Spadkobiercy Pana Podstolego – rzecz o wspólnej genezie Pana Tadeusza i Pana Sędziego Delutego. Przyczynek do analizy zagadnienia
Słowa kluczowe
Abstrakt
W artykule poddano analizie teksty, które powstały niemal w tym samym czasie. Czartoryski zapoznał się z treścią epopei już po napisaniu Pana Sędziego Delutego. Istnieją małe szanse, aby Mickiewicz znał powieść księcia. W tej sytuacji nie można zakładać wpływu któregoś z utworów na genezę drugiego. Nasuwa się jedynie przypuszczenie, że powstanie Pana Tadeusza mogło się przyczynić do zaniechania przez Czartoryskiego dalszych prac nad powieścią. Najistotniejsze jest jednak to, że teksty powstały w tym samym czasie i są zbieżne na wielu płaszczyznach. Powstaje zatem pytanie o powody tej zbieżności. Czy jest to jedynie przypadek, czy może pisarze mieli wspólną inspirację? Utworem, który mógł taką inspirację stanowić, jest Pan Podstoli Ignacego Krasickiego. Analogii pomiędzy trzema tekstami jest bardzo dużo. Niemal na każdej płaszczyźnie utworu, czy to przy konstruowaniu osobowości postaci głównych, czy bohaterów pobocznych. Wiele obrazów życia w Soplicowie i Celejowie, a także rozmaitych scen z obu utworów wykazuje pokrewieństwo ze scenami powieści Krasickiego. Zagadnienie to wymaga więc szczegółowych analiz, których wyniki pozwolą na umiejscowienie zapomnianej powieści Czartoryskiego w obrębie historii literatury. Mogą również przyczynić się do nowego oglądu Pana Tadeusza.
Bibliografia
Czartoryski A. J. , Pan Sędzia Deluty, oprac. R. Sokoloski, Lublin-Ottawa 2005.
[Google Scholar]
Czartoryski A. J. , Pan Sędzia Deluty. Sceny z pierwszych lat panowania Stanisława Augusta, autograf, rkps Biblioteki XX. Czartoryskich w Krakowie, sygn. 6219 IV.
[Google Scholar]
Czartoryski A. J. , Pan Sędzia Deluty. Sceny z pierwszych lat panowania Stanisława Augusta, kopia, rkps Biblioteki XX. Czartoryskich w Krakowie, sygn. 6220 II.
[Google Scholar]
Grabias-Banaszewska K., Wybrane problemy edycji powieści A. J. Czartoryskiego „Pan Sędzia Deluty”, [w:] Z warsztatu edytora dzieł romantyków, red. M. Bizior-Dombrowska, M. Lutomierski, Toruń 2008.
[Google Scholar]
Herbs S., Potrzeba historii czyli o polskim stylu życia, Warszawa 1978.
[Google Scholar]
Kallenbach J., Adam Mickiewicz, t. 2, Lwów 1923.
[Google Scholar]
Łempiński S., Dlaczego Mickiewicz nazwał Krasickiego Rusinem ?, „Pamiętnik Literacki” 1936.
[Google Scholar]
Łempiński S., Glossy do „Pana Tadeusza”, „Pamiętnik Literacki” 1934.
[Google Scholar]
Mickiewicz A., Dzieła, t. 15: Listy. Część druga 1830-1841, Warszawa 2003.
[Google Scholar]
Mickiewicz A., Pan Tadeusz, oprac. S. Pigoń, Wrocław 1982, BN I, 83.
[Google Scholar]
Niedźwiecki L., Listy wybrane z lat 1832-1839, oprac. S. Makowski, Warszawa 2009.
[Google Scholar]
Niemcewicz J. U., Pamiętniki Juljana Ursyna Niemcewicza: dziennik pobytu za granicą od dnia 21 lipca 1831 r. do 20 maja 1841 r., t. 2, Paryż 1876.
[Google Scholar]
Ogińska L., Pan Tadeusz Adama Mickiewicza, Warszawa 1927.
[Google Scholar]
Płoszowski L., Mickiewicz w korespondencji i zapiskach Leonarda Niedźwieckiego, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 1956, z. 6.
[Google Scholar]
Windakiewicz S., Prolegomena do „Pana Tadeusza”, Kraków 1918.
[Google Scholar]
Zakrzewski B., „Natus est” Pan Tadeusz, Warszawa 2001.
[Google Scholar]
Podgląd
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Kategorie
Prawa autorskie & Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (a). Co do zasady – autorzy, niebędący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, zachowują prawa autorskie, w tym prawa wydawnicze do artykułów, bez żadnych ograniczeń.
Prawa autorskie (b). Co do zasady – autorzy, będący pracownikami Uniwersytetu Zielonogórskiego, nie zachowują praw autorskich, w tym praw wydawniczych do artykułów. W takich przypadkach właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Zielonogórski.
