Marmur, morena czołowa, kamień polny, kamień reński, piaskowiec czerwony i biały, węgiel brunatny…Kamienie Zielonej Góry. Zielona Góra kamieni. Kilka lit(h)olingwistyczno-kulturologicznych uwag o kamieniach spotykanych w różnych przestrzeniach Winnego Grodu
Słowa kluczowe
Abstrakt
Przedmiotem refleksji są tym razem kamienie i nazwy związane z kamieniami występującymi w różnych, zarówno otwartych, jak i zamkniętych przestrzeniach Miasta Srok. Relacja przestrzeń – miasto – kamień stała się inspiracją do uwag na temat kamieni funkcjonujących, między innymi w: a) zielonogórskim krajobrazie (morena czołowa, węgiel brunatny, głaz pamiątkowy, lapidarium), b) zielonogórskiej architekturze świeckiej (mury obronne z kamieni polnych, uliczny bruk, kamienne fundamenty), c) zielonogórskiej architekturze sakralnej (kamienna kapliczka – Kaplica na Winnicy, kamienne zworniki, kamienna rokokowa chrzcielnica), d) zielonogórskim muzeum (ciężkie kamienie / hańbiące kamienie), e) zielonogórskiej firmie jubilerskiej (bursztyn, perła, koral…). Wymienione i zinterpretowane w szkicu kamienie oraz ich nazwy, inkrustujące przestrzenie Zielonej Góry, sprawiają, że Winny Gród był i jest miejskim fenomenem, w którego palimpsestowe warstwy na stałe wpisały się kamienne elementy natury i kultury.
Bibliografia
Bartmiński J., Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. 1: Kosmos, cz. 1, Lublin 1996.
[Google Scholar]
Czyżniewski T., Zielona Góra przełomu wieków XIX/XX, Łódź 2010.
[Google Scholar]
Garbacz K., Zielona Góra. Spacer z przeszłością, Zielona Góra 2004.
[Google Scholar]
Greimas A., Ku semiotyce typologicznej, [w:] E. Leach, A. Greimas, Rytuał i narracja, Warszawa 1989.
[Google Scholar]
Ilustrowany słownik języka polskiego, red. E. Sobol, Warszawa 2004.
[Google Scholar]
Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 1-2, Warszawa 2000.
[Google Scholar]
Jałowiecki B., Człowiek, społeczeństwo – przestrzeń w polskiej socjologii miasta, [w:] Socjologia miasta. Wybór tekstów, red. M. Malikowski, S. Solecki, Rzeszów 1999.
[Google Scholar]
Kinal A., Winiarskie i bachiczne dominanty oraz detale w przestrzeni miejskiej Zielonej Góry, [w:] D. Angutek, A. Kinal, J. Leszkowicz-Baczyński, M. Pokrzyńska, A. Urbaniak, Winiarska i bachiczna tradycja Zielonej Góry. Studia i szkice społeczno-kulturowe, Zielona Góra-Bydgoszcz 2019.
[Google Scholar]
Kowalski S., Architektura kościoła św. Jadwigi na przestrzeni wieków, [w:] Zielona Góra. Kościół św. Jadwigi (Katedra), Zielona Góra 1993.
[Google Scholar]
Kubicki P., Miasto w sieci znaczeń. Kraków i jego tożsamości, Kraków 2010.
[Google Scholar]
Kuczyńska J., Wstęp do historii sztuki. Nauki pomocnicze. Historia architektury, Lublin 1988.
[Google Scholar]
Ledrut R., La forme et le sense dans la sociéte, Paris 1984.
[Google Scholar]
Lisowski A., Koncepcje przestrzeni w geografii człowieka, Warszawa 2003.
[Google Scholar]
Majchrzak P., Dzieje kościoła św. Jadwigi w świetle źródeł pisanych, [w:] Zielona Góra. Kościół św. Jadwigi (Katedra), Zielona Góra 1993.
[Google Scholar]
Morzyńska-Wrzosek B., Bydgoszcz w perspektywie poetycko-topograficznej, [w:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 2, red. M. Święcicka, Bydgoszcz 2008.
[Google Scholar]
Muszyński J., Kościół w średniowiecznym mieście, Zielona Góra. Kościół św. Jadwigi (Katedra), Zielona Góra 1993.
[Google Scholar]
Muszyński J., Kowalski S., Zielona Góra. Ratusz i wokół ratusza, Zielona Góra 1992.
[Google Scholar]
Nieznane i tajemnicze miejsca Ziemi Lubuskiej, red. T. Czyżniewski, Zielona Góra 2009.
[Google Scholar]
Niezwykli i tajemniczy ludzie Ziemi Lubuskiej, red. D. Chajewski, Zielona Góra 2010.
[Google Scholar]
Niezwykłe i tajemnicze miejsca w naszych lasach, red. D. Chajewski, Zielona Góra 2011.
[Google Scholar]
O książce. Encyklopedia, Wrocław 1987.
[Google Scholar]
Ożóg K., Językowa i kulturowa przestrzeń współczesnego miasta (na podstawie badań napisów miejskich), [w:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 2, red. M. Święcicka, Bydgoszcz 2008.
[Google Scholar]
Pelcowa H., Językowa przestrzeń dużego i małego miasta w świadomości mieszkańców, [w:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 5, red. M. Święcicka, M. Peplińska-Narloch, Bydgoszcz 2014.
[Google Scholar]
Podkidacz W., Aksjologizacja obrazu miasta w tekstach przewodników turystycznych, „Poradnik Językowy” 2004, z. 7.
[Google Scholar]
Sawicka G., Miasto jako tekst, [w:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 4, red. M. Święcicka, Bydgoszcz 2012.
[Google Scholar]
Siwiec A., Przestrzeń miejska jako przestrzeń onimiczna (uwarunkowania lingwokulturowe), [w:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 1, red. M. Święcicka, Bydgoszcz 2006.
[Google Scholar]
Skoczylas J., Żuromski M., Symbolika kamienia jako element legitymizacji władzy w cywilizacji europejskiej, Poznań 2007.
[Google Scholar]
Sławkowa E., Miasto we frazeologii. Rozpoznanie wstępne, [w:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 5, red. M. Święcicka, M. Peplińska-Narloch, Bydgoszcz 2014.
[Google Scholar]
Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, t. 2, Warszawa 1998.
[Google Scholar]
Spacer po mieście Zielona Góra. Informacja turystyczna, Zielona Góra 2016.
[Google Scholar]
Święcicka M., Słowo wstępne, [w:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 2, red. M. Święcicka, Bydgoszcz 2008.
[Google Scholar]
Walczak B., Co mówi język polski o genezie miasta?, [w:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 4, red. M. Święcicka, Bydgoszcz 2012.
[Google Scholar]
Wallis A., Socjologia wielkiego miasta, t. 69, Warszawa 1967.
[Google Scholar]
Wądolny-Tatar K., Roszczynialska M., Literackie profile kamienia, [w:] Kamień w literaturze, języku i kulturze, red. K. Wądolny-Tatar, M. Roszczynialska, t. 1, Kraków 2013.
[Google Scholar]
Węgorowska K., Alabaster, bazalt, granit, bursztyn, perła… – kamienie Wilna – Wilno kamieni. Wokół kulturologiczno-historyczno-lit(h)olingwistycznych faktów utrwalonych w wybranych współczesnych opracowaniach o Mieście Giedymina, [w:] Studia słowiańskie. Język, kultura i literatura 1, red. M. Łuczyk, N. Bielniak, A. Łazar, A. Urban-Podolan, Zielona Góra 2018.
[Google Scholar]
Węgorowska K., Chryzantema, harfa, łodzik, wenus… W stronę konch(i)olingwistyki. Rzecz o muszlach w polszczyźnie, Choszczno-Warszawa-Zielona Góra 2013.
[Google Scholar]
Węgorowska K., Kamienie i klejnoty w języku, kulturze, sztuce, Warszawa-Zielona Góra 2012.
[Google Scholar]
Węgorowska K., Od Gorgony do Kolberga. Świat korali/koralowców w polszczyźnie. Rzecz lit(h)olingwistyczno-kulturologiczna, Zielona Góra 2019.
[Google Scholar]
Wielki słownik wyrazów obcych PWN, red. M. Bańko, Warszawa 2005.
[Google Scholar]
Wójcik M., Symbolika kamienia w twórczości Gustawa Herlinga Grudzińskiego, [w:] Kamień w literaturze, języku i kulturze, red. K. Wądolny-Tatar, M. Roszczynialska, t. 1, Kraków 2013.
[Google Scholar]
Żuchowski T.J., Poskromienie materii. Nowożytne zmagania rzeźbiarzy z marmurem kararyjskim. Michał Anioł, Bernini, Canova, Poznań 2010.
[Google Scholar]
Podgląd
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Kategorie
Prawa autorskie & Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (a). Co do zasady – autorzy, niebędący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, zachowują prawa autorskie, w tym prawa wydawnicze do artykułów, bez żadnych ograniczeń.
Prawa autorskie (b). Co do zasady – autorzy, będący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, nie zachowują praw autorskich, w tym praw wydawniczych do artykułów. W takich przypadkach właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Zielonogórski.
