away and never come back”. An image of a family and parenting in the press (based on materials from “The High Heels” [„Wysokie Obcasy”])
„Żeby mama sobie poszła i już nigdy nie wróciła”. Wizerunek rodziny i rodzicielstwa w prasie (na materiale „Wysokich Obcasów”)
Idzikowska, Magdalena
wizerunek rodziny
rodzicielstwo w mediach
„Wysokie Obcasy”
prasa
the image of a family
parenting in the media
“The High Heels”
the press
The article focuses on presenting the unstereotypical parenting roles in the press. These roles differentiate from the images of mother and father established in the language. The image emerging from the linguistic analysis of the texts published in “The High Heels” records the family and parenting from the perspective of an adult child or mother (father), less often an expert. The analysed material consists the following written forms – various genres of journalistic texts about the family (letters to the editorial office, articles, conversations, reportages, feuilletons) published in the mentioned magazine.
Artykuł koncentruje się na ukazaniu niestereotypowych ról rodzicielskich w prasie. Odbiegają one od utrwalonego w języku wyobrażenia matki i ojca. Obraz wyłoniony na podstawie analizy językowej tekstów publikowanych w „Wysokich Obcasach” rejestruje rodzinę i rodzicielstwo z perspektywy dorosłego dziecka lub matki (ojca), rzadziej także eksperta. Podstawę materiałową artykułu stanowią różnogatunkowe teksty prasowe dotyczące rodziny (listy do redakcji, artykuły, rozmowy, reportaże, felietony) zamieszczone w wzmiankowanym magazynie.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/84
10.34768/fp2017a10
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 197-212
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 197-212
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/84/84
Prawa autorskie (c) 2017 Magdalena Idzikowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/85
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
“The greatest artist”. Eliza Orzeszkowa about Sienkiewicz
„Artysta największy”. Eliza Orzeszkowa o Sienkiewiczu
Sikora, Ireneusz
Eliza Orzeszkowa
Henryk Sienkiewicz
epistolografia
Eliza Orzeszkowa
Henryk Sienkiewicz
epistolography
This article aims to reconstruct – on the basis of Eliza Orzeszkowa’s letters – the relationship between the authoress and Henryk Sienkiewicz. Information about his artistic and personal biography as well as his works appears in Orzeszkowa’s epistolography since 1877, and returns until March 1909. Several years’ period of admiring Sienkiewicz’s works by Orzeszkowa and a distance on his part ended in 1880 as a result of the fact that Sienkiewicz questioned Orzeszkowa’s Vilnius editorial works. Lack of mutual liking between the writers did not prevent Orzeszkowa to see Sienkiewicz’s artistic mastery. She emphasized that he introduces a philosophical and spiritual essence of the human condition. In 1903, during the anti-Sienkiewicz campaign, she made an unambiguous defense of his works calling him “the greatest artist”.
Celem artykułu jest rekonstrukcja – na podstawie listów Elizy Orzeszkowej – relacji pomiędzy pisarką a Henrykiem Sienkiewiczem. Informacje o artystycznej i prywatnej biografii Sienkiewicza oraz jego utworach pojawiają się w epistolografii Orzeszkowej od roku 1877 i powracają aż do marca 1909 roku. Kilkuletni okres admirowania dzieł pisarza przez Orzeszkową i dystansu z jego strony kończy się w roku 1880 wskutek zakwestionowania przez Sienkiewicza wartości wileńskich wydawnictw autorki. Brak wzajemnej sympatii między pisarzami nie przeszkodził Orzeszkowej dostrzegać artystycznej maestrii Sienkiewicza. Podkreślała wszakże, że zapoznaje on filozoficzno-duchową istotę ludzkiego losu. W roku 1903, w czasie trwania antysienkiewiczowskiej kampanii, dokonała jednak jednoznacznej obrony wartości twórczości Sienkiewicza, nazywając go „artystą największym”.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/85
10.34768/fp2017a11
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 215-228
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 215-228
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/85/85
Prawa autorskie (c) 2017 Ireneusz Sikora
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/86
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
Sienkiewicz – interpretative disputes (up to the jubilee year 1900)
Sienkiewicz – interpretacyjne spory (do jubileuszowego roku 1900)
Bujnicki, Tadeusz
pozytywizm
konserwatyzm
powieść historyczna
prawda historyczna
tożsamość
positivism
conservatism
historical novel
historical truth
identity
Almost at the beginning of Sienkiewicz’s career he was thought to be a controversial writer. First controversy appeared in connection with a story entitled Charcoal Sketches [Szkice węglem] and their fundamental assumptions. Author himself was sure the reaction would be strong but he did not excpect it from positivist critics. Nevertheless, the attack published in “Weekly Review” [„Przegląd Tygodniowy”] met not only Bolesław Prus’ but also Aleksander Świętochowski’s objections. Such an attitude of the latter towards Sketches encouraged Sienkiewicz to another project – writing a series of a similar pamphlet tone, but he resigned from this idea. Next dispute – much broader – aroused because of issuing the first historical novel With Fire and Sword [Ogniem i mieczem] by Sienkiewicz. The debate revealed distinctly contrary opinions between ideological wings – conservatist and positivist ones. Two great debates came out: by Stanisław Tarnowski and Bolesław Prus. As a matter of fact this dispute expressed the essential differences of views on the Sienkiewcz’s masterpiece and formed a stereotype in a process of his output evaluation, which the later critics first of all refered to. Since that time the extreme poles of the attitude towards Sienkiewicz have fluctuated from worship to anathema. The novelist himself attempted to neutralize any controvercies by specyfying his ideological-artistic position as antidoctrinal one (in a letter to Stanisław Witkiewicz). Another controversy was marked at the beginning of XX century, during the jubilee of Sienkiewicz’s 25 years writing activity celebration and also afterwards. In the “Voice” [“Głos”], the first opinions criticizing the whole of Sienkiewicz’s works appeared. Stanisław Brzozowski’s essays became the most famous. Completely different notes were presented by Sienkiewicz’s admirers with Józefat Nowiński at the head. Why did Sinkiewicz stimulate his adherents? What aroused criticism and, on the other hand, apotheosis? One of the most important problems seems to be Sienkiewicz’s impact on identity precesses. As Józef Chałasiński claimed, Sienkiewicz created a stable nobility ethos of Polish inteligentsia. Therefore, the dispute about the writer is a dispute over the genealogy of Polish intelligentsia and the vision of the national past. However, there is one more question – does it correspond with images beeing evoked by the works of the writer?
Niemal od początku Sienkiewicz był pisarzem kontrowersyjnym. Pierwszy spór rozegrał się wokół opowiadania Szkice węglem i wokół założeń tego utworu. Sam pisarz był pewien ostrej reakcji, ale nie spodziewał się jej ze strony pozytywistycznych krytyków. Atak w „Przeglądzie Tygodniowym” spotkał się jednak ze sprzeciwem nie tylko Bolesława Prusa, ale także Aleksandra Świętochowskiego. Reakcja na Szkice zachęciła Sienkiewicza do projektu napisania cyklu o podobnym pamfletowym tonie, z którego jednak zrezygnował. Kolejny spór – o wiele szerszym zasięgu – wywołało ukazanie się pierwszej powieści historycznej Sienkiewicza Ogniem i mieczem. Tutaj szczególnie mocno zarysowały się kontrowersje między skrzydłami ideowymi: konserwatyzmem a pozytywizmem. Na czoło wysunęły się dwa wielkie omówienia: Stanisława Tarnowskiego i Bolesława Prusa. Ten spór właściwie sformułował zasadnicze różnice poglądów na dzieło Sienkiewicza i uformował stereotyp oceny jego twórczości, do którego przede wszystkim zaczęli się odnosić późniejsi krytycy. Od tego momentu zasadnicze bieguny stosunku do Sienkiewicza oscylowały wokół kultu i anatemy. Sam pisarz starał się neutralizować spory, określając swoje ideowo-artystyczne stanowisko jako antydoktrynalne (w liście do Stanisława Witkiewicza). Kolejny spór wybuchł na początku XX wieku w czasie obchodów jubileuszowych 25-lecia twórczości pisarza i później; na łamach „Głosu” pojawiły się pierwsze opinie krytycznie oceniające całokształt twórczości Sienkiewicza. Najsłynniejsze stały się eseje Stanisława Brzozowskiego. Na biegunie przeciwnym znalazły się wystąpienia adoratorów Sienkiewicza z Józefatem Nowińskim na czele. Dlaczego Sienkiewicz tak animował adherentów? Co budziło krytycyzm, a co wpływało na apoteozę? Jedną z zasadniczych kwestii jest wpływ Sienkiewicza na procesy tożsamościowe. Jak twierdził Józef Chałasiński, Sienkiewicz stworzył trwały szlachecki etos polskiej inteligencji. Spór o pisarza jest zatem sporem o genealogię polskiej inteligencji i wizję przeszłości narodowej. Pozostaje jednak pytanie, o ile jest to zgodne z wyobrażeniami ewokowanymi przez twórczość samego pisarza?
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/86
10.34768/fp2017a12
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 229-243
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 229-243
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/86/86
Prawa autorskie (c) 2017 Tadeusz Bujnicki
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/87
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
Henryk Sienkiewicz and the artists. Visual interpretation of the novel With Fire and Sword [Ogniem i mieczem] by Juliusz Kossak and Antoni Piotrowski
Henryk Sienkiewicz i artyści. Ogniem i mieczem w interpretacji plastycznej Juliusza Kossaka i Antoniego Piotrowskiego
Pijanowska, Kamilla
Henryk Sienkiewicz
Ogniem i mieczem
Juliusz Kossak
Antoni Piotrowski
ilustracja książkowa
Henryk Sienkiewicz
With Fire and Sword
Juliusz Kossak
Antoni Piotrowski
book illustration
The novel With Fire and Sword by Henryk Sienkiewicz was published in the years 1883-1884 in newspapers “Słowo” [“The Word”] and “Czas” [“The Time”]. It gained popularity among the readers and became a growing inspiration for the artists. Even before the publication of the novel was complete, the first works referring to its plot appeared. One example can be the drawing by Jan Rosen showing Jan Skrzetuski in despair on the ruins of the Rozłogi manor. In 1886 the album of illustrations for the novel drawn by Juliusz Kossak was published. It contained 12 plates picturing the following scenes of the book. Fifteen years later the subscribers of “Tygodnik Ilustrowany” [“Illustrated Weekly”] received as a free supplement the edition first volume of With Fire and Swordillustrated with 27 drawings by Antoni Piotrowski. The comparison of the two series of illustrations allows us to trace the common sources of artistic inspiration and shows the difference between the literary and visual narration.
Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza ukazujące się w latach 1883-1884 na łamach pism „Słowo” i „Czas” zyskało popularność wśród czytelników, a treść dzieła okazała się niezwykle inspirująca dla artystów. Jeszcze przed zakończeniem publikacji powieści powstały pierwsze prace plastyczne nawiązujące do jej fabuły, czego przykładem może być rysunek Jana Rosena ukazujący Skrzetuskiego na zgliszczach dworu w Rozłogach. W 1886 roku ukazał się album z ilustracjami do Ogniem i mieczem autorstwa Juliusza Kossaka, składający się z 12 plansz przedstawiających kolejne epizody powieści. Piętnaście lat później prenumeratorzy „Tygodnika Ilustrowanego” otrzymali w charakterze bezpłatnej premii wydanie pierwszego tomu Trylogii ilustrowane 27 rysunkami autorstwa Antoniego Piotrowskiego. Porównanie obu tych zespołów ilustracji pozwoli wskazać wspólne inspiracje ikonograficzne dla tych cykli plastycznych, a także pokaże różnice w charakterze narracji literackiej i wizualnej.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/87
10.34768/fp2017a13
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 245-285
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 245-285
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/87/87
Prawa autorskie (c) 2017 Kamilla Pijanowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/88
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
With Fire and Sword [Ogniem i mieczem] by Henryk Sienkiewicz as a prefiguration of Slavic fantasy
Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza jako prefiguracja fantasy słowiańskiej
Piechota, Dariusz
Henryk Sienkiewicz
Ogniem i mieczem
fantasy
przestrzeń
bohaterowie
Henryk Sienkiewicz
With Fire and Sword
fantasy
space
protagonists
With Fire and Sword has many features of fantasy novels and it is a prefigured modern Slavic fantasy. Sienkiewicz, using Old Polish, epic and romantic styling, rejects all forms of modernity. The author creates a dualistic vision of the world presented with a clear division into good (Polish-Lithuanian Commonwealth [Rzeczpospolita]) and evil (Ukraine). The space is enriched with elements of folklore with numerous references to Slavic myths, stories and legends about vampires and ghosts. Ghosts appearing in the novel make the boundary between the real world and the magical fairy-tale blurred. Sienkiewicz creates a team of knights who embark on a mission (quest motif ), to restore balance to the world. The members of the team are characterized by different skills, each of which is assigned a different attribute. Their journey have both private (Helena’s rescue) and patriotic (a fight with Cossacks) dimensions. The author introduces the magical objects (such as a ring, Longinus’ sword, a holy ball), which the characters use in the fight against the enemy. An important role in the novel plays nature, which is spiritual in a romantic way.
Ogniem i mieczem wykazuje wiele cech typowych dla powieści fantasy i stanowi prefigurację nowoczesnej fantasy słowiańskiej. Sienkiewicz, posługując się stylizacją staropolską, eposową oraz romantyczną, odrzuca wszelkie formy nowoczesności. Autor kreuje dualistyczną wizję świata przedstawionego z wyraźnym podziałem na dobro (Rzeczpospolita) i zło (Ukraina). Przestrzeń zostaje wzbogacona elementami folklorystycznymi z licznymi odniesieniami do słowiańskich mitów, podań i legend o wampirach oraz upiorach. Pojawiające się zjawy w powieści sprawiają, że granica między światem realnym a magiczno-baśniowym się zaciera. Sienkiewicz tworzy drużynę rycerzy, którzy wyruszają na misję (motyw quest), aby przywrócić równowagę w świecie. W drużynie każdy z walczących odznacza się innymi umiejętnościami, każdemu z nich przypisany jest inny atrybut. Ich wędrówka ma wymiar prywatny (ocalenie Heleny) oraz patriotyczny (walka z Kozakami). Autor wprowadza przedmioty magiczne (m.in. pierścień, miecz Longinusa, poświęcona kula), których bohaterowie używają w walce z wrogiem. Istotną rolę w powieści odgrywa także bliski kontakt protagonistów z naturą, która zostaje w romantyczny sposób uduchowiona.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/88
10.34768/fp2017a14
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 287-300
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 287-300
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/88/88
Prawa autorskie (c) 2017 Dariusz Piechota
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/89
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
“I have heard the pen writing on the paper”. Memories from Sienkiewicz’s home
„Słyszałam jak pisało pióro po papierze”. Wspomnienia z domu Henryka Sienkiewicza
Kuniczuk-Trzcinowicz, Agnieszka
Sienkiewicz
Oblęgorek
wspomnienia osobiste
codzienność
Sienkiewicz
Oblęgorek
memories
daily existence
In the article there were used fragments of housekeeper’s and maid’s memories employed by Henryk Sienkiewicz. The story – preserved in the archives of Polish Radio – shows daily routine of a Polish writer. So we get to know the author of Quo Vadis through the memories of people who had direct and often long-term contact with him. It extends the context for exploring the notions and interpretation of the Sienkiewicz’s works. The article also uses the writer’s correspondence and other written sources, broadening the circumstances of knowledge about Sienkiewicz – as an individual and public figure.
W artykule wykorzystano fragmenty wspomnień ochmistrzyni i służącej zatrudnianych przez Henryka Sienkiewicza. Relacja – zachowana w archiwach Polskiego Radia – pokazuje codzienną egzystencję polskiego pisarza. Poznajemy więc autora Quo vadis dzięki wspomnieniom osób, które miały z nim bezpośredni, często wieloletni kontakt. Poszerza to kontekst do poznawania jego poglądów i interpretacji twórczości. W artykule wykorzystano także korespondencję pisarza i inne źródła pisane, poszerzające wiedzę o Sienkiewiczu – osobie publicznej i prywatnej.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/89
10.34768/fp2017a15
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 301-310
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 301-310
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/89/89
Prawa autorskie (c) 2017 Agnieszka Kuniczuk-Trzcinowicz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/90
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
The origins of the Latin text of Holy Scripture
Początki łacińskiego tekstu Pisma świętego
Królikowski, Janusz
Pismo Święte
łacina
greka
kultura starożytna
literatura łacińska
Holy Scripture
Latin
Greek
ancient culture
Latin literature
The history of the biblical text constitutes one of the significant threads in the history of humanity and especially in the history of the West. The Latin version of the biblical text has been particularly inscribed in history. This version, inconspicuous at the beginning, became the paramount element of the Church life and its diverse influence. The subject of this study is the reconstruction of those origins up to the times of St. Jerome, whose life and contribution were permanently inscribed in the history of the Latin text of the Bible. In particular, we endeavour to display what literary and theological criteria were applied while creating Bible’s text in Latin and what their meaning was. Concurrently, we try to emphasise the contribution of certain theorists who actively participated in this theological and cultural process.
Dzieje tekstu biblijnego stanowią jeden z ważnych wątków w dziejach kultury ludzkiej, a zwłaszcza kultury zachodniej. W szczególny sposób w te dzieje wpisała się wersja łacińska tekstu biblijnego, który, wychodząc od skromnych początków, stał się kluczowym elementem życia Kościoła i jego wielorakiego oddziaływania. Rekonstrukcja tych początków do czasów św. Hieronima, którego postać i dzieło na trwałe wpisały się w dzieje łacińskiego tekstu Biblii, stanowi przedmiot niniejszego opracowania. W szczególny sposób staramy się uchwycić, jakimi kryteriami literackimi i teologicznymi kierowano się przy opracowywaniu tekstu biblijnego w wersji łacińskiej i jakie było ich znaczenie. Zostaje podkreślony zwłaszcza wkład niektórych teoretyków, którzy w tym procesie teologicznym i kulturowym aktywnie uczestniczyli.
Uniwersytet Zielonogórski
2020-12-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/90
10.34768/fp2020a1
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 17-38
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 17-38
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/90/90
Prawa autorskie (c) 2020 Janusz Królikowski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/91
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
Grammar and borders of ineffability in the scriptures of Polish catholic mystics
Gramatyka a granice wyrażalności w pismach mistyków Kościoła katolickiego
Rutkowska, Izabela
niewyrażalność
gramatyka
polskie teksty mistyczne
lingwistyka
teolingwistyka
chrześcijaństwo
ineffability
grammar
Polish mystical texts
linguistics
theolinguistics
Christianity
The object of considerations undertaken in the article is the anthology of texts written by Polish catholic mystics (Antologia mistyki polskiej II, edited by Marian Zawada OCD). This work aims to indicate the most critical problems with the grammatical forms exploited to describe the mystical, supernatural experiences, which are known as the ineffable phenomena. Mystics write about these problems in the metalingual comments. They regret the human language, too weak to express the richness of the world of their souls. This analysis shows that one of the most severe difficulties is a description of the timelessness of the netherworld. Mystical texts tell us also about the problem with superlative adjectives. Mystics cannot find proper terms for the supernatural reality of God and saints: every kind of attribute is insufficient.
Przedmiotem rozważań prowadzonych w artykule są dzieła mistyków Kościoła katolickiego, zawarte w Antologii mistyki polskiej (t. II), pod redakcją Mariana Zawady OCD. Celem zaś pracy jest wskazanie tych obszarów gramatyki, które sprawiają mistykom największe problemy w opisywaniu ich mistycznych, nadprzyrodzonych stanów, które są z natury niewyrażalne. Mistycy piszą o tych pisarskich trudnościach w swoich metajęzykowych komentarzach, ubolewając przy tym nad ludzką mową – zbyt ubogą, by wyrazić bogaty świat ich dusz. Jak wynika z badania, jednym z większych problemów jest opis bezczasowości zaświatów – niemożliwy z racji na temporalny charakter czasowników i linearny zapis. Inny problem związany jest z tworzeniem superlatywów, które dla mistyka oglądającego Boga i postaci świętych, są wciąż niewystarczające.
Uniwersytet Zielonogórski
2020-12-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/91
10.34768/fp2020a2
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 39-52
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 39-52
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/91/92
Prawa autorskie (c) 2020 Izabela Rutkowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/92
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
Ukrainian theatre studies in the first three decades of the 20th century. Working with sources materials: Ukrainian
Ukraińskie studia teatralne w pierwszych trzech dekadach XX wieku. Praca z materiałami źródłowymi: Język Ukraiński
Korzhova, Anastasiia
Iwan Franko
Władimir Peretz
Władimir Rezanow
teatr: metodologia badawcza źródeł historycznych
Ivan Franko
Volodymyr Peretz
Volodymyr Rezanov
theatre study methodology: historical sources research
The article attempts to identify leading Ukrainian theatre historians of the first third of the 20th century methodological principles based on the analysis of their texts. It was established that the approach of theatre experts from this period to the study of source materials resulted from the academic tradition of historical and philological disciplines, from which theatre studies emerged, and from the process of self-identification of theatre science. These studies are characterized by the following features: historical and species attribution of sources; defining the compositional and stylistic elements of the text; comparative analysis (identification of sources, similarities, etc.). However, the studies of individual researchers differ in the group of distinct properties: the national component emphasis (I. Franko), the plot archetypes (V. Rezanov), the stage effects and the poetics of the theatre (V. Peretz), its aesthetic (O. Kysil) and sociological (P. Rulin) component. It was found that differences of working with sources in the said period testify not only to the individual approach of scholars, but also to various stages of the development of theatre studies. Working with sources indirectly reveals the change in both the field of research and the methods that researchers of different generations sought.
W artykule na podstawie analizy tekstów czołowych ukraińskich historyków teatru trzech pierwszych dziesięcioleci XX wieku podjęto próbę ukazania ich podstaw metodologicznych. Ustalono, że podejście teatroznawców z tego okresu do badania materiałów źródłowych wynikało z akademickiej tradycji dyscyplin historyczno-filologicznych, z której wyłoniło się teatroznawstwo, oraz z procesu samoidentyfikacji nauki o teatrze. Stwierdzono, że badania te charakteryzują następujące cechy: atrybucja historyczna i gatunkowa źródeł; określenie cech kompozycyjnych i stylistycznych tekstu; analiza porównawcza (identyfikacja źródeł, podobieństwa itp.). Jednak studia poszczególnych badaczy różnią się grupą odrębnych właściwości: nacisk na komponent narodowy (I. Franco), archetypy fabularne (V. Rezanov), efekty sceniczne i poetykę teatru (V. Peretz), jego estetyczny (A. Kisel) i socjologiczny (P. Roulin) wymiar. Ustalono, iż różnice w sposobie pracy ze źródłami we wspomnianym okresie świadczą nie tylko o indywidualnym podejściu uczonych, ale także o różnych etapach rozwoju teatroznawstwa. Sposoby pracy ze źródłami pośrednio ujawniają zmianę zarówno dziedziny badań, jak i metod, po które sięgali badacze różnych pokoleń.
Uniwersytet Zielonogórski
2020-12-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/92
10.34768/fp2020a3
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 53-71
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 53-71
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
ukr
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/92/93
Prawa autorskie (c) 2020 Anastasiia Korzhova
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/93
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
Zbigniew Herbert’s attitude towards psychoanalysis
Stosunek Zbigniewa Herberta do psychoanalizy
Butewicz, Walery
Zbigniew Herbert
Zygmunt Freud
psychoanaliza
psychologia głębi
świadomość
podświadomość
Zbigniew Herbert
Sigmund Freud
psychoanalysis
depth psychology
consciousness
unconsciousness
This article analyses Zbigniew Herbert’s attitude towards psychoanalysis. The legacy of the Polish poet is prevalent among literary scholars. However, until now – as far as I know – no work has been written that would analyse Herbert’s work in the context of psychoanalysis. This sketch attempts to fill this gap, but not in the sense of interpreting individual works. It aims to answer the question: why researchers ignore psychoanalytical threads and do not use psychoanalytical tools. The poet’s attitude towards psychoanalysis was ambivalent. On the one hand, in public statements, Herbert emphasised his reluctance to Freud and psychoanalysis. On the other hand, a lot strongly indicates that he was not indifferent to this intellectual tradition, which, moreover, agrees with the main principle of Herbert’s poetic practice, escribed by the poet in one of the interviews: „The principle of your own opinions questionability. It is the principle of internal dialogue and dialectical tension between preached reason and reason that negates it”.
Artykuł poświęcony jest stosunkowi Zbigniewa Herberta do psychoanalizy. Spuścizna polskiego poety cieszy się dużym zainteresowaniem wśród badaczy literatury, chociaż – o ile mi wiadomo – do tej pory nie powstał żaden artykuł, który analizowałby twórczość Herberta we wspomnianym kontekście. Dlatego ten szkic jest próbą wypełnienia tej luki, ale nie w sensie interpretacji poszczególnych utworów, lecz w sensie próby odpowiedzi na pytanie: dlaczego badacze pomijają psychoanalityczne wątki i nie korzystają z psychoanalitycznych narzędzi. Stosunek poety do psychoanalizy był ambiwalentny. Z jednej strony w wypowiedziach publicznych Herbert podkreślał swoją niechęć do Freuda i psychoanalizy. Z drugiej zaś – dużo wskazuje na to, że nie był całkowicie obojętny wobec tej tradycji intelektualnej, co zresztą odpowiada zasadzie poetyckiej praktyki Herberta; w jednym z wywiadów poeta określił ją jako: „zasadę podważalności własnych przekonań. Jest to zasada wewnętrznego dialogu i dialektycznego napięcia między racją głoszoną i racją, która temu zaprzecza”.
Uniwersytet Zielonogórski
2020-12-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/93
10.34768/fp2020a4
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 73-83
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 73-83
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/93/94
Prawa autorskie (c) 2020 Walery Butewicz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/94
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
Reactivation of dystopia in the latest popular literature. On the sidelines of reading the novels by Margaret Atwood and Ignacy Karpowicz
Reaktywacje dystopii w najnowszej literaturze popularnej. Na marginesie lektury powieści Margaret Atwood i Ignacego Karpowicza
Piechota, Dariusz
dystopia
powieść
przemoc
politycy
dyskryminacja
dystopia
novel
violence
politicians
discrimination
Dystopia seems to be one of the most popular motifs in the latest pop culture. One of the reasons for it is that political, economic, and social transformations have happened in many countries. Looming crises in many countries prove the populist politicians take over to start a revolution to change people’s lives and make their nations powerful again. Their point of view seems to be very radical and dangerous. Rapid change from multicultural society into patriarchal society shows that many people are marginalised. Atwood’s and Karpowicz’s novels show countries after transformation where violence and terror is a major rule to control citizens’ lives. Regime breaks the significant laws, and as a result of it, many minorities are discriminated. Their existence is worthless for many reasons. What is more, rebellious citizens are eliminated from society. Both novels reveal dangers that once imposed upon the society by the ultranationalist governments may lead to yet another war.
Dystopia wydaje się jednym z najpopularniejszych motywów w najnowszej kulturze popularnej. Jeden z powodów, dla których jest tak znany, wiąże się z przemianami politycznymi, gospodarczymi i społecznymi, jakie mają miejsce w wielu krajach. Liczne kryzysy potwierdzają fakt, iż populistyczni politycy przejmują władzę, aby rozpocząć rewolucję, która ma zmienić życie ludzi oraz sprawić, że ich narody ponownie staną się potężne. Ich punkt widzenia wydaje się bardzo radykalny i niebezpieczny. Szybka transformacja ze społeczeństwa wielokulturowego w patriarchalne pokazuje, iż wiele osób jest marginalizowanych. Powieści Atwood i Karpowicza pokazują kraje po transformacji, w których przemoc i terroryzm są główną regułą kontrolującą życie obywateli. Reżim łamie podstawowe prawa, w rezultacie czego wiele mniejszości jest dyskryminowanych. Ich istnienie jest bezwartościowe z wielu powodów. Co więcej, zbuntowani obywatele są eliminowani ze społeczeństwa. Obie powieści są mocnym ostrzeżeniem przed niebezpieczeństwami ultranacjonalistycznego rządu, który może doprowadzić do kolejnej wojny światowej.
Uniwersytet Zielonogórski
2020-12-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/94
10.34768/fp2020a5
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 85-100
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 85-100
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/94/95
Prawa autorskie (c) 2020 Dariusz Piechota
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/95
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
The preposterity of the spatial situation in The Grain of Truth by Zygmunt Miłoszewski
Preposteryjność sytuacji przestrzennej w Ziarnie prawdy Zygmunta Miłoszewskiego
Rosiński, Cezary
preposteryjność
uważność
sytuacje przestrzenne
kultura obecności
preposterity
attentiveness
spatial situation
the culture of presence
The article presents the issue of spatial situation founded on the category of preposterity in Ziarno prawdy [The Grain of Truth] by Zygmunt Miłoszewski. While using the term ‘preposterity’ proposed by Mieke Bal, the author of this article examines the mutual space conditions between literature and non-textual reality and describes the relationship between works of art in the historical process. Also, terms such as ‘heterotopy’ by Michel Foucalt ‘duality of the culture of meaning’ and ‘the culture of presence’ by Hans Ulrich Gumbrecht are being employed in line with the set art aims.
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu sytuacji przestrzennej ufundowanej na kategorii preposteryjności w Ziarnie prawdy Zygmunta Miłoszewskiego. Autor rozpatruje wzajemne uwarunkowania spacjalne między literaturą a rzeczywistością pozatekstową, wykorzystując zaproponowane przez Mieke Bal do opisu relacji między dziełami sztuki zagadnienie preposteryjności, posiłkując się terminami heterotopii (Michel Foucault) oraz dualizmu kultury znaczenia i kultury obecności (Hans Ulrich Gumbrecht).
Uniwersytet Zielonogórski
2020-12-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/95
10.34768/fp2020a6
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 101-108
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 101-108
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/95/96
Prawa autorskie (c) 2020 Cezary Rosiński
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/96
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
Lexeme sexualisation [seksualizacja] in the Polish language system and public discourse of 2019
Leksem seksualizacja w systemie polszczyzny i dyskursie publicznym 2019 roku
Szkudlarek-Śmiechowicz, Ewa
korpus
dyskurs
słowa kluczowe
seksualizacja
gender
polska debata publiczna
corpus
discourse
keywords
sexualisation in Polish
gender in Polish
Polish public debate
The aim of the article is to show the lexeme sexualisation as as a contemporary Polish system’s unit and its persuasive and manipulative burdens in media discourse. Lexeme, although present in the scientific, popular science and didactic discourses for years, was included in 2019 in the political discourse by conservative circles and similarly to the lexeme gender – since has been used for persuasive and manipulative purposes. Emotional-axiological contextual conditions of the word are combined with the creation of a simplified vision of the world, based on simple dichotomous divisions of values and anti-values.
Celem artykułu jest ukazanie leksemu seksualizacja jako jednostki systemu współczesnej polszczyzny oraz jego retorycznych obciążeń w dyskursie medialnym. Leksem, choć obecny w dyskursie naukowym, popularnonaukowym i dydaktycznym od lat, w roku 2019 został włączony do dyskursu politycznego przez środowiska konserwatywne i podobnie jak leksem gender – stał się słowem wykorzystywanym w celach perswazyjno-manipulacyjnych. Emotywno-aksjologiczne uwarunkowania kontekstowe wyrazu łączą się z kreowaniem uproszczonej wizji świata, opartej na prostych dychotomicznych podziałach wartości i antywartości.
Uniwersytet Zielonogórski
2020-12-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/96
10.34768/fp2020a7
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 111-128
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 111-128
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/96/97
Prawa autorskie (c) 2020 Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/97
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
The interpretative framework of the sense of touch in the Polish language
Rama interpretacyjna dotyku w języku polskim
Kładoczny, Piotr
percepcja
zmysły
dotyk
konceptualizacja
rama semantyczna
perception
senses
touch
conceptualisation
semantic frame
People reproduce the experiences of their cognition in words that one combines into meaning complexes. A collection of semantic categories that describe a specific range of human activity is called a semantic framework. With this method, it is possible to describe the experience of human perception. The purpose of this article is to identify categories that describe knowing the sense of touch. There are four main semantic categories. These are ‚experiencer’, ‚perception’, ‚stimulus’ and ‚perception of touch’. The category ‚perception’ and ‚stimulus’ have a well-developed structure in the form of several subcategories.
Ludzie odwzorowują doświadczenia swojego poznania w słowach, które łączą w kompleksy znaczeniowe. Zbiór kategorii semantycznych, opisujący określony zakres ludzkiej aktywności, nosi nazwę ramy semantycznej. Za pomocą tej metody jest możliwe opisanie również doświadczenia ludzkiej percepcji. Celem artykułu jest wskazanie kategorii, które opisują poznanie zmysłu dotyku. Wyróżnia się tu cztery główne kategorie semantyczne. Są to ‘podmiot percepcji’, ‘percepcja’, ‘bodziec’ oraz ‘postrzeżenie dotyku’. Kategoria ‘percepcja’ i ‘bodziec’ mają rozbudowaną strukturę w postaci kilku podkategorii.
Uniwersytet Zielonogórski
2020-12-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/97
10.34768/fp2020a8
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 129-139
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 129-139
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/97/98
Prawa autorskie (c) 2020 Piotr Kładoczny
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/98
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
Linguistic and culturological characteristics of Polish Borderlands cuisine preserved in selected regional studies on Ziemia Lubuska region
Językowe i kulturologiczne wyróżniki kresowych kulinariów utrwalone w wybranych regionalnych opracowaniach o Ziemi Lubuskiej
Węgorowska, Katarzyna
kulinaria
język
kultura
Kresy Wschodnie
Ziemia Lubuska
cuisine
language
culture
Polish Eastern Borderlands
Ziemia Lubuska
Cuisine is an integral element of any also Polish, culture. This article is a linguistic‑culturological reflection on Polish Borderlands’ dishes and beverages (e.g. kutia, wheat grain, poppy seeds and honey dish’, kumpiak ‚cured ham’, mamałyga‚ maise fluor porridge’, nadzianka, potato stuffed intestines’, strudel, paska‚ Easter bread’, „sosnówka”‚ pine liqueur’) which are a part of regional „melting pot of flavors”, and therefore the „culinary melting pot” of Ziemia Lubuska region.
Kulinaria to integralny element każdej, również polskiej, kultury. Niniejszy szkic jest językowo-kulturologiczną refleksją o kresowych daniach, potrawach, napojach (jak np. kutia, kumpiak, mamałyga, nadzianka, strudla, paska, „sosnówka”…), które współtworzą regionalny „tygiel smaków”, a tym samym „kulinarny tygiel” Ziemi Lubuskiej.
Uniwersytet Zielonogórski
2020-12-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/98
10.34768/fp2020a9
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 141-148
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 141-148
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/98/99
Prawa autorskie (c) 2020 Katarzyna Węgorowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/99
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
Popular literature as a source of specialist knowledge. Medical lexicon in the “Medical Romance” series
Literatura popularna jako źródło wiedzy specjalistycznej. Leksyka medyczna w serii „Medical Romance”
Gorzelana, Joanna
literatura popularna
medycyna
romans
słownictwo
popular literature
medicine
romance
vocabulary
The purpose of the text is to present a medical lexicon in selected books from the “Harlequin Medical” series. To achieve this, I used the semantic fields method, namely, the terms naming diseases (e.g. leukemia, diabetes, appendicitis), treatment or diagnosis (surgery, catheterisation, blood analysis), medicines (e.g. insulin, saline, gammaglubulin), people (e.g. pediatrician, paramedic, patient) and places (e.g. clinic, hospital, operating room) were isolated and identified. Quantitative analysis of the texts shows that the lexicon related to medicine is extensive and can be a source of specialist knowledge. Medical themes in this series dominated matters related to feelings and eroticism.
Celem tekstu jest przedstawienie leksyki związanej z medycyną w wybranych książkach z serii „Harlequin Medical”. Wyodrębniono m.in. określenia nazywające choroby (np. białaczka, cukrzyca, perforacja wyrostka robaczkowego), leczenie i diagnozę (operacja, cewnikowanie, analiza krwi), lekarstwa (np. insulina, roztwór soli, gammaglubulina), ludzi (np. pediatra, sanitariusz, pacjent) i miejsca (np. przychodnia, szpital, sala operacyjna). Analiza ilościowa tekstów wykazuje, że leksyka związana z medycyną jest bogata i może być źródłem wiedzy specjalistycznej. Kwestie medyczne w tej serii zdominowały tematykę związaną z uczuciami i erotyką.
Uniwersytet Zielonogórski
2020-12-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/99
10.34768/fp2020a10
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 149-165
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 149-165
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/99/100
Prawa autorskie (c) 2020 Joanna Gorzelana
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/105
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
The origins of the biblical canon
Geneza kanonu Pisma świętego
Królikowski, Janusz
reguła wiary
reguła prawdy
Ewangelie
kanon
Nowy Testament
apokryfy
„fragment Muratoriego”
rule of faith
rule of truth
Gospels
canon
New Testament
apocrypha
Muratorian fragment
The contemporary biblical and theological studies draw special attention to shaping the biblical canon regarding the Old and the New Testament. This process is characterised by a leading role of “the rule of faith” (“the rule of truth”), which gradually became a major criterion used for the verification of Christian writings, making it possible to indicate those of them which can be considered as the foundation of faith and life of the Church. A key role in defining the canon has to be ascribed to Tertullian, Clement of Alexandria, Hippolytus of Rome and Origen. Their biblical and theological studies elaborated the concept of the canon in doctrinal and literary aspects. In the first half of the 4th century’s favourable cultural and political circumstances, the canon was officially accepted in the Church, becoming the rule of faith and life for the Church and a benchmark for the confrontation with the surrounding world.
Współczesne badania biblijne i teologiczne zwracają ożywioną uwagę na proces formowania się kanonu Pisma Świętego, zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu. Zauważamy w tym procesie kluczową rolę odgrywaną przez „regułę wiary” („regułę prawdy”), która stopniowo stała się kryterium weryfikującym pisma chrześcijańskie, umożliwiając jasne wskazanie tych, które mogą być uznane za podstawę wiary i życia Kościoła. Kluczową rolę w określeniu kanonu odegrali: Tertulian, Klemens Aleksandryjski, Hipolit Rzymski i Orygenes. Efektem ich poszukiwań biblijno-teologicznych stało się wypracowanie koncepcji kanonu w znaczeniu doktrynalno-literackim. W sprzyjających okolicznościach kulturowych i politycznych w pierwszej połowie IV wieku został on oficjalnie przyjęty w Kościele, stając się zasadą jego wiary i życia oraz konfrontowania się z otaczającym go światem.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/105
10.34768/fp2021a1
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 47-65
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 47-65
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/105/102
Prawa autorskie (c) 2021 Janusz Królikowski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/106
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Why is “the day of death” better than “the day of birth?” The axiology of Qoheleth in the light of the better-proverbs in Qoh 7:1-4: English
Dlaczego „dzień śmierci” jest lepszy niż „dzień urodzenia”? Aksjologia Koheleta w świetle przysłów z Koh 7: 1-4: Język Angielski
Żelazko, Piotr
Biblia Hebrajska
Kohelet
Księga Eklezjastesa
przysłowia
porównania
Hebrew Bible
Qoheleth
Ecclesiastes
Better-proverb
comparisons
The article is an exegetic analysis of the passage Qoh 7:1-4 from the Book of Ecclesiastes. The excerpt challenges the absolute statement repeated many times throughout the book about the worthlessness of all things (“vanity of vanities.”) Some values are recognised as “better” than others which may be the evidence of Qoh’s axiology relativity. At first sight, he qualifies the universal lack of values as absolute.. The superiority “good name” over “precious oil” denies the supposed meaninglessness (vanity, ephemerality) of everything. The in-depth analysis of other comparisons present in the passage (“the day of death is better than the day of birth,” “it is better to go to a mourning house than to a wedding house”) shows that a passage which has a pessimistic character due to the elevation of death, may also be interpreted differently. The detailed study of the ancient Hebrew vocabulary in the text also revealed the various levels of the used metaphors.
Artykuł analizuje w sposób egzegetyczny fragment Koh 7, 1-4 z Księgi Koheleta. Fragment ten stanowi swoiste zaprzeczenie wielokrotnie powtarzającego się w całej księdze refrenu o „marności nad marnościami”. Kategoryzacja pewnych idei jako „lepsze” od innych może być dowodem na względność aksjologii Koheleta, która na pierwszy rzut oka absolutyzuje uniwersalny brak wartości czegokolwiek. Wyższość „dobrego imienia” nad „kosztownym olejkiem” zaprzecza rzekomemu bezsensowi (marności, ulotności) wszystkiego. Dogłębna analiza innych porównań zawartych w tekście („dzień śmierci lepszy od dnia narodzin”, „lepiej iść do domu żałoby niż do domu wesela”) pokazuje, że fragment o pozornie pesymistycznym charakterze, ze względu na uwznioślenie śmierci, może być zinterpretowany również w innym kluczu. Szczegółowe badanie słownictwa użytego (w języku starożytnym hebrajskim) pozwoliło również ukazać różne poziomy metafor użytych w tekście.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/106
10.34768/fp2021a2
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 67-76
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 67-76
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
eng
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/106/103
Prawa autorskie (c) 2021 Piotr Żelazko
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/108
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Proper names as carriers of evaluation and emotionality in Joachim Lelewel’s letters
Nazwy własne jako nośnik wartościowania i emocjonalności w listach Joachima Lelewela
Jaros, Violetta
nazwa własna
wartościowanie
emocjonalność
odpowiedź na list do redakcji
język potoczny
język familijny
proper name
evaluation
emotionality
letter
common language
family language
The article’s subject is related to the textual use of propria as carriers of evaluation and emotionality in Joachim Lelewel’s letters addressed to relatives, friends and acquaintances. Explicit exponents of the emotive-expressive function are appropriately marked with word-formation formants and inflectional morphemes. Emotivization and axiologization are signalled by proper names and their location in the vicinity of evaluative terms. Contextual valuation of propria is served, among others, by exclamation marks, repetitions and accumulation of onyms. Proper names in metaphorical and metonymic use and onyms inscribed in the comparison structure clearly signify the statements subjectivisation. Sometimes the associative meaning of propria may be the carrier of emotionality and valuation.
Przedmiotem artykułu są zagadnienia związane z tekstowymi użyciami propriów jako nośników wartościowania i emocjonalności w listach Joachima Lelewela adresowanych do krewnych oraz przyjaciół i znajomych. Eksplicytnymi wykładnikami funkcji emotywno-ekspresywnej są odpowiednio nacechowane formanty słowotwórcze oraz morfemy fleksyjne. Emotywizację i aksjologizację sygnalizują ponadto nazwy własne umiejscowione w sąsiedztwie określeń wartościujących. Kontekstualnemu uwartościowaniu propriów służą między innymi wypowiedzi wykrzyknikowe, powtórzenia i nagromadzenie onimów. Wyraźnym sygnałem subiektywizacji wypowiedzi są nazwy własne w użyciu metaforycznym i metonimicznym oraz onimy wpisane w strukturę porównania. Niekiedy nośnikiem emocjonalności i wartościowania może być znaczenie asocjacyjne propriów.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/108
10.34768/fp2021a3
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 79-94
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 79-94
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/108/104
Prawa autorskie (c) 2021 Violetta Jaros
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/109
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Schetynówką do jaroszewiczówki na Palikotówkę za kuroniówkę. Nouns with the suffix -ówka motivated by the names of politicians
Schetynówką do jaroszewiczówki na Palikotówkę za kuroniówkę. Rzeczowniki z sufiksem -ówka motywowane nazwiskami polityków
Dawidziak-Kładoczna, Małgorzata
słowotwórstwo
derywaty odnazewnicze
konotacje
nazwiska polityków
word-formation
derivatives from surnames
connotations
names of politicians
In this article, I deal with derivatives created with the suffix -ówka, motivated by the name of a politician. In total, I collected 53 such units. They were confirmed in 86 meanings. They represent various categories, including names of the roads (gierkówka, schetynówka), villas (cyrankiewiczówka, jaroszewiczówka), financial amounts (wałęsówka, religówka), alcoholic beverages (Palikotówka, Misiewiczówka) and names of weapons (batorówka, kościuszkówka). The most meaningful formations are: tuskówka, korfantówka and kuroniówka. The popularity of this confluence is the result of the rich connotations possessed by word-formation bases. Therefore, the meanings of derivatives depend on knowledge and the broadly understood context.
W artykule podejmuję problemy derywatów utworzonych za pomocą sufiksu -ówka motywowanych nazwiskiem polityka. Łącznie zgromadziłam 53 takie jednostki, które zostały poświadczone w 86 znaczeniach. Reprezentują one różne kategorie, między innymi nazwy dróg (gierkówka, schetynówka), willi (cyrankiewiczówka, jaroszewiczówka), kwot finansowych (wałęsówka, religówka), alkoholi (Palikotówka, Misiewiczówka) i nazwy broni (batorówka, kościuszkówka). Najwięcej znaczeń mają takie formacje, jak: tuskówka, korfantówka i kuroniówka. Popularność tego zabiegu jest rezultatem bogatych konotacji, jakie mają podstawy słowotwórcze. Znaczenia derywatów są zatem zależne od wiedzy oraz od szeroko pojętego kontekstu.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/109
10.34768/fp2021a4
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 95-111
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 95-111
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/109/105
Prawa autorskie (c) 2021 Małgorzata Dawidziak-Kładoczna
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/110
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Can nationalism be a value? Nationalism in Polish dictionaries and contemporary journalism
Czy nacjonalizm może być wartością? O nacjonalizmie w słownikach i współczesnej publicystyce
Polkowska, Laura
nacjonalizm
profilowanie
semantyka
wartość
leksykografia
publicystyka
nationalism
linguistic profiling
semantics
value
lexicography
weekly
This sketch is devoted to the concept of nationalism and its semantic profiling in dictionaries and contemporary Polish journalism. In lexicographic definitions, nationalism is treated as a neutral or negatively marked term. Only one – a political dictionary from the twenties of the twentieth century − treats it as a positively marked concept. However its author was an activist from the National Democratic Party. In the newest Polish journalism, nationalism is mainly an anti-value. Such semantic components as hostility and aggression to strangers, spreading fear, referencing the totalitarian regime, and faking other social attitudes are mentioned. Neutral uses of the nationalism lexeme are rare, and treating it as a value based on love of the motherland is too incidental to be considered a clear trend in public discourse.
Tekst został poświęcony pojęciu nacjonalizmu oraz jego semantycznemu profilowaniu w słownikach i najnowszej publicystyce. Leksykografowie definiują nacjonalizm jako termin neutralny lub wartościujący ujemnie. Eksplikacja zawierająca pozytywną ocenę pojawia się wyłącznie w słowniku politologicznym z okresu międzywojennego, którego autor był działaczem endeckim. We współczesnych tygodnikach opinii dominuje traktowanie nacjonalizmu jako antywartości – publicyści przypisują mu takie cechy jak wrogość i agresja w stosunku do przedstawicieli innych narodów, posługiwanie się strachem, bliski związek z totalitaryzmem oraz nieuczciwe podszywanie się pod inne postawy społeczne. Użycia neutralne leksemu nacjonalizm są znacznie rzadsze, z kolei traktowanie pojęcia jako pozytywnej wartości opartej na miłości do ojczyzny zbyt incydentalne, by można je uznać za wyraźną tendencję w dyskursie publicznym.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/110
10.34768/fp2021a5
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 113-132
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 113-132
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/110/106
Prawa autorskie (c) 2021 Laura Polkowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/113
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Moral values in the journalism of Teresa Torańska in the Parisian “Kultura”
Wartości moralne w publicystyce Teresy Torańskiej na łamach paryskiej „Kultury”
Górka, Ewelina
wartości moralne
Teresa Torańska
„Kultura” paryska
moral values
Teresa Torańska
Parisian “Kultura”
The article aims to analyse the moral values in the journalism by Teresa Torańska in the Parisian “Kultura”, a monthly journal published by Editor Jerzy Giedroyc at the Literary Institute in Paris. Moral values identified with such concepts as the good and freedom have been analysed. The research allowed to define the most frequently used concepts (good and freedom), their understanding by the interlocutors and the journalist herself. Further analysis allowed to draw attention to the journalistic skills and independence as Teresa Torańska’s work features.
Celem artykułu jest analiza wartości moralnych obecnych w publicystyce Teresy Torańskiej, która ukazywała się na łamach paryskiej „Kultury”, miesięczniku wydawanym przez Redaktora Jerzego Giedroycia w Instytucie Literackim w Paryżu. Wartości moralne utożsamiane z takimi pojęciami, jak dobro i wolność, zostały poddane analizie ilościowej i jakościowej. Przeprowadzone badania pozwoliły określić najczęściej wykorzystane pojęcia (dobro i wolność), sposób ich rozumienia przez rozmówców oraz dziennikarkę. Dalsze analizy umożliwiły zwrócenie uwagi na warsztat dziennikarski i niezależność jako cechy publicystyki Teresy Torańskiej.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/113
10.34768/fp2021a6
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 133-141
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 133-141
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/113/107
Prawa autorskie (c) 2021 Ewelina Górka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/118
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Ecology as a value – linguistic means of expressing values in selected articles in Victor Junior journal
Ekologia jako wartość – językowe środki wartościujące w wybranych artykułach w czasopiśmie „Victor Junior”
Grochala, Beata
wartości w wychowaniu
postawa proekologiczna
językowe środki wartościowania
czasopisma dla młodzieży
values in education
pro-ecological attitude
linguistic means of values
magazines for young people
Ecology is an important element of modern human life, and shaping pro-ecological attitudes should start from an early age. Such an initiative comes from, among others, Viktor Junior magazine (addressed to children aged 10-12), which devotes a lot of space to the issues of nature, environmental protection, etc. The author of the article analyses selected articles (from 2020) on broadly understood nature. She shows the linguistic means by which a positive evaluation of pro-ecological attitudes and the natural environment is made. The research has shown how to pass ecological values to the young generation in a simple and non-intrusive way devoid of pathos.
Ekologia stanowi istotny element życia współczesnego człowieka, a kształtowanie postaw proekologicznych należy rozpoczynać już od najmłodszych lat życia. Z taką inicjatywą wychodzi między innymi czasopismo „Viktor Junior” (adresowane do dzieci w wieku 10-12 lat), które na swoich łamach wiele miejsca poświęca zagadnieniom przyrody, ochrony środowiska itp. W artykule analizie poddano wybrane artykuły dotyczące problematyki szeroko pojmowanej przyrody opublikowane w roku 2020. Przyjrzano się środkom językowym, za pomocą których dokonywane jest pozytywne wartościowanie zarówno postaw proekologicznych, jak i środowiska naturalnego. Badania pokazały, jak w prosty i nienachalny, odarty z patosu sposób można przekazywać wartości ekologiczne młodemu pokoleniu.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/118
10.34768/fp2021a7
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 143-151
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 143-151
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/118/108
Prawa autorskie (c) 2021 Beata Grochala
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/119
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Coronavirus pandemic impact on vital values displayed in TV commercials (March-June 2020)
Wpływ pandemii COVID-19 na eksponowanie wartości witalnych w reklamach telewizyjnych (marzec-czerwiec 2020)
Burska, Katarzyna
reklama
wartości witalne
aksjologia
życie
zdrowie
pandemia
advertising
vital values
axiology
life
health
pandemic
The article aims to analyse TV commercials referring to social isolation in the spring of 2020 during the COVID-19 pandemic from an axiological perspective. The author is trying to investigate the verbal and non-verbal means by which the vital values were exposed. The material consists of 52 advertising spots broadcast emitted on Polish television. Vital values were revealed by promoting the slogan # stay at home (#zostańwdomu), suggesting to recipients what services they can use and what entertainment they can enjoy without leaving home, reminding them about safe forms of shopping and contacting others. In addition, physical activity was encouraged and concern for seniors and other people most at risk of COVID-19 infection.
Celem artykułu jest przyjrzenie się reklamom telewizyjnym nawiązującym do izolacji społecznej wiosną 2020 roku w czasie pandemii COVID-19 pod kątem aksjologicznym. Za nadrzędne uznano zbadanie, za pomocą jakich środków werbalnych i pozawerbalnych eksponowano wartości witalne. Bazę materiałową stanowią 52 spoty reklamowe emitowane w polskiej telewizji. Eksponowanie wartości witalnych odbywało się za pomocą propagowania hasła #zostańwdomu, podpowiadania odbiorcom, z jakich usług można korzystać oraz jakim rozrywkom można się oddawać bez wychodzenia z domu, przypominania o bezpiecznych formach zakupów i kontaktu z innymi. Zachęcano do aktywności fizycznej i wspierania swojej odporności. Podkreślano troskę o seniorów i inne osoby najbardziej narażone na zakażenie COVID-19.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/119
10.34768/fp2021a8
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 153-170
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 153-170
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/119/109
Prawa autorskie (c) 2021 Katarzyna Burska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/120
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Contextual determinants of adverbs of degree occurrence in conjunction with the adjective beautiful
Kontekstowe uwarunkowania wystąpień przysłówków stopnia w połączeniach z przymiotnikiem piękny
Szymańska, Monika
przysłówek stopnia
kolokacja
łączliwość leksykalno-semantyczna
korpus
degree adverb
collocation
lexico-semantic collocability
corpus
The subject of the analysis presented in the article are the adverbs of degree showing strong syntactic connectivity with the adjective piękny (‘beautiful’), forming compounds with this adjective with the status of collocation. The purpose of the study – using corpus data – is to trace the contextual determinants of the occurrence of these adverbs and demonstrate the dependence of their selection on what type of object is aesthetically assessed in a given statement. The study has shown that some of these adverbs are stronger and others less dependent on these determinants. This relationship strength depends on the way (strategy) in which a given adverb expresses the attribute’s intensity.
Przedmiotem analizy przedstawionej w artykule są przysłówki stopnia wykazujące silną łączliwość syntaktyczno-składniową z przymiotnikiem piękny, tworzące z tym przymiotnikiem związki o statusie kolokacji. Celem badania – wykorzystującego dane korpusowe – jest prześledzenie kontekstowych uwarunkowań występowania tych przysłówków, wykazanie zależności ich doboru od tego, jaki typ obiektu jest w danej wypowiedzi poddawany ocenie estetycznej. Badanie pokazało, że niektóre z tych przysłówków są silniej, a inne słabiej uzależnione od tych uwarunkowań. Siła tej zależności ma związek ze sposobem (strategią) wyrażania intensywności cechy przez dany przysłówek.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/120
10.34768/fp2021a9
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 171-187
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 171-187
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/120/110
Prawa autorskie (c) 2021 Monika Szymańska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/121
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Good or beautiful? Bad or ugly? Polish-Italian moral-aesthetic dilemmas
Dobry czy piękny? Zły czy brzydki? Moralno-estetyczne rozterki polsko-włoskie
Piekarz, Danuta
gramatyka kontrastywna
polski
włoski
dobry/zły
ładny/brzydki
contrastive grammar
Polish
Italian
good/bad
nice/ugly
Probably in all languages, the basic criteria for assessing people, things or phenomena are aesthetic (nice/ugly) and moral (good/bad) criteria. However, the terms belonging to these two categories alternate, expressing more generally positive or negative assessments. No wonder certain phenomena described as “pretty” in some languages will be considered “good” in others or expressed in terms of other adjectives – and vice versa. The same is true for negative evaluations. This article aims to present this linguistic phenomenon based on two languages, Polish and Italian. This analysis can be helpful for teachers and translators, as it is easy to assume that the target language evaluates phenomena with the same adjectives as we use in our mother tongue.
Chyba we wszystkich językach podstawowymi kryteriami oceny osób, rzeczy czy zjawisk są kryteria estetyczne (ładny/brzydki) i moralne (dobry/zły). Często jednak określenia należące do tych dwóch kategorii występują przemiennie, wyrażając bardziej ogólnie pozytywną lub negatywną ocenę. Nic dziwnego, że pewne zjawiska określane w jednych językach jako „ładne”, w innych będą uznane za „dobre” lub wyrażane za pomocą jeszcze innych przymiotników – i vice versa. To samo też dotyczy ocen negatywnych. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie tego zjawiska językowego na przykładzie dwóch języków, polskiego i włoskiego. Ta analiza może okazać się przydatna dla nauczycieli i tłumaczy, gdyż łatwo jest założyć, iż w języku docelowym ocenia się zjawiska za pomocą tych samych przymiotników, których używamy w naszym języku ojczystym.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/121
10.34768/fp2021a10
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 189-197
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 189-197
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/121/111
Prawa autorskie (c) 2021 Danuta Piekarz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/122
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Marble, terminal moraine, field stone, rhinestone, red and white sandstone, brown coal… Stones of Zielona Góra. Zielona Góra of stones. A few lit(h)olinguistic-culturological remarks on stones in the City of Wine preserved in selected contemporary Ziemia
Marmur, morena czołowa, kamień polny, kamień reński, piaskowiec czerwony i biały, węgiel brunatny…Kamienie Zielonej Góry. Zielona Góra kamieni. Kilka lit(h)olingwistyczno-kulturologicznych uwag o kamieniach spotykanych w różnych przestrzeniach Winnego Grodu
Węgorowska, Katarzyna
kamienie
przestrzenie
miasto
Zielona Góra
lit(h)olingwistyka
stones
spaces
city
Zielona Góra
lit(h)olinguistics
The lit(h)olinguistics reflection focuses on stones and names relating to stones present in the City of Magpies’ various open and closed spaces. The relation space – city – stone became an inspiration to comment on multiple stones found in Zielona Góra in, among others: a) landscape (terminal moraine, brown coal, memorial stone, lapidarium), b) secular architecture (city walls made of fieldstones, sidewalk, stone foundations), c) sacral architecture (medieval stone chapel in a vineyard, keystones, rococo stone baptismal font), d) museum (shaming heavy stones), e) jeweller company (amber, pearl, coral…). Stones, which spatially embellish Zielona Góra, and their names were listed and interpreted in the text. They make the City of Wine the urban phenomenon, into which palimpsest layers the stone elements of nature and culture have permanently inscribed themselves.
Przedmiotem refleksji są tym razem kamienie i nazwy związane z kamieniami występującymi w różnych, zarówno otwartych, jak i zamkniętych przestrzeniach Miasta Srok. Relacja przestrzeń – miasto – kamień stała się inspiracją do uwag na temat kamieni funkcjonujących, między innymi w: a) zielonogórskim krajobrazie (morena czołowa, węgiel brunatny, głaz pamiątkowy, lapidarium), b) zielonogórskiej architekturze świeckiej (mury obronne z kamieni polnych, uliczny bruk, kamienne fundamenty), c) zielonogórskiej architekturze sakralnej (kamienna kapliczka – Kaplica na Winnicy, kamienne zworniki, kamienna rokokowa chrzcielnica), d) zielonogórskim muzeum (ciężkie kamienie / hańbiące kamienie), e) zielonogórskiej firmie jubilerskiej (bursztyn, perła, koral…). Wymienione i zinterpretowane w szkicu kamienie oraz ich nazwy, inkrustujące przestrzenie Zielonej Góry, sprawiają, że Winny Gród był i jest miejskim fenomenem, w którego palimpsestowe warstwy na stałe wpisały się kamienne elementy natury i kultury.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/122
10.34768/fp2021a11
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 199-215
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 199-215
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/122/112
Prawa autorskie (c) 2021 Katarzyna Węgorowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/123
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
On a contemporary poet’s output from the Baroque perspective
O poezji współczesnego poety z perspektywy baroku
Linkner, Tadeusz
śmierć
vanitas
oksymoron
koncept
Stanisław Gostkowski
death
vanitas
oxymoron
concept
Stanisław Gostkowski
Stanisław Gostkowski, a contemporary poet, author of seven volumes, died in 2000. He did not belong to the New Wave and New Privacy. His literary patron was Tymoteusz Karpowicz. I am writing about the first volume, Don’t bury me alive, and the fourth one, titled Death has a sweet smell. Gostkowski wrote about death, nevertheless just for life. He often emphasises vanitas in his poetry. Here is an interpretation of his output from the Baroque perspective.
Stanisław Gostkowski, współczesny poeta, autor siedmiu tomików, zmarł w roku 2000. Nie należał do Nowej Fali ani do Nowej Prywatności. Cenił wiersze Tymoteusza Karpowicza. W artykule piszę o pierwszym tomiku Nie chowajcie mnie żyjącego i czwartym Śmierć ma słodki zapach. Gostkowski pisał o śmierci, ale dla życia. W swojej poezji bardzo często eksponował barokową ideę vanitas. W szkicu zaprezentowano interpretację z perspektywy baroku.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/123
10.34768/fp2021a12
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 219-233
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 219-233
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/123/113
Prawa autorskie (c) 2021 Tadeusz Linkner
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/124
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Lover of the homeland or Laura’s lover? Around the creation of the title character of Zawisza the Black by Juliusz Słowacki
Kochanek ojczyzny czy kochanek Laury? Wokół kreacji tytułowego bohatera dramatu Juliusza Słowackiego Zawisza Czarny
Rawski, Jakub
Juliusz Słowacki
Zawisza Czarny
rycerz
kochanek
bohater romantyczny
Juliusz Słowacki
Zawisza the Black
knight
lover
romantic hero
This article presents the literary creation of the title character Zawisza the Black [Zawisza Czarny] by Juliusz Słowacki. It is important to define the roles which Zawisza plays – he appears as a knight, a defender of the Commonwealth – “lover of the homeland”, and Laura’s lover.
Celem artykułu jest próba zaprezentowania literackiej kreacji tytułowego bohatera dramatu Juliusza Słowackiego Zawisza Czarny. Istotne wydają się rozważania na temat ról, w których występuje Zawisza – jako rycerz, obrońca Rzeczypospolitej – „kochanek ojczyzny” oraz kochanek Laury.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/124
10.34768/fp2021a13
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 235-245
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 235-245
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/124/114
Prawa autorskie (c) 2021 Jakub Rawski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/125
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Searching for reality through revealing the complexity of the world – A trip to the far world by Karol Irzykowski
Poszukiwanie realności poprzez ujawnienie złożoności świata – Wycieczka w świat daleki Karola Irzykowskiego
Dąbrowska, Dorota
Irzykowski
realność
autentyczność
Irzykowski
reality
authenticity
The article deals with the issue of a modernist sensitivity to authenticity. It aims to show the hardships accompanying the search for reality, based on reflections on the intellectual and writing experiences of Karol Irzykowski. The sketch contains an analysis of the novel A trip to the far world, an example of a text that represents a dichotomous image of the world to cross it and reveal the complex nature of reality.
Artykuł dotyczy zagadnienia modernistycznej wrażliwości na autentyczność. Stawia sobie za cel pokazanie trudów towarzyszących poszukiwaniu realności na podstawie refleksji nad doświadczeniami intelektualnymi i pisarskimi Karola Irzykowskiego. Szkic zawiera analizę noweli Wycieczka w świat daleki, która stanowi przykład tekstu obrazującego dychotomiczny obraz świata w celu jego przekroczenia, ujawnienia złożonej natury rzeczywistości.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/125
10.34768/fp2021a14
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 247-256
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 247-256
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/125/115
Prawa autorskie (c) 2021 Dorota Dąbrowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/126
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Floristic vocabulary in the poetic novel Jan Bielecki by Juliusz Słowacki – semantic classification
Słownictwo florystyczne w powieści poetyckiej Jan Bielecki Juliusza Słowackiego – klasyfikacja semantyczna
Andrejczyk, Małgorzata
Juliusz Słowacki
powieść poetycka
pole semantyczne
leksyka florystyczna
Juliusz Słowacki
poetic novel
semantic field
floristic lexis
The purpose of the article is to discuss the floristic vocabulary in the poetic novel Jan Bielecki by Juliusz Słowacki and present the semantic classification of the indicated lexical group. This sketch discusses three circles of meaning, which oscillate around woody plants, flowering plants and other plants. In the considerations, I assume the theory of the lexical-semantic field presented by Danuta Buttler. The conducted analyses prove that the floristic lexicon enhances the romantic features of Słowacki’s work – mystery and horror and the transience and irreversibility of the events happening or their finality. This mechanism is confirmed by the discussed semantic profiles of selected trees. The set of floristic vocabulary presented in this sketch is diverse. The diversity of the indicated vocabulary class is even the hyponyms of trees and flowers. Although individual lexemes do not surprise the reader and remain faithful to Polish cultural realities, they significantly contribute to achieving specific artistic effects through the context in which they were used.
Cel artykułu sprowadza się do omówienia słownictwa florystycznego w powieści poetyckiej Jan Bielecki Juliusza Słowackiego, również do przedstawienia klasyfikacji semantycznej wskazanej grupy leksykalnej. W niniejszym szkicu omówiono trzy kręgi znaczeniowe, oscylujące wokół roślin drzewiastych, roślin kwiatowych oraz innych roślin. W rozważaniach przyjęto teorię pola leksykalno-semantycznego zaprezentowaną przez Danutę Buttler. Przeprowadzone analizy dowodzą, że leksyka florystyczna potęguje romantyczne cechy utworu – tajemniczość i grozę, ale też przemijanie i nieodwracalność dziejących się wydarzeń, ich ostateczność. Mechanizm ten potwierdzają omówione profile semantyczne wybranych drzew. Przedstawiony w niniejszym szkicu zbiór nazw florystycznych jest różnorodnie reprezentowany, o czym stanowią choćby hiponimy drzew i kwiatów. Mimo że pojedyncze leksemy nie zaskakują czytelnika i pozostają wierne polskim realiom kulturowym, to w znacznym stopniu, poprzez kontekst, w którym zostały zastosowane, przyczyniają się do osiągnięcia określonych efektów artystycznych.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/126
10.34768/fp2021a15
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 257-269
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 257-269
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/126/116
Prawa autorskie (c) 2021 Małgorzata Andrejczyk
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/127
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Angel stories. A contribution to the reception of Władysław Broniewski’s works
Historie anielskie. Przyczynek do recepcji twórczości Władysława Broniewskiego
Lisewska, Sławomira
recepcja
dokument
sztambuch
reception
document
album
The article discusses the reception of works by Władysław Broniewski. In recent years, interest in the poet has grown. In 1948, staying in Gorzów Wielkopolski, the artist wrote his epigram in an album. So far, neither Broniewski’s diary nor his entry has been a subject of attention of researchers. The epigram text written in the album has been discussed and compared with the epigram text retained in the Władysław Broniewski’s Museum and published versions of the short poem.
Artykuł stanowi przyczynek do recepcji twórczości Władysława Broniewskiego. W ostatnich latach zaznacza się wzrost zainteresowania poetą. W 1948 roku, przebywając w Gorzowie Wielkopolskim, artysta wpisał swoją fraszkę do sztambucha. Dotąd ani pamiętnik, ani wpis Broniewskiego nie były przedmiotem uwagi badaczy, o czym traktuje artykuł. Omówiono w nim i zestawiono tekst fraszki wpisanej do sztambucha z tekstem fraszki zachowanym w Muzeum Władysława Broniewskiego i publikowanymi wersjami tego utworu.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/127
10.34768/fp2021a16
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 271-280
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 271-280
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/127/117
Prawa autorskie (c) 2021 Sławomira Lisewska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/128
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Truth vibrations – in search of integrity in the literary works and minds: English
Wibracje prawdy – w poszukiwaniu systemu wartości w dziełach literackich i etyki u ich autorów: Język Angielski
Trembowski, Alicja
świadomość
kinezjologia
literatura
etyka
consciousness
kinesiology
literature
integrity
What accounts for the value and ethics of a literary work? That words carry energy leads to exerting a powerful impact on those exposed to them. The vibrations of words reflect the soul, which is conditioned by the state of consciousness. Energy, as harmony – is aligned with Truth, Power and the way of Heart, but if in dissonance – it is associated with lack of integrity, disruption and Force. The shape of a text stems from the wave frequency of its creator. And so do the principles of ethics, or moralistic dictum, found in or between the lines, whose nature and spectrum arise from the context that gave roots to the particular awareness rising. Unprecedented in many scientific circles and literary milieus, Consciousness levels can be defined by the calibration technique, owing to the kinesiologic responses of the body muscles. How the procedure of identifying Energy levels occurs, what calibrations the creativity of outstanding poets, novelists and dramatists (including the Nobel Prize laureates) reveals, and what influence it might have on the domain of literature, and a circle of its recipients and experts, are central to this paper.
Co stanowi o wartości i etyce dzieła literackiego? To, że słowa nacechowane są energetycznie, ma wpływ na ich odbiorców. Wibracje słów są odzwierciedleniem Duszy, która z kolei uwarunkowana jest stanem Świadomości. Energia, jeśli harmonijna – synchronizuje się z Prawdą, Mocą i drogą Serca. Jeżeli w dysonansie – cechuje ją zakłócenie, nieprawość i Siła. Kształt tekstu literackiego wynika z częstotliwości fal jego twórcy. A w konsekwencji, pomiędzy wierszami lub w nich samych, odnajdujemy zasady i wartości etyczne, bądź też moralizatorskie dictum, których specyfika wynika z kontekstu, który nadał profil danej Świadomości. Choć ten aspekt pozostaje wciąż nieodkryty w wielu środowiskach naukowych i literackich, znaczące jest, iż poziomy Świadomości ulegają pomiarowi za sprawą techniki kalibracyjnej, przy pomocy reakcji kinezjologicznej mięśni ciała. Poniższa praca wyjaśni procedurę identyfikacji poziomów Energii, ujawni stan świadomościowy w twórczości wybranych przedstawicieli literatury – poezji, prozy i dramatu (łącznie z laureatami Nagrody Nobla), i możliwy wpływ tych odkryć na świat literatury, a także ich odbiorców i ekspertów w dziedzinie.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/128
10.34768/fp2021a17
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 281-301
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 281-301
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
eng
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/128/118
Prawa autorskie (c) 2021 Alicja Trembowski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/129
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
The long life of series from the nineties of the twentieth century in recent popular culture
Długie życie seriali z lat dziewięćdziesiątych XX wieku w najnowszej kulturze popularnej
Piechota, Dariusz
Dynastia
Twin Peaks
opery mydlane
epoka cyfrowa
nostalgia
Dynasty
Twin Peaks
soap operas
digital age
nostalgia
This article is devoted to analysing and interpreting popular soap operas from the 1990s, arousing nostalgia for a carefree childhood. We learn about the rich Americans’ lifestyle and older brothers’ and sisters’ idols. We discover old icons admired all over the world (angelic Crystal, demonic Alexis). From the pioneering Polish soap opera (In the Labyrinth), we learn about the realities of the late 1980s, and we observe how Warsaw and the lifestyle of some Poles have changed. Today we can talk about the phenomenon of retromania in pop culture; a new version of the Dynasty was created, and Lynch made the third season of the cult Twin Peaks. Nostalgia has intensified with returning soap operas from the 80s and 90s. We live in the digital age, when, due to the Internet, our objects and products have lost their materiality. We yearn for real things that preserve the traces of our existence.
Artykuł poświęcony jest analizie i interpretacji popularnych oper mydlanych z lat dziewięćdziesiątych, które budzą nostalgię za beztroskim dzieciństwem. Z nich dowiadujemy się o stylu życia bogatych Amerykanów, poznajemy idoli starszych braci i sióstr. Odkrywamy stare ikony podziwiane na całym świecie (anielska Krystle, demoniczna Alexis). Z pionierskiej polskiej opery mydlanej (W labiryncie) dowiadujemy się o realiach końca lat osiemdziesiątych, obserwujemy, jak zmieniała się Warszawa i styl życia niektórych Polaków. Dziś możemy mówić o fenomenie retromanii w popkulturze; powstała nowa wersja Dynastii, a Lynch nakręcił trzeci sezon kultowego Twin Peaks. Nostalgia nasiliła się wraz z powracającymi operami mydlanymi z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Żyjemy w epoce cyfrowej, w której nasze przedmioty i produkty straciły swoją materialność z powodu internetu. Tęsknimy za prawdziwymi obiektami, które zachowują ślady naszej egzystencji.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/129
10.34768/fp2021a18
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 305-320
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 305-320
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/129/121
Prawa autorskie (c) 2021 Dariusz Piechota
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/130
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Feminity and metaphysics in Jean-Claude Briesseau’s films
Kobiecość i metafizyka w filmach Jeana-Claude’a Brisseau
Prusinowski, Piotr
kino francuskie
metafizyka
surrealizm
French cinema
metaphysics
surrealism
French director Jean-Claude Brisseau (1944-2019) started his career as a social realist. Over time, he gradually abandoned his harsh semidocumentary approach to filmmaking and adopted a more visually refined style. The imagery in his films reflected metaphysical and often esoteric contents. Searching for meaning in life, some of his characters became able to rise above the triviality of everyday material existence. The artist’s belief in the existence of a transcendent world was closely associated with his admiration for the female body. He saw the ideal aesthetic representation of beauty. Brisseau demonstrated his affection for the „eternal feminine” in such films as Sound and Fury (De bruit et de fureur, 1987), Céline (1992), Secret Things (Choses secrètes, 2002) and À l’aventure (2008). Almost all of his pictures prove his strong affinity with surrealist’ ideals.
Francuski reżyser Jean-Claude Brisseau (1944-2019) zaczynał swoją karierę od filmów bliskich poetyce realizmu społecznego, z biegiem czasu coraz dalej odchodząc od surowego, na poły dokumentalnego sposobu obrazowania na rzecz wyrafinowanej formy wizualnej, ewokującej metafizyczne i ezoteryczne treści. Swoim bohaterom i bohaterkom artysta kazał poszukiwać takiej egzystencjalnej drogi, która mogłaby prowadzić do wzniesienia się ponad reguły rządzące przyziemną, czysto materialną rzeczywistością. Wiarę w istnienie świata transcendentnego łączył ściśle z ideą piękna, jej najdoskonalszą reprezentację estetyczną dostrzegając w urodzie kobiecego ciała. Graniczące z sakralizacją uwielbienie dla „wiecznej kobiecości”, któremu Brisseau dawał wyraz w takich filmach, jak Z wściekłości i wrzasku (De bruit et de fureur, 1987), Céline (1992), Anioły zagłady (Les anges exterminateurs, 2006) czy À l’aventure (2008) zbliżało jego artystyczną postawę do ideałów, jakie wyznawali przedstawiciele surrealizmu.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/130
10.34768/fp2021a19
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 321-334
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 321-334
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/130/120
Prawa autorskie (c) 2021 Piotr Prusinowski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/131
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
A sister of mercy versus a dangerous murderer. Nurse theme in medical thrillers
Siostra miłosierdzia contra niebezpieczna morderczyni. Motyw pielęgniarki w thrillerach medycznych
Trześniewska-Nowak, Agnieszka
thriller medyczny
medycyna
pielęgniarki
morderstwo
medical thriller
medicine
nurse
murder
The nurse’s role in literature seems to be marginalised. Nurses constitute a margin, especially in medical thrillers, in which men dominate the hospital world. The books’ characters, such as Robin Cook’s, call the nurses “the lower-level staff”. The transfer of optics from men-doctors to women‑nurses raises an important issue of social roles and stereotypes that has been grounded in literature for years. The heroines of Michael Palmer’s Little Sisters and the protagonist of Marker by Robin Cook break the inferiority of nurses to male medical staff pattern. Nevertheless, one should remember that these two particular examples of changing the optics, allowing nurses to speak their own words, are the margin of medical thrillers (both Polish and American), in which men’s characters rule.
Rola pielęgniarki w literaturze zdaje się marginalizowana. Pielęgniarki stanowią margines, zwłaszcza w thrillerach medycznych, w których szpitalny świat zdominowany jest przez mężczyzn. Bohaterowie książek chociażby Robina Cooka nazywają pielęgniarki, nieco z pogardą, personelem niższego szczebla, upodrzędniając je w stosunku do lekarzy. Przeniesienie optyki z lekarzy na pielęgniarki podnosi ważną kwestię, jaką są role społeczne i stereotypy ugruntowywane od lat również przez literaturę. Ten schemat starają się łamać bohaterki Siostrzyczek Michaela Palmera oraz protagonistka powieści Robina Cooka Marker. Niemniej jednak należy pamiętać, iż te dwa jednostkowe przykłady zmiany optyki i oddanie głosu pielęgniarkom stanowią margines thrillerów medycznych (zarówno polskich, jak i amerykańskich), w których niepodzielnie rządzą męscy bohaterowie.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/131
10.34768/fp2021a20
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 335-348
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 335-348
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/131/119
Prawa autorskie (c) 2021 Agnieszka Trześniewska-Nowak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/132
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
There was a town in beautiful Silesia – Paul Petras’ love confession towards Grünberg: German
Było sobie miasto na pięknym Śląsku – Paula Petrasa wyznanie miłosne wobec miasta Grünberg: Język Niemiecki
Taraszczuk, Izabela
bard (Minnesänger)
dialekt śląski
Grünberg in Schlesien
Heimatdichter
kultura pamięci
literatura śląska
percepcja kulturowa
pieśń
poezja regionalna
redaktor
Śląsk
tożsamość kulturowa
winobranie
wydawca
zielonogórskie wino
bard (Minnesänger)
cultural identity
cultural perception
culture of remembrance
editor
Grünberg in Schlesien
harvesting of wine grapes (vintage)
Heimatdichter
publisher
regional poetry
Silesia
Silesian dialect
Silesian literature
song
wine of Grünberg
This article is devoted to the work of the poet and publisher Paul Petras. The author was born in 1860 in then Grünberg in Schlesien (Zielona Góra) and is an example of a writer publishing in the Silesian dialect. Petras is one of the personalities of the former Grünberg and is mentioned today in one breath alongside such names as Georg Beuchelt, Otto Julius Bierbaum and Wilhelm Levysohn. The article presents Petra’s biography, analyses his selected works (stories and poems), and aims to investigate the contemporary perception of Petras’ literary output in Zielona Góra and Germany. It is worth quoting here the words of a regionalist historian, prof. Hieronim Szczegóła: “for the inhabitants of Zielona Góra and northern Silesia, this work is an element of history, tradition and a rare example of love for the closest homeland”.
Artykuł poświęcony jest twórczości poety i wydawcy Paula Petrasa. Autor przyszedł na świat w 1860 roku w ówczesnym Grünberg in Schlesien (Zielona Góra) i jest przykładem pisarza tworzącego w dialekcie śląskim. Petras wpisuje się w poczet osobistości z dawnego Grünbergu i wymieniany jest dzisiaj jednym tchem obok takich nazwisk, jak Georg Beuchelt, Otto Julius Bierbaum oraz Wilhelm Levysohn. Autorka przedstawiła w tekście biografię pisarza, dokonała analizy wybranych utworów (opowiadania i wiersze) oraz sformułowała próbę odpowiedzi na pytanie o współczesną percepcję literackiego dorobku Petrasa w Zielonej Górze i w Niemczech. Warto w tym miejscu przytoczyć słowa historyka regionalisty, prof. Hieronima Szczegóły: „dla zielonogórzan i mieszkańców północnego Śląska jest ta twórczość elementem historii, tradycji i rzadko spotykanym przykładem umiłowania najbliższej ojczyzny”.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/132
10.34768/fp2021a21
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 381-398
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 381-398
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
deu
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/132/122
Prawa autorskie (c) 2021 Izabela Taraszczuk
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/135
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
To language through literature, to literature through language – about the correlated method in teaching heritage language learners
Nauczanie języka przez literaturę, a literatury przez język – o metodzie skorelowanej w pracy z uczniami polonijnymi
Lipińska, Ewa
Seretny, Anna
nauczanie języka odziedziczonego
teksty literackie
metoda skorelowana
integracja kompetencji językowych
heritage language teaching
literary texts
correlated method
integrated skill development scheme
The heritage language and the mother tongue as school subjects are not the same. Therefore, they require a different approach; namely, in the case of teaching the heritage language, it is necessary to focus more on the language itself than on the historical and literary education of pupils. In the paper, we recommend to teachers Polish as a heritage language the correlated method based on teaching language through literature and literature through language. In this method, learners thoroughly develop their skills and competencies using an integrated approach. Moreover, they have multiple and varied contacts with the literary and educational variety of Polish.
Język polski jako odziedziczony (na obczyźnie) i ojczysty (w Polsce) to dwa różne przedmioty, które wymagają inaczej ukierunkowanych działań dydaktycznych, w tym – w przypadku pierwszego – przesunięcia punktu ciężkości z kształcenia historyczno-literackiego na językowe. W artykule przedstawiamy metodę skorelowaną, czyli dydaktykę języka przez literaturę oraz literatury przez język. Jej istotą jest zintegrowane nauczanie części systemu językowego oraz sprawności. Jest bardzo przydatna w nauczaniu języka odziedziczonego. Pozwala ona na wielokrotny i zróżnicowany kontakt z treściami kształcenia, co wydatnie wspomaga proces zapamiętywania i internalizacji nauczanych zagadnień. Jest też bardziej ergonomiczna, co, przy ograniczonej liczbie godzin zajęć w szkołach polskich poza Polską, jest jej mocnym atutem.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/135
10.34768/fp2022a1
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 19-36
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 19-36
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/135/124
Prawa autorskie (c) 2022 Ewa Lipińska, Anna Seretny
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/141
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
“Take off your glasses rose-coloured!” – on word order errors made by Ukrainian-speaking students in Polish
„Zdejmij okulary różowe!” – błędy w szyku zdania w polszczyźnie studentów ukraińskojęzycznych
Izdebska-Długosz, Dominika
szyk zdaniowy
błędy językowe
Ukraińcy
język polski jako obcy
word order
linguistic errors
Ukrainians
Polish as a Foreign Language
The article presents a syntax error made by Ukrainian-speaking learners of Polish. Word order errors have been divided into a few smaller categories. From the perspective of effective communication, word order errors do not hinder the mutual understanding of the interlocutors. Therefore, course books and other Polish as a Foreign Language teaching aids marginalise the question of word order in Polish. However, those errors are deeply rooted in language interference, as they are a type of syntactic calques and are prone to become fossilised. Furthermore, they coincide with an unintended stylisation effect, drollery, oddity or abnormality. Thus, including word order exercises in a standard set of grammar exercises seems to be necessary. The article presents a couple of exercises of such type deriving from the author’s latest publication for East Slavs.
W artykule przedstawia się jeden z typów błędów składniowych popełnianych w języku polskim przez studentów ukraińskojęzycznych. Są to błędy szyku wyrazów w zdaniu, w podziale na kilka mniejszych kategorii. Błędy szyku z czysto komunikacyjnego punktu widzenia nie zagrażają wzajemnemu porozumieniu się rozmówców, dlatego zagadnienia szyku w polszczyźnie są marginalizowane w podręcznikach i innych materiałach nauczania języka polskiego jako obcego. Tymczasem błędy te są wybitnie interferencyjne, stanowią typ kalek składniowych i jako takie mogą łatwo ulegać fosylizacji. Ponadto przynoszą one niezamierzony przez nadawcę efekt stylizacyjny, komiczność czy też wrażenie dziwności, nienaturalności. Wydaje się zatem celowe włączenie ćwiczeń doskonalących umiejętność stosowania właściwego szyku wyrazów w zdaniu do stałego zestawu zadań gramatycznych. W artykule zaprezentowano kilka ćwiczeń tego typu z najnowszej autorskiej publikacji dla Słowian wschodnich.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-02-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/141
10.34768/fp2022a2
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 37-48
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 37-48
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/141/125
Prawa autorskie (c) 2022 Dominika Izdebska-Długosz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/142
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
How does a Polish home look like? Cultural address in Polish contemporary literature from a glottodidactic perspective
Jak wygląda polski dom? Adres kulturowy w polskiej literaturze współczesnej z perspektywy glottodydaktycznej
Válková Maciejewska, Monika
glottodydaktyka polonistyczna
glottokulturoznawstwo
adres kulturowy
nauczanie języka polskiego jako obcego/drugiego
lingwakultura
Polish language glottodidactics
glottocultural studies
cultural address
teaching Polish as a foreign/second language
Polish language for foreigners
contemporary Polish literature
The article aims to present the advantages of teaching Polish as a foreign/second language through cultural texts, especially contemporary literature (the study quotes excerpts from such books as Bezmatek [No-mother] by Mira Marcinów, Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek [I’ve trampled a black cat accidentely] by Filip Zawada, Prymityw. Epopeja narodowa [Primitive. National epic] by Marcin Kołodziejczyk). The article suggests how we can talk about the Polish domestic space and urban landscape (apartment, house, region) through literary texts. Teaching through literature is an excellent method of conveying knowledge about language and reality, social landscape and culture. According to the author of this article, literature is an essential element in the glottodidactic process.
Celem artykułu jest zaprezentowanie walorów, jakie niesie nauczanie języka polskiego jako obcego/drugiego poprzez teksty kultury, zwłaszcza literaturę współczesną (przytoczono fragmenty takich książek jak m.in. Bezmatek Miry Marcinów, Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek Filipa Zawady, Prymityw. Epopeja narodowa Marcina Kołodziejczyka). Artykuł podpowiada, w jaki sposób za pomocą tekstów literackich możemy mówić o polskiej przestrzeni lokalowej i krajobrazie miejskim (mieszkaniu, domu, regionie). Nauczanie poprzez literaturę, mimo że bywa ona niekiedy trudnym narzędziem wymagającym obróbki, jest doskonałą metodą przekazywania wiedzy o języku oraz realiach, krajobrazie społecznym i kulturze. Literatura jest, zdaniem autorki tego artykułu, niezbędnym elementem w procesie glottodydaktycznym.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/142
10.34768/fp2022a3
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 49-59
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 49-59
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/142/126
Prawa autorskie (c) 2022 Monika Válková Maciejewska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/143
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Franciszek Kuszel’s textbook for the teaching of English in the light of his biography
Podręcznik do nauki języka angielskiego Franciszka Kuszla w świetle jego biografii
Podhajecka, Mirosława
Franciszek Kuszel
język angielski
dydaktyka
podręcznik
dziennik
Franciszek Kuszel
English language
teaching
textbook
diary
In the literature on foreign language teaching Franciszek Kuszel appears sporadically as the author of a Polish-English phrasebook entitled Rozmowy podręczne dla podróżujących do Londynu Polaków nieumiejących zupełnie Języka Angielskiego (1857). There are also other extant materials: “Książka Podręczna do Uczenia się Języka Angielskiego dla Uczniów Szkoły Główney w Warszawie” [1864], written for English instruction at the Szkoła Główna Warszawska and reproduced by means of the lithographic method, and “Dziennik czynności osobistych od dnia 25 września 1834”, a manuscript source of biographical information. This article has two main purposes: to sketch the biography of the author and take his textbook under a scrutiny.
W literaturze glottodydaktycznej Franciszek Kuszel pojawia się sporadycznie jako autor rozmówek polsko-angielskich pt. Rozmowy podręczne dla podróżujących do Londynu Polaków nieumiejących zupełnie Języka Angielskiego (1857). Pozostawił po sobie także inne materiały: „Książkę Podręczną do Uczenia się Języka Angielskiego dla Uczniów Szkoły Główney w Warszawie” [1864] napisaną na potrzeby lektoratu angielskiego w Szkole Głównej Warszawskiej i powieloną metodą litograficzną, a także „Dziennik czynności osobistych od dnia 25 września 1834” – rękopiśmienne źródło informacji biograficznych. Artykuł stawia sobie dwa podstawowe cele: nakreślić biografię autora oraz dokonać analizy jego podręcznika.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/143
10.34768/fp2022a4
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 61-86
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 61-86
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/143/127
Prawa autorskie (c) 2022 Mirosława Podhajecka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/145
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Teaching in the pedeutological tradition – thinking patterns
Wzory myślenia o profesji nauczycielskiej w tradycji pedeutologicznej
Bartkowiak, Edyta
nauczyciel
wychowawca
zawód nauczyciela
pedeutologia
osobowość
kompetencje
umiejętności zawodowe
powinności nauczycielskie
etyka
moralność
autorytet
teacher
tutor
teaching profession
pedeutology
personality
competencies
professional skills
duties of a teacher
ethics
morality
authority
The article presents the origin of the teaching profession and the change in thinking about this occupation. The test describes a few theoretical approaches to the teacher as a tutor in the pedeutological thought: psychological approach, which demonstrates the personal and moral qualities of the teacher; competence approach focused on the teacher’s skills, duties and qualifications; and personalistic approach presenting the teacher as an artist who creates the masterpiece of education.
W artykule ukazano genezę zawodu nauczyciela i przemiany w myśleniu o profesji nauczycielskiej. Zaprezentowano kilka ujęć teoretycznych osoby nauczyciela-wychowawcy w rozwoju refleksji pedeutologicznej: ujęcie psychologiczne, eksponujące walory osobowo-moralne nauczyciela, ujęcie kompetencyjne skoncentrowane na nauczycielskich umiejętnościach, powinnościach i kwalifikacjach oraz ujęcie personalistyczne ukazujące nauczyciela jako artystę, który tworzy dzieło wychowania.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/145
10.34768/fp2022a6
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 103-122
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 103-122
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/145/129
Prawa autorskie (c) 2022 Edyta Bartkowiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/146
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Józef Kozielecki – a scholar and creator of psychotransgression approach. The autobiography through literary and educational contexts
Józef Kozielecki – nauczyciel akademicki i twórca psychotransgresjonizmu. Autobiografia w literackich i edukacyjnych kontekstach
Seul, Anastazja
Józef Kozielecki
psychotransgresjonizm
rozwój osobisty
kultura literacka
aksjologia
Józef Kozielecki
psychotransgressionism
personal development
literary culture
axiology
The article presents this Polish psychologist as a belles-lettres lover. It portrays a professor who did use not only literary works during his lectures but also wrote such texts on his own. The article points out that his autobiography contains direct or modified quotes, paraphrases, and references to literary achievements. This fact reveals Kozielecki’s broad knowledge of literature. Classical literature was very close to his heart. The author of the sketch shows some of the stylistic values of Kozielecki’s way of expression (such as irony, contrast, synecdoche or a punchline) and encourages us to see his sapiential value as well.
Artykuł ukazuje polskiego psychologa jako miłośnika literatury pięknej. Przedstawia profesora, który wykorzystywał literaturę piękną w swej praktyce akademickiej, a także sam został autorem utworów literackich. Artykuł kładzie nacisk na to, że jego autobiograficzna książka jest bogata w cytaty, zmodyfikowane przytoczenia, parafrazy i inne formy odwołań do dzieł literackich, które świadczą o rozległej kulturze literackiej autora. Bliska mu była literatura klasyczna. Artykuł ukazuje niektóre walory stylistyczne języka Kozieleckiego (m.in. użycie synekdochy, ironii, kontrastu, pointy) i przekonuje o jego wartości sapiencjalnej.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/146
10.34768/fp2022a7
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 123-144
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 123-144
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/146/130
Prawa autorskie (c) 2022 Anastazja Seul
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/147
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Can a witcher teach politeness? Elements of a linguistic etiquette in Andrzej Sapkowski’s Last Wish
Czy wiedźmin może nauczyć grzeczności? Elementy etykiety językowej w Ostatnim życzeniu Andrzeja Sapkowskiego
Choruży, Igor
Gorzelana, Joanna
grzeczność
akt grzecznościowy
wiedźmin
Sapkowski
courtesy
the act of courtesy
witcher
Sapkowski
The article presents how the heroes of A. Sapkowski’s stories implement the principles of savoir-faire. The text describes the forms of address that reflect the system of social hierarchy and the characters’ emotions. It also outlines other first-rate courtesies such as greetings, farewells, pleas, thanks and apologies. In the stories, secondary acts of courtesy such as compliments, praise, congratulations, toasts, and invitations are less frequent, which also testify to the characters’ culture. The lack of culture – breaking the rules of politeness is indicated by the insults and vulgarisms present in the characters’ statements. They are usually used to reinforce the negative image of a hero.
Artykuł przedstawia sposób, w jaki bohaterowie opowiadań A. Sapkowskiego realizują zasady savoir-vivre’u. Przedstawiono sposoby tytułowania, które odzwierciedlają system hierarchii społecznej oraz emocje bohaterów. Opisano też inne pierwszorzędne akty grzecznościowe, takie jak powitania, pożegnania, prośby, podziękowania i przeprosiny. W opowieściach rzadziej występują sekundarne akty grzecznościowe, takie jak komplementy, pochwały, gratulacje, toasty, zaproszenia, które także świadczą o kulturze bohaterów. Na brak kultury – łamanie zasad grzeczności wskazują obecne w wypowiedziach bohaterów wyzwiska oraz wulgaryzmy. Służą one wzmocnieniu negatywnego obrazu bohatera.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/147
10.34768/fp2022a8
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 147-167
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 147-167
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/147/131
Prawa autorskie (c) 2022 Igor Choruży, Joanna Gorzelana
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/148
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Boys’ godfather names given in the Sacred Heart of Jesus parish in Częstochowa from 1950 to 1955 and from 1980 to 1985
Imiona chrzestne chłopców nadane w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Częstochowie w latach 1950-1955 oraz 1980-1985
Ilnicka, Daniela
imię
chrzest
imię męskie
parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Częstochowie
name
baptism
masculine name
parish of Sacred Heart of Jesus in Częstochowa
The subject of the presented study are the names given to boys in the years 1950-1955 and 1980-1985 in the parish of the Sacred Heart of Jesus in Częstochowa. The paper presents a qualitative and frequency analysis of names given for the first, second and sometimes third time. While collecting research material, the parents’ forenames were also considered. To assess, whether the choice of forenames for boys was influenced by their fathers’ forenames. Based on the analyses presented, one may conclude that parents are only to a small extent guided by the names they bear when naming their children.
Przedmiotem niniejszego opracowania są imiona nadawane chłopcom w latach 1950-1955 oraz 1980-1985 w parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Częstochowie. W artykule przedstawiono analizę jakościową i frekwencyjną imion nadanych po raz pierwszy, drugi, a niekiedy trzeci. Aby ocenić, czy na wybór imion dla chłopców miały wpływ imiona ich ojców, przy zbieraniu materiału badawczego uwzględniono również imiona rodzica. Na podstawie przedstawionych analiz można wywnioskować, że rodzice, nadając imię swojemu dziecku, tylko w małej mierze kierują się imionami, które sami noszą.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/148
10.34768/fp2022a9
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 169-190
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 169-190
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/148/132
Prawa autorskie (c) 2022 Daniela Ilnicka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/149
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Lexis connected with speaking in emigration letters written by Joachim Lelewel to his friends and acquaintances
Leksyka związana z mówieniem w listach emigracyjnych Joachima Lelewela pisanych do przyjaciół i znajomych
Jaros, Violetta
odpowiedź na list do redakcji
Joachim Lelewel
leksyka związana z mówieniem
XIX w.
letter
Joachim Lelewel
lexis related to speaking
XIX century
The object of observation is the lexis referring to the phenomena of speech and speaking, which appears in the correspondence that the scholar-politician conducted in exile in 1831-1860 in France (among others, Paris, La Grange, Tours) and Belgium (Brussels). It constitutes a rich collection of 1496 letters written in Polish (1423), French (65) and German (8), which were collected and published in five volumes by Helena Więckowska. The purpose of the study is 1) to indicate the vocabulary repertoire related to speaking in Lelewel’s colloquial subidiolect, 2) to organise excerpts within the lexical-semantic field related to the process of speech and the speaking situation, 3) to determine which words may be Lelewel’s individuals. The lexicographical analysis refers to sources covering the vocabulary of the New Polish era. The vocabulary with the component ‘to communicate orally’ comprises 226 lexical units.
Przedmiotem obserwacji uczyniono leksykę odnoszącą się do zjawisk mowy i mówienia, która występuje w korespondencji, jaką Joachim Lelewel – uczony-polityk – prowadził na emigracji w latach 1831-1860 we Francji (m.in. Paryżu, La Grange, Tours) i Belgii (Brukseli). Stanowi ona bogaty zbiór 1496 listów pisanych w języku polskim (1423), francuskim (65) i niemieckim (8), które zebrała i wydała w pięciu tomach Helena Więckowska. Celem opracowania jest 1) wskazanie repertuaru słownictwa związanego z mówieniem w subidiolekcie potocznym Lelewela, 2) uporządkowanie ekscerptów w obrębie pola leksykalno-semantycznego związanego z procesem mowy i sytuacją mówienia, 3) ustalenie, które wyrazy mogły mieć charakter indywidualizmów. Analiza leksykograficzna odwołuje się do źródeł obejmujących słownictwo doby nowopolskiej. Wyekscerpowane z listów emigracyjnych Joachima Lelewela pisanych do przyjaciół i znajomych słownictwo z komponentem ‘komunikować ustnie’ liczy 226 jednostek leksykalnych.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/149
10.34768/fp2022a10
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 191-212
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 191-212
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/149/133
Prawa autorskie (c) 2022 Violetta Jaros
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/150
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Echoes of traditional romance in the literary output by Ignacy Krasicki
Echa romansu tradycyjnego w twórczości literackiej Ignacego Krasickiego
Siama, Alfred
romans tradycyjny
oświecenie
Ignacy Krasicki
krytyka
traditional romance
Enlightenment
Ignacy Krasicki
criticism
The article concerns the attitude of the outstanding writer of the Polish Enlightenment, Ignacy Krasicki, to the epic pre-bildungsroman genre, which is romance. The research attention in the article was focused on the opinions about romances expressed in several literary works of the prince bishop. Ignacy Krasicki, like other representatives of the literary elite of that time, treated romance as an anachronistic genre, devoid of artistic value and good taste. That is why the opinions about romances expressed in his works are critical and ironic. On the other hand, the writer was able to use the romance convention in an original way, which is particularly evident in the novel Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki [The Adventures of Mr. Nicholas Wisdom]. This entitles us to conclude that the romances not only irritated Krasicki, but in a sense also inspired him.
Tematyka pracy dotyczy stosunku wybitnego pisarza polskiego oświecenia, Ignacego Krasickiego, do epickiego gatunku przedpowieściowego, jakim jest romans. Uwaga badawcza w artykule skoncentrowana została na opiniach wobec romansów wyrażonych w kilku dziełach literackich księcia biskupa. Ignacy Krasicki, podobnie jak inni przedstawiciele ówczesnej elity literackiej, traktował romans jako gatunek anachroniczny, pozbawiony walorów artystycznych i dobrego smaku. Dlatego wyrażone przez niego w twórczości opinie wobec romansów mają charakter krytyczny i ironiczny. Poza tym pisarz potrafił w oryginalny sposób wykorzystać konwencję romansową, co szczególnie uwidacznia się w powieści Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki. Upoważnia to do konstatacji, że romanse nie tylko drażniły Krasickiego, lecz w pewnym sensie także inspirowały.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/150
10.34768/fp2022a11
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 215-234
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 215-234
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/150/123
Prawa autorskie (c) 2022 Alfred Siama
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/151
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Traces of vermin. Zoomorphic details in the works by Stefan Witwicki
Ślady robactwa. Drobiazgi zoomorficzne w twórczości Stefana Witwickiego
Igliński, Grzegorz
romantyzm
Stefan Witwicki
robactwo
robak
owad
romanticism
Stefan Witwicki
vermin
worm
insect
This text examines the literary works by Stefan Witwicki using subject criticism and a micrological perspective. The considerations are largely cataloguing-document in nature. Their purpose is to look at the intensity of the occurrence of terms related to insects and bugs, their functions and meanings. The text considers the context of cultural tradition and symbolism established by such usage. The conducted review indicates that insects and vermin are referred to infrequently. They may be encountered in different genres of texts, but they do not form a particular dominating component in the imagery. The vermin have two meanings in the poet’s works, representing the poverty of human existence and death. The spider is also linked to death. The butterfly and bee are traditionally associated with spring, meaning hope, rebirth, beauty, joy and happiness. The conventional term “chase (catch) the butterflies” functions in both positive (when it applies to high-flight dreams) and negative meanings (when it indicates reckless dealings with follies). In both cases, it stresses the volatility of experiences. The words “ant”, the Polish diminutive of ant “mróweczka”, and “anthill” do not diverge from the meanings associated with them. They express respectively: laboriousness, mediocrity or an agitated crowd of people. Locusts and flies served Witwicki in criticising human behaviour. He compares Russian soldiers devastating Poland to locusts. On the other hand, flies represent the mentality of then-contemporary tradesmen. Witwicki also presents human behaviours using the glow-worm (coupled with a child) and the grasshopper (associated with a poet). Both those parallels highlight either feelings of sympathy towards or enchantment with somebody. The analysed zoomorphic details participate in creating the metamorphic language of Witwicki. They appear in figurative structures and, on several occasions, in the function of comparison.
W pracy, korzystającej z doświadczeń krytyki tematycznej i perspektywy mikrologicznej, uczyniono przedmiotem badań twórczość literacką Stefana Witwickiego. Rozważania mają w dużym stopniu charakter katalogowo-dokumentacyjny. Ich celem jest przyjrzenie się intensywności występowania określeń związanych z owadami i robakami, ich funkcji i znaczeniom. Uwzględniono kontekst tradycji kulturowej i utrwalonej przez nią symboliki. Z dokonanego przeglądu wynika, że owady i robaki przywoływane są rzadko. Spotkać je można co prawda w tekstach pod względem gatunkowym rozmaitych, ale nie tworzą jakiejś specjalnej dominanty w obrazowaniu. Robak miewa u poety dwa znaczenia: wyobraża nędzę ludzkiej egzystencji oraz śmierć. Ze śmiercią wiąże się również pająk. Motyla i pszczołę tradycyjnie powiązano z wiosną, a więc z nadzieją, odrodzeniem, pięknem, rozkoszą, szczęściem, miłością. Konwencjonalne sformułowanie „gonić (łapać) motyle” funkcjonuje zarówno w sensie pozytywnym (gdy dotyczy górnolotnych marzeń), jak i negatywnym (gdy sygnalizuje beztroskie zajmowanie się głupstwami). W obu przypadkach akcentuje się ulotność przeżyć. Nazwy „mrówka”, „mróweczka”, „mrowisko” wyrażają odpowiednio: pracowitość, przeciętność, zaaferowany tłum ludzi. Szarańcza i muchy posłużyły Witwickiemu do krytyki ludzkiego postępowania. Z szarańczą porównuje się wojska niemieckie i rosyjskie żołdactwo pustoszące Polskę. Muchy zaś ilustrują współczesną kupiecką mentalność. Ludzkie zachowania przedstawia Witwicki, wprowadzając także robaczka świętojańskiego (zestawionego z dzieckiem) i konika polnego (zestawionego z poetą). Obie te paralele podkreślają uczucia sympatii żywionej wobec kogoś lub zachwytu nad kimś. Analizowane „drobiazgi” zoomorficzne współtworzą metaforyczny język Witwickiego. Pojawiają się w konstrukcjach przenośnych, a kilkakrotnie jako porównania.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/151
10.34768/fp2022a12
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 235-254
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 235-254
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/151/134
Prawa autorskie (c) 2022 Grzegorz Igliński
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/152
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Among black and gold – on Stanisław Staszewski’s poetics
Wśród czerni i złota – w kręgu poetyki Stanisława Staszewskiego
Kubiak, Maciej
Stanisław Staszewski
teksty piosenek
wiersze
poetyka
oddziaływanie
Stanisław Staszewski
lyrics
poems
poetics
impact
The article aims to present the artistic works of Stanisław Staszewski and his poetics defined within the semantic field of loneliness, eroticism and longing. This study analyses the output of Staszewski that comes from original (also unpublished) recordings and examines texts from the volume of poetry Samotni ludzie, wiersze i piosenki [Lonely people, poems and songs] (2015). This text aims to look at the formal music-textual aspect of works by Stanisław Staszewski. The sketch tries to contribute to general knowledge of the artistic activity of Stanisław Staszewski and its results.
Artykuł ma na celu przybliżenie twórczości Stanisława Staszewskiego, poetyki jego utworów, które konstytuują się w polu semantycznym samotności, erotyzmu i tęsknoty. Niniejszy tekst analizuje twórczość Staszewskiego znaną z oryginalnych, zachowanych nagrań (również tych niepublikowanych) oraz bazuje na tekstach zawartych w tomiku Samotni ludzie, wiersze i piosenki (2015). Celem tego artykułu jest bliższe spojrzenie na formalną stronę muzyczno-tekstową utworów barda. Szkic stanowi przyczynek do ogólnego stanu badań nad twórczością i działalnością artystyczną Stanisława Staszewskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/152
10.34768/fp2022a13
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 255-273
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 255-273
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/152/135
Prawa autorskie (c) 2022 Maciej Kubiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/153
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Silva rerum, within one person, that is philosopher Jan Kurowicki on a literary path
Silva rerum w jednej osobie, czyli filozof Jan Kurowicki na literackiej ścieżce
Kopa, Dawid
Jan Kurowicki
monodram
poezja
literaturoznawstwo
filozofia
Jan Kurowicki
monodrama
poetry
literary criticism
philosophy
The text analyses the role of poems in the structure of Jan Kurowicki’s monodrama Pan Kepler raczy umierać [Mr Kepler Deigns to Be Dying]. It inspires reflection on the way the read manifests in the written. The category of silva is related to the intellectual profile of the author. Pan Kepler raczy umierać is presented as a turning point in Jan Kurowicki’s literary career. It also indicates how the monodrama interrelates with different areas of the author’s creative output.
Tekst analizuje rolę wierszy w budowie monodramu Jana Kurowickiego Pan Kepler raczy umierać. Stanowi inspirację do refleksji nad sposobem, w jaki przeczytane przejawia się w napisanym. Próbuje odnieść kategorię sylwiczności do sylwetki intelektualnej twórcy. Pokazuje Pana Keplera raczącego umierać jako punkt zwrotny w twórczości Jana Kurowickiego. Podejmuje trud określenia interferencji tego monodramu z różnymi polami aktywności twórczej autora.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/153
10.34768/fp2022a14
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 275-286
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 275-286
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/153/136
Prawa autorskie (c) 2022 Dawid Kopa
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/154
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
The Old Testament typology of the cross of Jesus Christ
Starotestamentalna typologia krzyża Jezusa Chrystusa
Juckiewicz, Piotr
krzyż
figury
symbole
przygotowanie staurologiczne
cross
figures
symbols
staurological preparation
In the article, the author discusses the Old Testament figures of the symbol of the cross, thus presenting the range of meanings and the depth of this sign. On the basis of the results of research carried out using the heuristic method, the analysis and the synthetic-critical ones, it presents the process of shaping the understanding of the sign of the cross in mentality of believers in the early ages of Christianity. This symbol, despite the negative connotations connected with a tool of suffering and death of not only Jesus but also potential following Christians, became the principal symbol of their faith. This was undoubtedly influenced by the places of Salvation History described in the Old Testament and its interpretations suggested by the Church Fathers, as this piecework further describes. These early announcements of the cross sign have had a significant impact on the positive perception of this figure.
W artykule autor podejmuje się omówienia starotestamentalnych figur symbolu krzyża, ukazując tym samym wachlarz znaczeń i głębię tego znaku. Na podstawie wyników badań przeprowadzonych z wykorzystaniem metody heurystycznej, analitycznej oraz syntetyczno-krytycznej przedstawia w nim proces kształtowania się rozumienia znaku krzyża w mentalności ludzi wierzących, tworzących Pierwszy Kościół. Symbol ten, mimo negatywnych konotacji z narzędziem męki i śmierci nie tylko Chrystusa, ale i potencjalnych kolejnych chrześcijan, stał się w stosunkowo niedługim czasie sztandarem ich wiary. Niewątpliwie wpływ na to miały miejsca Historii Zbawienia opisanej w Starym Testamencie i ich interpretacje proponowane przez Ojców Kościoła – przedstawione i szeroko omówione w szkicu. Występujące zapowiedzi krzyża znacząco przyczyniły się do pozytywnego odbioru tej figury.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/154
10.34768/fp2022a15
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 289-308
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 289-308
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/154/137
Prawa autorskie (c) 2022 Piotr Juckiewicz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/155
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
The translation work of Saint Jerome and Hebraica Veritas
Dzieło translatorskie św. Hieronima i veritas hebraica
Królikowski, Janusz
Hieronim
Stary Testament
Septuaginta
przekład
veritas hebraica
kanon
Jerome
Old Testament
Septuagint
translation
Hebraica Veritas
canon
Saint Jerome is one of the most prominent figures of the Latin Church, in which he is considered to be the „prince of exegetes,” and Western culture, including the work of completing their spiritual synthesis based on the text of the Bible. Even today, his work has not lost much of its validity or inspiring meaning. Considering the present circumstances of the life of the Church, and especially the reading of the Bible, a closer look should be taken at Saint Jerome’s translation work and the method that he applied, which let him achieve lasting results. From a historical perspective, we try to draw attention to Jerome’s significant intellectual discovery, in which one can summarise the term Hebraica Veritas. It is about the priority given to Hebrew language – its cognition and understanding is a necessary condition for reaching the revealed truth and to the mystery of God itself. Based on his translation work, Jerome elaborated on scientific criteria for translating the Bible. Jerome’s perspective on a biblical canon also reflects the incorporation of the Jewish tradition.
Święty Hieronim należy do najbardziej znaczących postaci Kościoła łacińskiego, w którym jest uznawany za „księcia egzegetów”, i kultury Zachodu, łącznie z dziełem dokonania ich syntezy duchowej na podstawie tekstu Biblii. Jego dzieło zachowuje niewątpliwą aktualność i inspirujące znaczenie. W nowych warunkach życia Kościoła, a zwłaszcza korzystania z Biblii, warto przyjrzeć się dziełu translatorskiemu Hieronima i zastosowanej przez niego metodzie, która pozwoliła mu osiągnąć trwałe rezultaty. Zwracamy więc uwagę w perspektywie historycznej na jego główne odkrycie intelektualne, streszcza je formuła veritas hebraica. Chodzi w niej o pierwszeństwo dane językowi hebrajskiemu – jego poznanie i rozumienie jest koniecznym warunkiem dojścia do prawdy objawionej i do samej tajemnicy Boga. Efekty translatorskich wysiłków Hieronima stworzyły naukowe kryteria służące pracom nad przekładem Biblii. Sięgnięcie do tradycji żydowskiej odzwierciedla się także w spojrzeniu Hieronima na kanon biblijny.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/155
10.34768/fp2022a16
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 309-333
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 309-333
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/155/138
Prawa autorskie (c) 2022 Janusz Królikowski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/159
2023-11-20T09:05:13Z
fprnuz:ART
driver
Bibliography of the Lubusz Land’s Polish philology academic researchers’ works printed within the year 2014
Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2014
Banaszewski, Kamil
bibliografia, polonistyka, filologia polska, Uniwersytet Zielonogórski
bibliography, Polish studies, Polish philology, University of Zielona Góra
The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads. The list is empty because the first issue of the Yearbook was released in 2015.
Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego. Lista jest pusta, ponieważ pierwszy numer rocznika ukazał się w 2015 roku.
Uniwersytet Zielonogórski
2015-12-16
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/159
10.34768/fp2015a15
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 281-294
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 1 (2015): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 281-294
2450-3584
10.34768/fpv1.2015
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/159/139
Prawa autorskie (c) 2015 Kamil Banaszewski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/162
2023-11-20T07:52:59Z
fprnuz:ART
driver
Bibliography of the Lubusz Land’s Polish philology academic researchers’ works printed within the year 2015
Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2015
Banaszewski, Kamil
Bartosiak, Katarzyna
bibliografia, polonistyka, filologia polska, Uniwersytet Zielonogórski
bibliography, Polish studies, Polish philology, University of Zielona Góra
The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads.
Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2016-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/162
10.34768/fp2016a17
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 433-449
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 2 (2016): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 433-449
2450-3584
10.34768/fpv2.2016
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/162/140
Prawa autorskie (c) 2016 Kamil Banaszewski, Katarzyna Bartosiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/165
2023-11-20T09:04:02Z
fprnuz:ART
driver
Bibliography of the Lubusz Land’s Polish philology academic researchers’ works printed within the year 2016
Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2016
Banaszewski, Kamil
Bartosiak, Katarzyna
bibliografia, polonistyka, filologia polska, Uniwersytet Zielonogórski
bibliography, Polish studies, Polish philology, University of Zielona Góra
The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads.
Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2017-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/165
10.34768/fp2017a16
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 487-505
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 3 (2017): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 487-505
2450-3584
10.34768/fpv3.2017
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/165/141
Prawa autorskie (c) 2023 Kamil Banaszewski, Katarzyna Bartosiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/167
2023-11-20T09:03:03Z
fprnuz:ART
driver
Bibliography of the Lubusz Land’s Polish philology academic researchers’ works printed within the year 2017
Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2017
Banaszewski, Kamil
Bartosiak, Katarzyna
bibliografia, polonistyka, filologia polska, Uniwersytet Zielonogórski
bibliography, Polish studies, Polish philology, University of Zielona Góra
The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads.
Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2018-12-31
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/167
10.34768/fp2018a28
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 535-552
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 4 (2018): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 535-552
2450-3584
10.34768/fpv4.2018
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/167/142
Prawa autorskie (c) 2018 Kamil Banaszewski, Katarzyna Bartosiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/169
2023-11-20T09:01:58Z
fprnuz:ART
driver
Bibliography of the Lubusz Land’s Polish philology academic researchers’ works printed within the year 2018
Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2018
Banaszewski, Kamil
Bartosiak, Katarzyna
bibliografia, polonistyka, filologia polska, Uniwersytet Zielonogórski
bibliography, Polish studies, Polish philology, University of Zielona Góra
The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads.
Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2019-12-19
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/169
10.34768/fp2019a15
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 299-317
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 5 (2019): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 299-317
2450-3584
10.34768/FPv5.2019
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/169/143
Prawa autorskie (c) 2019 Kamil Banaszewski, Katarzyna Bartosiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/170
2023-11-20T09:00:59Z
fprnuz:ART
driver
Bibliography of the Lubusz Land’s Polish philology academic researchers’ works printed within the year 2019
Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2019
Banaszewski, Kamil
Bartosiak, Katarzyna
bibliografia, polonistyka, filologia polska, Uniwersytet Zielonogórski
bibliography, Polish studies, Polish philology, University of Zielona Góra
The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads.
Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2020-11-13
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/170
10.34768/fp2020a11
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 211-224
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 6 (2020): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 211-224
2450-3584
10.34768/FPv6.2020
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/170/144
Prawa autorskie (c) 2020 Kamil Banaszewski, Katarzyna Bartosiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/171
2023-11-20T08:59:13Z
fprnuz:ART
driver
Bibliography of the Lubusz Land’s Polish philology academic researchers’ works printed within the year 2020
Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2020
Banaszewski, Kamil
Bartosiak, Katarzyna
bibliografia, polonistyka, filologia polska, Uniwersytet Zielonogórski
bibliography, Polish studies, Polish philology, University of Zielona Góra
The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads.
Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2021-12-18
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/171
10.34768/fp2021a22
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 407-416
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 7 (2021): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 407-416
2450-3584
10.34768/FPv7.2021
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/171/145
Prawa autorskie (c) 2021 Kamil Banaszewski, Katarzyna Bartosiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/172
2023-11-20T08:58:12Z
fprnuz:ART
driver
Bibliography of the Lubusz Land’s Polish philology academic researchers’ works printed within the year 2021
Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2021
Banaszewski, Kamil
bibliografia, polonistyka, filologia polska, Uniwersytet Zielonogórski
bibliography, Polish studies, Polish philology, University of Zielona Góra
The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads.
Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2022-12-22
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/172
10.34768/fp2022a17
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 429-442
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 8 (2022): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 429-442
2450-3584
10.34768/FPv8.2022
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/172/146
Prawa autorskie (c) 2022 Kamil Banaszewski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/176
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
Literariness enclosed in a rhetorical figure. Enumeration in literary journalism, lyric poetry, prose and drama
Literackość zamknięta w figurze retorycznej, czyli jak wyliczają reporterzy, a jak prozaicy, poeci i dramatopisarze
Biernacka, Jadwiga
reportaż
wyliczenie
dramat
liryka
epika
wiersz
powieść
opowiadanie
literary journalism
enumeration
drama
poetry
prose
poem
novel
short story
Recently, literary journalism has become a critical genre of Polish literature. Its growing popularity has also resulted in a significant number of studies, comments and analyses devoted to both individual works or specific authors, as well as more universal problems concerning all representations of the genre. Among the most frequently discussed issues, one can mention the case of the literariness of reportage, acceptable (?) elements of fiction, or the boundaries of the genre. In addition, many literary and press experts also analyse reportages regarding subject matter, functions, composition or style.The latter issue, i.e. the stylistics and linguistic structure of reportage, is the least frequently discussed. On the one hand, this is understandable. After all, each artist has their style and language, and the right to use various artistic means generally used in epics was granted to reportage a long time ago. On the other hand, however, it is impossible to resist the impression that researchers have neglected the problem of reportage style, that the same phrases are constantly repeated in reviews or analyses of works belonging to this genre. Journalists are praised for being restrained and laconic. These features are manifested by their avoidance of adjectives and favouritism towards nouns and verbs, prioritising storytelling over description, focusing on and giving voice to the individual, and maintaining a dynamic narrative pace (achieved by appropriate proportions of single and complex sentences and coordinates). All these features allow us to presume that there may be a general style of Polish literary journalism, which is why it is worth asking questions about it.This article will be devoted to one specific rhetorical figure, namely enumeration. I think it has a unique function in Polish reportage and has a special structural affinity with it. Reporters extremely often use it: it was Ryszard Kapuściński’s “favorite ploy” (as noticed by J. Jastrzębski, B. Nowacka and Ziątek or M. Horodecka), it is Wojciech Tochman’s “hallmark” (M. Wiszniowska), in Hanna Krall’s works it dominates on a par with repetition (M. Ratajczak). Furthermore, Artur Rejter states that the enumeration is “a very characteristic exponent of the precision of the description of travel reportage texts”. However, the prevalence of enumeration in Polish reportage is not the only reason why the relationship between the rhetorical figure and the genre seems worth closer examination and discussion. Enumeration can be both the domain of chaos and order; it combines the general and the detailed, can reveal excess and deficiency, and can present a unique view and a supra-individual, universal perspective, just like a reportage.The aim of this article is to check whether enumerations appearing in reportage differ in structure, function or frequency of occurrence from those appearing in other literary genres. This research will be conducted based on the works of three Polish reporters: Hanna Krall, Ryszard Kapuściński and Krzysztof Kąkolewski. Comparison of reportage and drama, poems, novels and short stories published by these authors will, I hope, indicate whether the roles of enumeration are reserved for one genre or universal in both fiction and non-fiction literature. Or, journalism and literature, would mean that the boundary between them isn’t style.
Reportaż stał się w ostatnich latach kluczowym gatunkiem polskiego życia literackiego. Jego rosnąca od kilku dekad popularność zaowocowała również znaczącą liczbą badań, komentarzy i analiz poświęconych zarówno pojedynczym utworom czy konkretnym autorom, jak i bardziej uniwersalnym problemom dotyczącym wszystkich reprezentacji gatunku. Wśród tych najczęściej poruszanych zagadnień można wskazać choćby kwestię literackości reportażu, dopuszczalne (?) elementy fikcji czy też granice gatunku. Wielu literaturoznawców oraz prasoznawców analizuje reportaże również pod względem tematyki, funkcji, kompozycji czy stylu.To ostatnie zagadnienie, tj. stylistyka i językowe ukształtowanie reportażu, jest jednak najrzadziej poruszane przez badaczy. Z jednej strony jest to zrozumiałe: w końcu każdy twórca ma swój własny styl i odrębny język, a prawo do korzystania z rozmaitych środków artystycznych ogólnie stosowanych w epice zostało przyznane reportażowi już bardzo dawno temu. Z drugiej jednak strony nie sposób oprzeć się wrażeniu, że problem stylistyki reportażu został przez badaczy zaniedbany, że w recenzjach czy analizach utworów zaliczanych do tego gatunku powtarzają się nieustannie te same frazy. Dziennikarze są chwaleni za powściągliwość i lakoniczność (co przejawia się w unikaniu przymiotników i faworyzowaniu rzeczowników oraz czasowników), przedkładanie opowiadania nad opis, skupienie się na jednostce i oddanie jej głosu, utrzymywanie dynamicznego tempa narracji (osiąganego dzięki odpowiednim proporcjom zdań pojedynczych oraz złożonych podrzędnie i współrzędnie). Te wszystkie cechy pozwalają domniemywać, że może jednak istnieje jakiś ogólny styl polskiego reportażu, dlatego też warto zadawać pytania o to, jakie są jego właściwości i z czego one wynikają.Niniejszy artykuł jest poświęcony jednej konkretnej figurze retorycznej, która, moim zdaniem, pełni wyjątkową funkcję w polskim reportażu i którą łączy z nim szczególne strukturalne pokrewieństwo. Mowa o enumeracji. Jest ona wyjątkowo często i chętnie wykorzystywana przez reporterów: była „ulubionym chwytem” Ryszarda Kapuścińskiego (co zauważają choćby J. Jastrzębski, B. Nowacka i Z. Ziątek czy M. Horodecka), jest „znakiem rozpoznawczym” Wojciecha Tochmana (M. Wiszniowska), u Hanny Krall dominuje na równi z powtórzeniem (M. Ratajczak). Artur Rejter stwierdza zaś, że wyliczenie jest to „bardzo charakterystyczny wykładnik precyzji opisu tekstów reportażu podróżniczego”. Powszechność występowania enumeracji w polskich reportażach to jednak nie jedyny powód, dla którego związek pomiędzy figurą retoryczną a gatunkiem wydaje się warty bliższego zbadania i omówienia. Wyliczenie bywa bowiem zarówno domeną chaosu, jak i porządku, łączy w sobie ogół i szczegół, może ujawniać nadmiar i niedostatek, służyć zaprezentowaniu jednostkowego spojrzenia oraz ponadindywidualnej, uniwersalnej perspektywy. Tak samo jak reportaż.Celem niniejszego artykułu będzie zatem sprawdzenie, czy wyliczenia występujące w reportażach faktycznie się różnią, czy to pod względem budowy, funkcji, czy częstotliwości występowania od tych pojawiających się w innych gatunkach, a nawet rodzajach literackich. Badania te zostaną przeprowadzone na podstawie twórczości trojga polskich reportażystów: Hanny Krall, Ryszarda Kapuścińskiego i Krzysztofa Kąkolewskiego. Porównanie reportaży oraz dramatu, wierszy, powieści i opowiadań (opublikowanych przez każdego z tych autorów) pozwoli, mam nadzieję, na wskazanie, czy role, które enumeracja może odgrywać w reportażach, są zastrzeżone do tego jednego gatunku, czy jednak okażą się uniwersalne i wykorzystywane są w równym stopniu przez literaturę fikcjonalną i niefikcjonalną. Bo – czy granica między dziennikarstwem i literaturą przebiega w zupełnie innym miejscu niż stylistyka?
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/176
10.34768/fp2023a1
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 19-46
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 19-46
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/176/147
Prawa autorskie (c) 2023 Jadwiga Biernacka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/179
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
Polish (un)hospitality in contemporary reportage – approximations
Polska (nie)gościnność we współczesnym reportażu – przybliżenia
Dąbrowska, Dorota
reportaż
ksenofobia
międzykulturowość
gościnność
reportage
hospitality
xenophobia
interculturalism
The purpose of the article is to reflect on one aspect of hospitality – the issue of openness of society to representatives of other cultures. According to popular beliefs and in the opinion of researchers of Polish traditions, hospitality is one of the fundamental characteristics of Polish culture. At the same time, however, it is also attributed to distance from others, distrust, and sometimes even xenophobia. The subject of the article’s analysis is contemporary Polish reportages showing Poland as an unfriendly country. The purpose of the study is not to treat reportages as credible sources of knowledge about Polish culture but to reflect on persuasive elements present in the story of difficulties in intercultural communication. The subject of the analysis is the texts contained in two books – the King of Kebabs by Marta Mazuś and the collective volume entitled Damage. Beaten with Poland (by Urszula Jabłońska, Magdalena Kinińska, Kai Puto, Małgorzata Rejmer, Ziemowit Szczerek, Maciej Wasielewski, Mirosław Wlekły, Agnieszka Wójcińska). The article’s author points to the elements of xenophobia that can be extracted from the stories cited and the subjective points of view of subjects reporting and interpreting the events revealed in the narrative.
Cel artykułu stanowi podjęcie refleksji nad jednym z aspektów gościnności – zagadnieniem otwartości społeczeństwa na reprezentantów innych kultur. Gościnność stanowi, zgodnie z powszechnymi przekonaniami oraz w opinii badaczy polskich tradycji, jedną z podstawowych właściwości kultury polskiej. Równocześnie jednak przypisuje się jej dystans wobec innych, nieufność, niekiedy wręcz ksenofobię. Przedmiot analizy zawartej w artykule stanowią współczesne polskie reportaże, które pokazują Polskę jako kraj niegościnny. Celem analizy nie jest idea potraktowania reportaży jako wiarygodnych źródeł wiedzy na temat polskiej kultury, a namysł nad elementami perswazyjnymi obecnymi w opowieści o trudnościach w międzykulturowym komunikowaniu. Przedmiot analizy stanowią teksty zawarte w dwóch książkach – w Królu kebabów Marty Mazuś oraz w tomie zbiorowym o tytule Obrażenia. Pobici z Polską (autorstwa Urszuli Jabłońskiej, Magdaleny Kinińskiej, Kai Puto, Małgorzaty Rejmer, Ziemowita Szczerka, Macieja Wasielewskiego, Mirosława Wlekłego, Agnieszki Wójcińskiej). Autorka artykułu wskazuje na elementy ksenofobii możliwe do wydobycia z samych przytoczonych historii oraz na ujawniające się w narracji subiektywne punkty widzenia podmiotów relacjonujących i interpretujących przywoływane zdarzenia.
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/179
10.34768/fp2023a2
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 47-66
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 47-66
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/179/148
Prawa autorskie (c) 2023 Dorota Dąbrowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/180
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
Axiological dimension of Mirosław Kuleba’s reportage Szamil Basajew. Knight’s ethos and the soldier’s duty
Aksjologiczny wymiar reportażu Mirosława Kuleby Szamil Basajew. Rycerski etos a powinność żołnierska
Tomicka , Aleksandra
Mirosław Kuleba
Czeczenia
wojna rosyjsko-czeczeńska
wartości
Szamil Basajew
Zbigniew Herbert
Mirosław Kuleba
Chechnya
Russian-Chechen war
values
Szamil Basajew
Zbigniew Herbert
Literary reportage is considered the belles-lettres genre. It tells about events the author witnessed or participated in. Reportage dealing with the subject of war has a special place due to the determination of the reporter undertaking such a task. Mirosław Kuleba participated in the Russian‑Chechen wars and decided to describe what he saw, experienced and felt, i.a., in the book Szamil Basajew. Knightly ethos and soldier’s duty. In addition to descriptions of military operations, Kuleba noticed that war requires an attitude to some values, the most important of which is freedom, as he claims. He pointed out that the lives of Chechen fighters are highly spiritual. These observations may be confirmed by accounts of other reporters, including Patrick Chauval, Wojciech Jagielski, and Anna Politkowska. It is worth noting that the fight for Chechen freedom was also spiritually supported by Zbigniew Herbert.
Reportaż literacki zaliczany jest do literatury pięknej. Opowiada o zdarzeniach, których autor był świadkiem bądź uczestnikiem. Reportaż poruszający tematykę wojenną zajmuje wyjątkowe miejsce ze względu na determinację reportera, który podejmuje się tego zadania. Mirosław Kuleba uczestniczył w wojnach rosyjsko-czeczeńskich, a to, co widział, przeżył i odczuł, opisał m.in. w książce Szamil Basajew. Rycerski etos a powinność żołnierska. Poza rejestrem działań zbrojnych Kuleba zauważył, że wojna niesie ze sobą wartości, wśród nich zaś najważniejsza jest wolność. Zwrócił uwagę na to, że życie bojowników czeczeńskich jest mocno uduchowione. Spostrzeżenia te potwierdzają relacje innych reporterów, m.in. Patricka Chauvala, Wojciecha Jagielskiego, Anny Politkowskiej. Warto podnieść, że walkę o wolność Czeczenów wspierał duchowo Zbigniew Herbert.
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/180
10.34768/fp2023a3
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 67-77
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 67-77
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/180/149
Prawa autorskie (c) 2023 Aleksandra Tomicka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/181
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
Ognosia, or Olga Tokarczuk’s secular theology
Ognozja, czyli Olgi Tokarczuk teologia sekularna
Draguła, Andrzej
Olga Tokarczuk
Northrop Frye
literatura
Biblia
mit
Olga Tokarczuk
Northrop Frye
literature
Bible
myth
Olga Tokarczuk proposes – both in the Nobel Prize lecture and in her essays – her concept of literature, the features of which are the project she calls ognosia, based on a four-person (panoptical) narrator, or the understanding and function of myth, and more broadly – of all narration. As she believes, her concept can be considered as alter-religious. She refers to the nature of the biblical narrative to – resorting to analogy – describe her view of an author and other components of a literary work. The concept may be interpreted from the point of view of literary theory but also theology. The article is an attempt at such an interpretation. Its author looks for a parallel between literature as understood by Tokarczuk and the Bible as a text revealed and written down by hagiographers. In the conclusion of the sketch, a thesis may be found that Tokarczuk’s idea is not a post-secular or quasi-religious project, but secular and de facto gnostic, because it refers to the knowledge and supposedly divine competence as the foundation for the construction of the world presented.
Zarówno w wykładzie noblowskim, jak i w swoich esejach Olga Tokarczuk proponuje własną koncepcję literatury, którymi elementami są projekt nazywany przez nią ognozją, koncepcja narratora czwartoosobowego (panoptykalnego) czy też rozumienie i funkcja mitu, a szerzej – wszelkiej narracji. Jak sama przyznaje, jej koncepcję można uznać za alterreligijną. Ona sama odwołuje się do natury narracji biblijnej, aby – uciekając się do analogii – opisać własną koncepcję autora i innych składowych dzieła literackiego. Jej koncepcję można interpretować z punktu widzenia teorii literatury, ale także teologii. Niniejszy tekst jest próbą takiej właśnie interpretacji. Autor szuka paraleli pomiędzy literaturą w rozumieniu Tokarczuk a Biblią jako tekstem objawionym i spisanym przez hagiografa. W konkluzji autor stawia tezę, że nie jest to projekt postsekularny czy quasi-religijny, ale sekularny, a de facto gnostycki, ponieważ odwołuje się do wiedzy i kompetencji niby-boskiej jako fundamentu dla konstrukcji świata przedstawionego.
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/181
10.34768/fp2023a4
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 81-93
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 81-93
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/181/150
Prawa autorskie (c) 2023 Andrzej Draguła
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/182
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
Women and art in Wisława Szymborska’s poetry (initial notes)
Kobiety i sztuka w poezji Wisławy Szymborskiej (uwagi wstępne)
Dulko, Katarzyna
ekfraza
kobieta
poezja
sztuka
Wisława Szymborska
ekphrasis
woman
poetry
art
Wisława Szymborska
The article presents a lexical analysis of Wislawa Szymborska’s works which refer to other texts of culture. The selected texts are examined within the context of the presence of women in art: in painting and literature. Their traditional portrayals are confronted with the image resulting from the poet’s artistic vision, who is trying to break or expand the common thinking of these characters.
Artykuł prezentuje analizę językową utworów Wisławy Szymborskiej, które nawiązują do innych tekstów kultury. Wybrane teksty rozpatrywane są w kontekście obecności kobiet w sztuce: malarstwie i literaturze. Tradycyjne ich ujęcia skonfrontowane są z wizerunkiem wynikającym z artystycznej wizji poetki, która próbuje rozbić lub rozszerzyć powszechne myślenie o tych postaciach.
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/182
10.34768/fp2023a5
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 95-105
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 95-105
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/182/151
Prawa autorskie (c) 2023 Katarzyna Dulko
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/183
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
Saint Augustine and the Bible text
Święty Augustyn i tekst Pisma Świętego
Królikowski, Janusz
Augustyn
Pismo Święte
Septuaginta
kanon biblijny
natchnienie biblijne
interpretacja duchowa
mówca chrześcijański
kultura klasyczna
retoryka
Augustine
Bible
Septuagint
biblical canon
biblical inspiration
spiritual interpretation
Christian orator
classical culture
rhetoric
Saint Augustine, whose influence is visible in terms of his approach to the Bible and Its interpretation, is a key figure of the Church and Western culture. He described his entire perspective on the Bible in his work De doctrina christiana, which still deserves attention and a place among the contemporary interpretations of the Bible. Among the topics dealing with the text of the Bible, which Augustine discusses, the most significant are the questions of the truth and authority of the Septuagint, the canon of the Holy Scriptures, biblical inspiration and the spiritual interpretation of biblical texts as well as the qualities of Christian orator. Augustine’s extensive consideration of these issues and his creative development of them, also making use of the rhetorical tradition drawn from Roman thinkers, above all Cicero, helped to establish a creative dialogue between the Church and classical culture becoming a model for its continuation in later eras. In his approach to the biblical text, Augustine remains a creative influencer, demonstrating the vitality of the biblical tradition and its cultural significance.
Święty Augustyn jest kluczową postacią Kościoła i kultury zachodniej, którego wpływ widać także w podejściu do Pisma Świętego i Jego interpretacji. Całość swojego spojrzenia na Biblię opisał w dziele De doctrina christiana, które nadal zasługuje na uwagę i na uwzględnienie jej we współczesnych interpretacjach biblijnych. Wśród tematów dotyczących tekstu biblijnego, które podejmuje Augustyn, pierwszorzędne miejsce odgrywają zagadnienia prawdy i autorytetu Septuaginty, kanonu Pism Świętych, natchnienia biblijnego i duchowej interpretacji tekstów biblijnych oraz przymiotów mówcy chrześcijańskiego. Szerokie uwzględnienie tych zagadnień i ich twórcze rozwinięcie, także przy wykorzystaniu tradycji retorycznej zaczerpniętej z myślicieli rzymskich, przede wszystkim Cycerona, przyczyniło się do nawiązania twórczego dialogu Kościoła z kulturą klasyczną, a także stało się modelem do jego kontynuowania w późniejszych epokach. W swoim podejściu do tekstu biblijnego Augustyn pozostaje nadal twórczym inspiratorem, pokazującym żywotność tradycji biblijnej oraz jej znaczenie kulturowe.
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/183
10.34768/fp2023a6
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 109-143
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 109-143
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/183/152
Prawa autorskie (c) 2023 Janusz Królikowski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/185
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
Saint Theophan the Recluse’s oeuvre and reception of his thought in Poland
O obecności dzieła św. Teofana Rekluza w polskiej refleksji
Kroczak, Justyna
Teofan Rekluz
Święty z Wyszy
Filokalia
Jan Pryszmont
Piotr Nikolski
teologia prawosławna
Theophan the Recluse
Saint of Vysha
Philokalia
Jan Pryszmont
Piotr Nikolski
Orthodox theology
St. Theophan the Recluse (George Govorov, 1815-1894) has been remembered by theologians and researchers for his ascetic and moral writings that were original yet stayed within the tradition of Russian hesychasm. In teaching how to enter into a prayer dialogue with God, St. Theophan considered a moulding of one’s heart of the most important spiritual exercises; piety and turning one’s mind to God were seen as means to this end. In Poland, the work of this theologian is known not only in the Orthodox but also in the Catholic circles (Jan Pryszmont published a monograph about him in 1979). Nonetheless, there are only two translations of his powerful writings and a dozen miscellaneous articles. So, he remains somewhat underrepresented. In the article, the work of St. Theophan is described within the context of Russian hesychasm; I am pointing out those aspects of the theologian’s thought that Polish researchers are interested in the most, and outline the perspectives for further research.
Św. Teofan Rekluz (Gieorgij Goworow, zm. 1894) zapamiętany został przez teologów i badaczy dzięki swym oryginalnym, ale mieszczącym się w tradycji rosyjskiego hezychazmu, pismom ascetyczno-moralnym. Ten biskup i święty był także autorem monumentalnego, pięciotomowego rosyjskiego wydania Filokalii (Dobrotolubija). Jego droga duchowa wiodła od pracy naukowej w Seminarium Duchowym, poprzez funkcję biskupa tambowskiego i szackiego aż do życia zamkniętego w Pustelni w Wyszy. Uważa się go zarówno za teoretyka, jak i praktyka życia ascetycznego opartego na wschodniej tradycji duchowej. Cała jego nauka i pouczenia związane były z modlitwą Jezusową, rolą serca w modlitwie i hezychazmem. W pracy Słowo o modlitwie twierdził, że „sprawa modlitwy w życiu chrześcijańskim jest najważniejsza”. Dążenie serca do Boga powinno być celem człowieka; nie zawsze jest to łatwe, ale dzięki wytrwałości każdy może cel ten osiągnąć. Święty Teofan uczył, jak wejść w dialog modlitewny z Bogiem. Jednym z najważniejszych ćwiczeń duchowych było, według niego, kształtowanie serca – środkiem do celu była tu pobożność i zwrócenie umysłu ku Bogu. Dzieło tego teologa jest znane w Polsce nie tylko w środowisku prawosławnym, ale także katolickim, gdzie powstała nawet monografia na jego temat (Jan Pryszmont). Mimo to czuje się pewien niedosyt – istnieją jedynie dwa przekłady jego pism oraz kilkanaście rozproszonych artykułów. W artykule przedstawiam twórczość św. Teofana w kontekście rosyjskiego hezychazmu, wskazuję także te jej aspekty, które najbardziej interesują polskich badaczy oraz kreślę perspektywy możliwego rozwoju badań nad myślą teologa.
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/185
10.34768/fp2023a7
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 145-158
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 145-158
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/185/153
Prawa autorskie (c) 2023 Justyna Kroczak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/186
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
The language of mystical texts as a part of the religious language. Proposal for a classification
Język tekstów mistycznych w języku religijnym. Propozycja klasyfikacji
Rutkowska, Izabela
teolingwistyka
język religijny
teksty mistyczne
Kościół katolicki
theoliguistics
religious language
mystical texts
Catholic Church
Christianity
This article aims to show the place of mystical texts in classifying religious language. First, we had to define such terms as the language of the mystic and mystical text’s language. Then we had to expose the classifications known in theolinguistics. A confrontation of these issues with the philology knowledge pictured the significant differences. The work, the mystical masterpiece in the philology eye, does not have the same theological value. In catholic theology, the main criterion of appraisement of the mystical text is the relationship between the author and God – not the lexical level. Based on this criterion, we can divide the mystical works into the texts consequence of contact with God, texts designed to contact with God, testimonies of such relationship and those which aim to teach about God. The level of these works’ mysticism depends on the author’s spirituality, morality and coherence with Bible and catholic instruction. What is the place of mystical texts in the religious texts? Very similar to the site where the mystical experience takes in the religious experience. We can notice the specific graduation – from the testimony of the contact with God “face to face”, through the description of the spiritual experience, to the text where God is just the story’s object.
Celem artykułu jest określenie, jakie miejsce w klasyfikacji języka religijnego może zajmować język tekstów mistycznych. Na początku zostały zdefiniowane pojęcia typu język mistyki, tekst mistyczny oraz opisane dotychczas stworzone klasyfikacje. Następnie skonfrontowano je z wiedzą filologiczną. Wykazało to znaczne różnice w rozumieniu pojęcia tekst mistyczny. Dla teologii bowiem główne kryterium oceny tekstu zależne jest od rodzaju relacji człowieka (autora) do Boga, a nie tylko od rodzaju użytego stylu czy zasobu słownictwa. Na tej podstawie można podzielić mistyczne dzieła na wynikające z kontaktu z Bogiem; na te, które służą do kontaktu z Bogiem; te, które są świadectwem kontaktu z Bogiem, oraz te, które służą do nauczania o Bogu. Inaczej też wygląda ocena ‘mistyczności’ tekstu – zależy ona w Kościele dodatkowo od poziomu duchowości i moralności autora, od zgodności treści z przesłaniem Biblii i nauki Kościoła. Natomiast odpowiedź na pytanie o miejsce, jakie zajmują teksty mistyczne pośród tekstów religijnych, zawarta jest poniekąd w odpowiedzi na pytanie o miejsce, jakie posiada doświadczenie mistyczne pośród doświadczeń religijnych. Podział takich dzieł ukazuje stopniowanie – od tekstu będącego świadectwem bezpośredniego kontaktu z Bogiem (poprzez objawienie, wizje, rozmowę), przez zapis doświadczenia religijnego, po tekst, w którym Bóg i sacrum są tylko przedmiotem opisu.
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/186
10.34768/fp2023a8
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 159-174
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 159-174
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/186/154
Prawa autorskie (c) 2023 Izabela Rutkowska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/187
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
Assessment of terminological polysemy in the light of the science development
Ocena polisemii terminologicznej w świetle rozwoju nauk
Jankowiak, Lucyna Agnieszka
historia nauk
historia terminologii
polisemia terminologiczna
history of sciences
history of terminology
terminological polysemy
The article draws attention to the unreliability of the distance of sciences criterion in assessing terminological polysemy in light of the science development. In the view of H. Jadacka (three degrees of ambiguity) and E. Grodzinski (good and bad polysemy), this criterion determines the distinction of acceptable terminological polysemy. However, it turns out to be misleading, as the article proves with the example of terms from medicine and veterinary medicine. That is, disciplines that developed as a single science until the end of the 18th century but today constitute separate disciplines and belong to two different sets of sciences. The application of the criterion of the distance of sciences when characterising (diachronic and synchronic) terminology may cause the polysemy of the same term (e.g. endosperm) to be assessed differently at different stages of the development of a given science (here: medicine and veterinary medicine).
W artykule zwrócono uwagę na zawodność kryterium odległości nauk w ocenie polisemii terminologicznej w świetle rozwoju nauk. Kryterium to w ujęciu H. Jadackiej (trzy stopnie wieloznaczności) i E. Grodzińskiego (polisemia dobra i zła) decyduje o wyróżnieniu dopuszczalnej polisemii terminologicznej. Okazuje się ono jednak mylące, co udowodniono w artykule na przykładzie terminów z medycyny i weterynarii. To jest dziedzin, które do końca XVIII w. rozwijały się jako jedna nauka, a dziś stanowią oddzielne dyscypliny, w dodatku należące do dwóch różnych zespołów nauk. Zastosowanie kryterium odległości nauk przy charakterystyce (diachronicznej i synchronicznej) terminologii może spowodować, że polisemia tego samego terminu (np. bielmo) może być odmiennie oceniana na różnych etapach rozwoju danej nauki (tu: medycyny i weterynarii).
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/187
10.34768/fp2023a9
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 177-189
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 177-189
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/187/155
Prawa autorskie (c) 2023 Lucyna Agnieszka Jankowiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/188
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
The castle as a metaphor. A journey through literature
Zamek jako metafora. Podróże po literaturze
Malinowski, Wiesław Mateusz
zamek
metafora
literatura
wiek XIX
castle
metaphor
literature
19th century
The article addresses the notion of three categories of metaphors generated by the image of a castle in the selected works of the 19th-century literature of France, Belgium and Poland. The paper discusses the castle of soul (Nerval, Maeterlinck, Miciński), the castle of tyranny (Hugo, Custine) and the castle of glory (Mickiewicz, Goszczyński).
Artykuł poświęcony jest trzem kategoriom metafor, jakie generuje literacki obraz zamku w wybranych utworach z dziewiętnastowiecznej literatury Francji, Belgii i Polski. Mowa o zamku duszy (Nerval, Maeterlinck, Miciński), zamku tyranii (Hugo, Custine) oraz zamku chwały (Mickiewicz, Goszczyński).
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/188
10.34768/fp2023a10
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 191-210
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 191-210
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/188/156
Prawa autorskie (c) 2023 Wiesław Mateusz Malinowski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/189
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
In praise of freedom: on the life and work of the Grünberg publisher Wilhelm Levysohn : German
Pochwała wolności: Wilhelm Levysohn – życie i twórczość wydawcy z dawnego Grünbergu: Język Niemiecki
Taraszczuk, Izabela
czasopismo
demokracja
gazeta
Grünberg in Schlesien
„Grünberger Wochenblatt”
Judaica
media
redaktor
wolnomyśliciel
wolność
wydawca
Żydzi
democracy
freedom
freethinker
Grünberg in Schlesien
Grünberger Wochenblatt
Jews
Judaica
magazine
media
newspaper
publisher
The cultural heritage of the publisher Wilhelm Levysohn is today preserved in the State Archives of Zielona Góra and on the web pages of the Digital Library of Zielona Góra (ZBC). A commemorative plaque in honour of Wilhelm and Ulrich Levysohn was unveiled at today’s Plac Pocztowy (Postplatz) in 2007. On the other hand, the German minority of Zielona Góra, the Social-Cultural Society of the German Minority, has been publishing the Grünberger Monatsblatt for several years. The journal ties in with Levysohn’s periodical from the 19th century with its name and content. The present article is a tribute to the outstanding publisher, member of parliament and media man of three cultures, who was able to archive the political, social and cultural dynamics of the turbulent 19th century in a lasting way.
Dziedzictwo kulturowe wydawcy Wilhelma Levysohna jest obecnie przechowywane w Archiwum Państwowym w Zielonej Górze oraz na stronach internetowych Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej (ZBC). Na dzisiejszym Placu Pocztowym odsłonięto w 2007 r. tablicę pamiątkową ku czci Wilhelma i Ulricha Levysohnów. Natomiast zielonogórskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej od kilku lat wydaje miesięcznik „Grünberger Monatsblatt”. Swoją nazwą i treścią dziennik nawiązuje do periodyku Levysohna z XIX w. Niniejszy artykuł, Pochwała wolności: życie i twórczość wydawcy z dawnego Grünbergu, Wilhelma Levysohna, jest hołdem dla wybitnego redaktora, posła i człowieka mediów reprezentującego trzy nacje, który potrafił w trwały sposób zarchiwizować polityczną, społeczną i kulturową dynamikę burzliwego XIX w.
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/189
10.34768/fp2023a11
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 211-227
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 211-227
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
deu
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/189/157
Prawa autorskie (c) 2023 Izabela Taraszczuk
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/190
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
Walerian Borowczyk as a surrealist documentary filmmaker
Walerian Borowczyk jako dokumentalista surrealistyczny
Prusinowski, Piotr
surrealizm
film dokumentalny
kino francuskie
kino polskie
surrealism
documentary film
French cinema
Polish cinema
Famous film critic André Bazin classified a distinction between “those directors who put their faith in the image and those who put their faith in reality”. The documentary output of Walerian Borowczyk, best known for his animated and feature films, seems difficult to fit into any of these categories. The author of this article analyses Borowczyk’s films as Diptych (Diptyque, 1967), A Private Collection (Une collection particulière, 1973), Letter from Paris (Brief von Paris, 1976) and The Greatest Love of All Times (L’amour – monstre de tous les temps, 1977). Those pictures are rare examples of surrealist ideas incorporated into documentary cinema.
Słynny krytyk André Bazin dzielił filmowców na tych, którzy wierzą w obraz, i tych, którzy wierzą w rzeczywistość. Dokumentalną twórczość Waleriana Borowczyka, znanego przede wszystkim z filmów animowanych i fabularnych, trudno jednoznacznie przyporządkować do którejkolwiek z tych kategorii. Autor powyższego artykułu poddaje analizie tę część artystycznego dorobku reżysera, reprezentowaną przez takie filmy jak Dyptyk (Diptyque, 1967), Wyjątkowa kolekcja (Une collection particulière, 1973), List z Paryża (Brief von Paris, 1976) czy Miłość – potwór wszechczasów (L’amour – monstre de tous les temps, 1977). Obrazy te stanowią rzadkie przykłady wykorzystania elementów surrealizmu w kinie dokumentalnym.
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/190
10.34768/fp2023a12
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 229-239
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 229-239
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/190/158
Prawa autorskie (c) 2023 Piotr Prusinowski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
oai:fpojs.rocznik.ifp.uz.zgora.pl:article/191
2023-12-22T03:14:17Z
fprnuz:ART
driver
Bibliography of The Lubusz Land’s Polish philology academic researchers’ works printed within the year 2022
Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2022
Banaszewski, Kamil
bibliografia
polonistyka
filologia polska
Uniwersytet Zielonogórski
bibliography
Polish studies
Polish philology
University of Zielona Góra
The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads.
Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Uniwersytet Zielonogórski
2023-12-21
info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/191
10.34768/fp2023a13
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Vol. 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 321-328
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; Tom 9 (2023): Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 321-328
2450-3584
10.34768/fpv9.2023
pol
http://www.rocznik.ifp.uz.zgora.pl/index.php/fprnuz/article/view/191/159
Prawa autorskie (c) 2023 Kamil Banaszewski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0