Święty Augustyn i tekst Pisma Świętego

Janusz Królikowski

doi:10.34768/fp2023a6

Autor

Janusz Królikowski Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
https://orcid.org/0000-0003-3929-6008 Janusz Królikowski

DOI: https://doi.org/10.34768/fp2023a6

Słowa kluczowe

Augustyn • Pismo Święte • Septuaginta • kanon biblijny • natchnienie biblijne • interpretacja duchowa • mówca chrześcijański • kultura klasyczna • retoryka

Abstrakt

Święty Augustyn jest kluczową postacią Kościoła i kultury zachodniej, którego wpływ widać także w podejściu do Pisma Świętego i Jego interpretacji. Całość swojego spojrzenia na Biblię opisał w dziele De doctrina christiana, które nadal zasługuje na uwagę i na uwzględnienie jej we współczesnych interpretacjach biblijnych. Wśród tematów dotyczących tekstu biblijnego, które podejmuje Augustyn, pierwszorzędne miejsce odgrywają zagadnienia prawdy i autorytetu Septuaginty, kanonu Pism Świętych, natchnienia biblijnego i duchowej interpretacji tekstów biblijnych oraz przymiotów mówcy chrześcijańskiego. Szerokie uwzględnienie tych zagadnień i ich twórcze rozwinięcie, także przy wykorzystaniu tradycji retorycznej zaczerpniętej z myślicieli rzymskich, przede wszystkim Cycerona, przyczyniło się do nawiązania twórczego dialogu Kościoła z kulturą klasyczną, a także stało się modelem do jego kontynuowania w późniejszych epokach. W swoim podejściu do tekstu biblijnego Augustyn pozostaje nadal twórczym inspiratorem, pokazującym żywotność tradycji biblijnej oraz jej znaczenie kulturowe.

Liczba wyświetleń

2024

Dane do pobrania nie są jeszcze dostępne.

Biogram autora

Janusz Królikowski, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Ksiądz prof. dr hab., kierownik Katedry Teologii Systematycznej na Wydziale Teologicznym, Sekcja w Tarnowie Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.

Bibliografia

Ambroży, Epistula 55. Tłumaczenie polskie: Ambroży z Mediolanu, Listy (36-69), t. 2, przeł. P. Nowak, Kraków 2003, s. 66-70 (Biblioteka Ojców Kościoła, 20).
[Google Scholar]

Augustyn, De civitate Dei: PL 41. Tłumaczenie polskie: Augustyn, O państwie Bożym, przeł. W. Kornatowski, t. 2, Warszawa 1977.
[Google Scholar]

Augustyn, Contra Cresconium: PL 43.
[Google Scholar]

Augustyn, Contra Faustum Manichaeum. Tłumaczenie polskie: Augustyn, Przeciw Faustusowi. Księgi I-XXI, przeł. J. Sulowski, Warszawa 1991 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 55).
[Google Scholar]

Augustyn, De catechizandis rudibus: PL 40.
[Google Scholar]

Augustyn, De consensu Evangelistarum. Tłumaczenie polskie: Augustyn, O zgodności Ewangelistów, przeł. J. Sulowski, Warszawa 1989 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 50).
[Google Scholar]

Augustyn, De doctrina christiana. O nauce chrześcijańskiej, przeł., wstęp i komentarz J. Sulowski, Warszawa 1989.
[Google Scholar]

Augustyn, De fide rerum quae non videntur: PL 40.
[Google Scholar]

Augustyn, In Epistolam I Ioannis ad Parthos tractatus. Tłumaczenie polskie: Augustyn, Homilie na Ewangelię i pierwszy list św. Jana, cz. 2, przeł. W. Szołdrski, W. Kania, Warszawa 1977 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 15).
[Google Scholar]

Augustyn, De spiritu et littera. Tłumaczenie polskie: Augustyn, Duch a litera, przeł. W. Eborowicz, Warszawa 1977 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 19/3).
[Google Scholar]

Augustyn, De utilitate credendi. Tłumaczenie polskie: Augustyn, O pożytku wiary, [w:] Augustyn, Pisma przeciw manichejczykom, przeł. J. Sulowski, Warszawa 1990, s. 33-65 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 54).
[Google Scholar]

Augustyn, Confessiones. Tłumaczenie polskie: Augustyn, Wyznania, przeł. H. Kubiak, Warszawa 1992.
[Google Scholar]

Augustyn, De magistro 10, 33-34. Tłumaczenie polskie: Augustyn, O nauczycielu, przeł. J. Modrzejewski, [w:] Augustyn, Dialogi filozoficzne, Kraków 1999.
[Google Scholar]

Augustyn, Enarrationes in Psalmos. Tłumaczenie polskie: Augustyn, Objaśnienia Psalmów. Ps 103-123, przeł. J. Sulowski, Warszawa 1986 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 41).
[Google Scholar]

Augustyn, Epistula 1: PL 33.
[Google Scholar]

Augustyn, Objaśnienia Psalmów. Ps 124-150, przeł. J. Sulowski, Warszawa 1986 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 42).
[Google Scholar]

Augustyn, Quaestiones in Heptateuchum: PL 34.
[Google Scholar]

Filon z Aleksandrii, De vita Mosis, [w:] Filone di Alessandria, La vita di Mosè. Testo greco a fronte, Milano 1999.
[Google Scholar]

Hieronim, Commentariorum in Osee prophetam libri tres: PL 25.
[Google Scholar]

Hieronim, Listy II (51-79), oprac. na podstawie tłumaczenia J. Czuja M. Ożóg, tekst łaciński przygotował H. Pietras, Kraków 2011 (Źródła Myśli Teologicznej, t. 55).
[Google Scholar]

Innocenty I, List Consulenti tibi ad Exsuperium (20 lutego 405 r.), [w:] Enchiridion Biblicum. Documenti della Chiesa sulla Sacra Scriptura. Edizione bilingue, Bologna 1993, nr 21-22.
[Google Scholar]

Synody i kolekcje praw, t. 4: Dokumenty synodów od 381 do 431 roku, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2010 (Źródła Myśli Teologicznej, 52).
[Google Scholar]

Barton J., The Old Testament Canon, [w:] The New Cambridge History of the Bible, t. 1: From the Beinnings to 600, red. J.C. Paget, J. Chaper, Cambridge 2013.
[Google Scholar]

Benedykt XV, Encyklika Spiritus Paraclitus (15 września 1920 r.), „Acta Apostolicae Sedis” 1920 (12).
[Google Scholar]

Benedykt XVI, Augustyn I-V, „L’Osservatore Romano” 2008 (29) nr 3, nr 4.
[Google Scholar]

Benoit P., Exégèse et Théologie, t. 3, Paris 1968.
[Google Scholar]

Bochet I., Le firmament de Dieu. L’herméneutique augustienne, Paris 2005.
[Google Scholar]

Bonnardière A.-M. La, Le canon des divines Écritures, [w:] Saint Augustin et la Bible, red. A.-M. La Bonnardière, Paris 1986 (Bible de Tous les Temps, 3).
[Google Scholar]

Bonner G., Augustine as Biblical Scholar, [w:] The Cambridge History of the Bible, t. 1: From the Beginning to Jerome, red. P.R. Ackroyd, C.E. Evans, Cambridge 1970.
[Google Scholar]

Bordoni M., Cristo centro della Scrittura e pienezza della Rivelazione, [w:] La Sacra Scrittura anima della teologia, red. M. Tàbet, Città del Vaticano 1999.
[Google Scholar]

Boucher I., Madec G., La doctrine chrétienne, Paris 1997 (Oeuvres de saint Augustin, 11/2).
[Google Scholar]

Brown P., Augustyn z Hippony, przeł. W. Radwański, Warszawa 1993.
[Google Scholar]

Bruns J.P., The development of Augustine’s Doctrine of Operative Grace, Paris 1980.
[Google Scholar]

Cardini F., Contro Ambrogio. Una sublime, tormentosa grandezza, Roma 2016.
[Google Scholar]

Chadwick H., Augustyn, przeł. T. Szafrański, Warszawa 2000.
[Google Scholar]

Czuj J., Św. Augustyn w opinii potomnych, Poznań 1930.
[Google Scholar]

Czuj J., Spór św. Augustyna ze św. Hieronimem. Studium biblijno-patrystyczne, Poznań 1934.
[Google Scholar]

Czuj J., Żywot św. Augustyna, wyd. 2, Warszawa 1952.
[Google Scholar]

Dassmann E., Augustinus. Heiliger und Kirchenvater, Stuttgart 1993.
[Google Scholar]

Dorival G., L’apport des Pères de l’Eglise à la question de la cloture du canon de l’Ancien Testament, [w:] The Biblical Canon, red. J.-M. Auvers, H.J. De Jonge, Leuven 2003.
[Google Scholar]

Eckman A., Dialog świętego Augustyna ze światem pogańskim w świetle jego korespondencji, Lublin 1987.
[Google Scholar]

Feretti G., L’influsso di S. Ambrogio in S. Agostino, Faenza 1951.
[Google Scholar]

Fùrst A., Veritas latina. Augustins Haltung gegenüber Hieronymus’ Bibel übersetzungen, „Revue des Études Augustiniennes” 1994 (40).
[Google Scholar]

Gargano G.I., Sant’Agostino e la Bibbia. Un vescovo legge, studia, vive e spiega le Scritture, Cinisello Balsamo 2011.
[Google Scholar]

Gasti F., Dispute epistolari fra dotti. Agostino e Girolamo, „Humanitas” 2019 (74).
[Google Scholar]

Giovanni A. Di, Verità, parola e immortalità in S. Agostino, Palermo 1979.
[Google Scholar]

Hennings R., Der Briefwechsel zwischen Augustinus und Hieronymus und ihr Streit um den Kanon des Alten Testaments und die Auslegung von Gal. 2,11-14, Leiden 1996.
[Google Scholar]

Jackson B.D., The Theory of Signs in St. Augustin’s „De doctrina christiana”, „Revue des Études Augustiniennes et Patristiques” 1969 (15).
[Google Scholar]

Jaśkiewicz S., Święty Augustyn – poszukiwanie Boga, Katowice 2012.
[Google Scholar]

Królikowski J., Geneza kanonu Pisma Świętego, „Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego” 2021 (7).
[Google Scholar]

Kursawe B., Docere – delectare – movere. De officia oratoris bei Augustinus in Rethorik und Gnadenlehre, Paderborn 2000.
[Google Scholar]

Lettieri G., L’altro Agostino. Ermeneutica e retorica della grazia dalla crisi alla metamorfosi del „De doctrina christiana”, Brescia 2001.
[Google Scholar]

Lyotard J.-F., La Confession d’Augustin, Paris 1998.
[Google Scholar]

Madec G., Introduzione Generale, [w:] Agostino, Le Ritrattazioni, Roma 1994 (Nuova Biblioteca Agostiniana, t. 2).
[Google Scholar]

Madec G., Le Dieu d’Augustin, Paris 1998.
[Google Scholar]

Margerie B. de, Introduction à l’histoire de l’exégèse, t. 3: Saint Augustin, Paris 1983.
[Google Scholar]

Marrou H.-I., Saint Augustin et l’augustinisme, Paris 1953.
[Google Scholar]

Marrou H.-I., Saint Augustin et la fin de la culture antique, Paris 1958.
[Google Scholar]

Miscioscia S., Paolo VI cita sant’Agostino. Appunti di papa Montini (1953-1978), Canterano 2018.
[Google Scholar]

Ohlig K.-H., Canon Scripturarum, [w:] Augustinus-Lexikon, red. C.P. Mayer, E. Feldmann, t. 1, Basel Stuttgart 1992.
[Google Scholar]

Paul A., Les diverses dénominations de la Bible, „Recherches de Science Religieuse” 1995 (83).
[Google Scholar]

Poutet M., L’exégèse de s. Augustin prédicateur, Paris 1944.
[Google Scholar]

Przywara E., Augustinisch Ur-Haltung des Geistes, Einsiedeln 1970.
[Google Scholar]

Rousseau P., Augustine and Ambrose. The Loyalty and Single Mindedness of Disciple, „Augustiniana” 1977 (27).
[Google Scholar]

Saint Augustin et la Bible. Actes du colloque de l’université Paul Verlaine-Metz (7-8 avril 2005), red. G. Nauroy, M.-A. Vannier, Bern etc. 2008 (Recherches en littérature et spiritualité, 15).
[Google Scholar]

Savon H., Ambroise de Milan (340-397), Paris 1997.
[Google Scholar]

Sartorelli A., Testimoni della nostra iniquità. La Chiesa e gli ebrei, Firenze 2019.
[Google Scholar]

Sciacca M.F., Sant’Agostino, Milano 2021.
[Google Scholar]

Spiazzi R., Cristianesimo e cultura dai Padri della Chiesa a S. Tommaso d’Aquino, Bologna 1990.
[Google Scholar]

Stock B., Augustine the Reader. Meditation, Self-Knowledge, ant the Ethics of Interpretation, Mass., Harvard University Press 1996.
[Google Scholar]

Testard M., Saint Augustin et Cicéron, t. 1: Cicéron dans la formation et dans l’oeuvre de saint Augustin, Paris 1958.
[Google Scholar]

Trapè A., Święty Augustyn – człowiek, duszpasterz, mistyk, przeł. J. Sulowski, Warszawa 1987.
[Google Scholar]

Trapè A., S. Agostino. Introduzione alla dottrina della grazia, t. 1-2, Roma 1987.
[Google Scholar]

Trudel J.-P., Saint Augustin, humaniste. Etudes sur la place de Saint Augustin dans l’histoire de la culture antique, Québec 1954.
[Google Scholar]

White C., The Correspondence (394-419) between Jerome and Augustine of Hippo, New York 1990.
[Google Scholar]

Wright D.F., Augustine. His Exegesis, [w:] Hebrew Bible / Old Testament, t. 1: From the Beginnings to the Middle Ages (Until 1300), Part 1: Antiquity, red. C. Brekelmans, M. Haran, M. Saebo, Tübingen 1996.
[Google Scholar]