Nazwy własne jako nośnik wartościowania i emocjonalności w listach Joachima Lelewela
Słowa kluczowe
Abstrakt
Przedmiotem artykułu są zagadnienia związane z tekstowymi użyciami propriów jako nośników wartościowania i emocjonalności w listach Joachima Lelewela adresowanych do krewnych oraz przyjaciół i znajomych. Eksplicytnymi wykładnikami funkcji emotywno-ekspresywnej są odpowiednio nacechowane formanty słowotwórcze oraz morfemy fleksyjne. Emotywizację i aksjologizację sygnalizują ponadto nazwy własne umiejscowione w sąsiedztwie określeń wartościujących. Kontekstualnemu uwartościowaniu propriów służą między innymi wypowiedzi wykrzyknikowe, powtórzenia i nagromadzenie onimów. Wyraźnym sygnałem subiektywizacji wypowiedzi są nazwy własne w użyciu metaforycznym i metonimicznym oraz onimy wpisane w strukturę porównania. Niekiedy nośnikiem emocjonalności i wartościowania może być znaczenie asocjacyjne propriów.
Bibliografia
Źródła
Listy emigracyjne Joachima Lelewela, wyd. i wstęp H. Więckowska, t. I (1831-1835), PAU, Kraków 1949 – LP I.
[Google Scholar]
Listy emigracyjne Joachima Lelewela, wyd. i wstęp H. Więckowska, t. II (1836-1841), PAU, Kraków 1949 – LP II.
[Google Scholar]
Listy emigracyjne Joachima Lelewela, wyd. i wstęp H. Więckowska, t. III (1842-1848), PAU, Kraków 1952 – LP III.
[Google Scholar]
Listy emigracyjne Joachima Lelewela, wyd. i wstęp H. Więckowska, t. IV (1849-1861), Ossolineum, Wrocław-Kraków 1954 – LP IV.
[Google Scholar]
Listy emigracyjne Joachima Lelewela, wyd. i wstęp H. Więckowska, t. V (1831-1860), Ossolineum, Wrocław-Kraków 1956 – LP V.
[Google Scholar]
Listy Joachima Lelewela. Oddział pierwszy. Listy do rodzeństwa pisane, t. 1, Poznań 1878 – LR I.
[Google Scholar]
Listy Joachima Lelewela. Oddział pierwszy. Listy do rodzeństwa pisane, t. 2, Poznań 1879 – LR II.
[Google Scholar]
Opracowania
Awdiejew A., Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzi, Kraków 1987.
[Google Scholar]
Cieślikowa A., Metody w onomastycznych badaniach różnych kategorii nazw własnych, „Onomastica” 1996, nr 41.
[Google Scholar]
Cieślikowa A., Nazwy własne w różnych gatunkach tekstów, [w:] Onomastyka literacka, red. M. Biolik, Olsztyn 1993.
[Google Scholar]
Dereń B., Pochodne nazw własnych w słowniku i tekście, Opole 2005.
[Google Scholar]
Długosz-Kurczabowa K., Apelatywizacja biblijnych nazw własnych w języku polskim, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990.
[Google Scholar]
Dobrzyńska T., Nazwy własne w użyciach tropicznych: casus antonomazji, [w:] Studia o tropach II, red. T. Dobrzyńska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992.
[Google Scholar]
Górny H., Nazwy własne w piśmiennictwie pamiętnikarskim XIX wieku. Perspektywa tekstologiczno funkcjonalna, Kraków 2013.
[Google Scholar]
Grabias S., Ekspresywność w strukturze znaczeniowej wypowiedzi, wyrazów i formantów, „Poradnik Językowy” 1980, z. 9-10.
[Google Scholar]
Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1994.
[Google Scholar]
Grabias S., O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo, Lublin 1981.
[Google Scholar]
Grzesiuk A., Składnia wypowiedzi emocjonalnych, Lublin 1995.
[Google Scholar]
Handke K., Język familijny, [w:] K. Handke, Socjologia języka, Warszawa 2008.
[Google Scholar]
Handke K., Nazewnictwo jako narzędzie ekspresji, [w:] Onomastyka literacka, red. M. Biolik, Olsztyn 1993.
[Google Scholar]
Handke K., Polski język familijny, Warszawa 1995.
[Google Scholar]
Jaros V., Nazwy maskujące w emigracyjnych listach Joachima Lelewela pisanych do przyjaciół i znajomych, „Język Polski” 2017, z. 3.
[Google Scholar]
Kaleta Z., Teoria nazw własnych, [w:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Kraków 2005.
[Google Scholar]
Kałkowska A., Struktura składniowa listu, Wrocław 1982.
[Google Scholar]
Kosyl C., Forma i funkcja imion osobowych we współczesnej polszczyźnie, [w:] C. Kosyl, Forma i funkcja nazw własnych, Lublin 1983.
[Google Scholar]
Kosyl C., Nazwy własne w prozie Jarosława Iwaszkiewicza, Lublin 1992.
[Google Scholar]
Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, przeł. T.P. Krzeszowski, War-szawa 1988.
[Google Scholar]
Laskowska E., Wartościowanie w języku potocznym, Bydgoszcz 1992.
[Google Scholar]
Lubaś W., Polskie gadanie. Podstawowe cechy i funkcje potocznej odmiany polszczyzny, Opole 2003.
[Google Scholar]
Lubaś W., Typ kontaktu językowego a wariantywność nazw własnych we współczesnej polszczyźnie, „Prace Językoznawcze” 1978, t. 4: Onomastyka.
[Google Scholar]
Markowski A., Polszczyzna końca XX wieku, Warszawa 1992.
[Google Scholar]
Niewiara A., Polskie stereotypy narodowe w świetle badań diachronicznych, „LingVaria” 2010, t. V, nr 2.
[Google Scholar]
Przybylska R., Wstęp do nauki o języku polskim, Kraków 2003.
[Google Scholar]
Puzynina J., Język wartości, Warszawa 1992.
[Google Scholar]
Puzynina J., Słowo – wartość – kultura, Lublin 1997.
[Google Scholar]
Rutkowski M., Nazwy własne w strukturze metafory i metonimii. Proces deonimizacji, Olsztyn 2007.
[Google Scholar]
Rutkowski M., Problem funkcji nazw własnych w onomastyce. Przegląd stano-wisk, „Conversatoria Linguistica” 2010, R. IV.
[Google Scholar]
Sarnecka A., Matuszka – (nie tylko) żona prawosławnego duchownego, „Język. Tożsamość. Religia” 2019, nr 2 (20).
[Google Scholar]
Sarnowski M., Deminutivum jako znak ironii, [w:] Język a kultura, t. 3: Wartości w języku i tekście, red. J. Puzynina, J. Anusiewicz, Wrocław 1991.
[Google Scholar]
Skubalanka T., O ekspresywności języka, „Annales UMCS” 1972, sectio F, vol. XXVII.
[Google Scholar]
Szewczyk Ł.M., Nazewnictwo literackie w twórczości Adama Mickiewicza, Byd-goszcz 1993.
[Google Scholar]
Śliwiński A., Joachim Lelewel. Zarys biograficzny lata 1786-1831, Warszawa 1918.
[Google Scholar]
Warchala J., Kategoria potoczności w języku, Katowice 2003.
[Google Scholar]
Wejland A.P., Obrazy grup społecznych. Studium metodologiczne, Warszawa 1991.
[Google Scholar]
Wieczorek I., Strachy na Lachy. Nazewnicze komponenty przysłów i frazeologi-zmów, Poznań 2016.
[Google Scholar]
Wierzbicka A., Praktyczna stylistyka, Warszawa 1969.
[Google Scholar]
Wilkoń A., Nazewnictwo w utworach Stefana Żeromskiego, Wrocław 1970.
[Google Scholar]
Podgląd
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Kategorie
Prawa autorskie & Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (a). Co do zasady – autorzy, niebędący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, zachowują prawa autorskie, w tym prawa wydawnicze do artykułów, bez żadnych ograniczeń.
Prawa autorskie (b). Co do zasady – autorzy, będący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, nie zachowują praw autorskich, w tym praw wydawniczych do artykułów. W takich przypadkach właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Zielonogórski.
