Schetynówką do jaroszewiczówki na Palikotówkę za kuroniówkę. Rzeczowniki z sufiksem -ówka motywowane nazwiskami polityków

Małgorzata Dawidziak-Kładoczna

doi:10.34768/fp2021a4

Autor

Małgorzata Dawidziak-Kładoczna Uniwersytet Wrocławski
https://orcid.org/0000-0003-3602-2722 Małgorzata Dawidziak-Kładoczna

https://doi.org/10.34768/fp2021a4

Słowa kluczowe

słowotwórstwo • derywaty odnazewnicze • konotacje • nazwiska polityków

Abstrakt

W artykule podejmuję problemy derywatów utworzonych za pomocą sufiksu -ówka motywowanych nazwiskiem polityka. Łącznie zgromadziłam 53 takie jednostki, które zostały poświadczone w 86 znaczeniach. Reprezentują one różne kategorie, między innymi nazwy dróg (gierkówka, schetynówka), willi (cyrankiewiczówka, jaroszewiczówka), kwot finansowych (wałęsówka, religówka), alkoholi (Palikotówka, Misiewiczówka) i nazwy broni (batorówka, kościuszkówka). Najwięcej znaczeń mają takie formacje, jak: tuskówka, korfantówka i kuroniówka. Popularność tego zabiegu jest rezultatem bogatych konotacji, jakie mają podstawy słowotwórcze. Znaczenia derywatów są zatem zależne od wiedzy oraz od szeroko pojętego kontekstu.

Liczba wyświetleń

2025

Biogram autora

Małgorzata Dawidziak-Kładoczna, Uniwersytet Wrocławski

Doktor habilitowany, językoznawca, pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, w którym pełni funkcję kierownika Zakładu Historii Języka Polskiego. Prowadzi badania stylistycznojęzykowe oraz onomastyczne, zajmuje się też retorycznymi i językowokulturowymi aspektami komunikacji politycznej. Jest autorką dwóch monografii: Cherlacy z sercem oziębłym. O języku pism i mów Józefa Piłsudskiego (Łask 2004) oraz Językowe aspekty kultury politycznej Sejmu Wielkiego (Częstochowa 2012), a także kilkudziesięciu artykułów naukowych opublikowanych m.in. w takich czasopismach, jak „Poradnik Językowy”, „Język Polski”, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” i serii „Język a Kultura”.

Bibliografia

Badyda E., Słowotwórcze sposoby deprecjonowania przeciwnika politycznego na forach internetowych – na przykładzie nazwiska TUSK, [w:] Słowotwórstwo a media, red. E. Badyda, J. Maćkiewicz, E. Rogowska-Cybulska, Gdańsk 2011.
[Google Scholar]

Bogdanowicz E., Nazwy własne jako podstawa kontaminacji (na materiale prasowym), [w:] Nazwy własne w języku, literaturze i kulturze, red. A. Rygorowicz-Kuźma, K. Rutkowski, Białystok 2019.
[Google Scholar]

Buttler D., Powojenne innowacje w polskim zasobie słownym, „Przegląd Humanistyczny” 1978, nr 5.
[Google Scholar]

Buttler D., Tendencje rozwojowe w zasobie słownym powojennej polszczyzny, [w:] Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, red. H. Kurkowska, Warszawa 1981.
[Google Scholar]

Chlebda W., Cheops prozy, Pcim i balceroid… Derywaty nazw własnych a leksykograﬁa, „Poradnik Językowy” 1995, nr 2.
[Google Scholar]

Dawidziak-Kładoczna M., Co o politykach mówią ich przezwiska? – na podstawie struktur kontaminacyjnych motywowanych antroponimem i rzeczownikiem pospolitym (w druku).
[Google Scholar]

Dawidziak-Kładoczna M., Potencjał słowotwórczy nazwisk polityków na przykładzie kategorii nazw abstrakcyjnych cech, „Oblicza Komunikacji” 2020, nr 12.
[Google Scholar]

Dereń B., Pochodne nazw własnych w języku i w tekście, Opole 2005.
[Google Scholar]

Doroszewski W. (red.), Słownik języka polskiego, t. 1-11, Warszawa 1958-1969.
[Google Scholar]

Doroszkiewicz M., Apelatywacja antroponimów w polskich i rosyjskich gwarach środowisk dewiacyjnych, „Slavica Wratislaviensia” 1992 (LXXIV).
[Google Scholar]

Grodziński E., Zarys ogólnej teorii imion własnych, Warszawa 1973.
[Google Scholar]

Grzegorczykowa R., Puzynina J., Problemy ogólne słowotwórstwa, [w:] Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, wyd. 3, Warszawa 1999.
[Google Scholar]

Kopaliński W., Słownik eponimów, czyli wyrazów odimiennych, Warszawa 1996.
[Google Scholar]

Kosyl C., Metaforyczne użycie nazw własnych, [w:] Z zagadnień współczesnego języka polskiego, red. M. Szymczak, Wrocław 1978.
[Google Scholar]

Langacker R.W., Wykłady z gramatyki kognitywnej, red. H. Kardela, Lublin 1995.
[Google Scholar]

Mistrik J., Stylistyka, Bratislava 1985.
[Google Scholar]

Narodowy Korpus Języka Polskiego, [nkjp.pl].
[Google Scholar]

Piela A., Osobowe nomina propria jako podstawy słowotwórcze derywatów, „Poradnik Językowy” 2001, 8.
[Google Scholar]

Rutkowski M., Słownik metafor i konotacji nazw własnych, Olsztyn 2012.
[Google Scholar]

Tabakowska E., Komunikowanie i poznawanie w językoznawstwie, [w:] Poloni-styka w przebudowie: literaturoznawstwo, wiedza o języku, wiedza o kulturze, edukacja, red. M. Czermińska i in., Kraków 2005.
[Google Scholar]

Waszakowa K., Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa. Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim, Warszawa 2017.
[Google Scholar]

Waszakowa K., Zjawiska uniwerbizacji słowotwórczej w tekstach współczesnej polszczyzny, 2018, [Waszakowa.pdf].
[Google Scholar]

Zimny R., Nowak P., Słownik polszczyzny politycznej po roku 1989, Warszawa 2009.
[Google Scholar]